Bændablaðið - 13.01.2022, Blaðsíða 47

Bændablaðið | Fimmtudagur 13. janúar 2022 47
LANDBÓTASJÓÐUR LANDGRÆÐSLUNNAR
OPIÐ ER FYRIR UMSÓKNIR FRÁ 13. JANÚAR TIL OG MEÐ 24. JANÚAR 2022
STYRKIR BJÓÐAST FYRIR VERNDUN OG ENDURHEIMT GRÓÐURS OG JARÐVEGS.
LANDGRÆÐSLAN VEITIR RÁÐGJÖF VIÐ FRAMKVÆMD ÞEIRRA VERKEFNA
SEM SJÓÐURINN STYRKIR OG HEFUR EFTIRLIT MEÐ FRAMVINDU ÞEIRRA.
UMSÓKNARFORM OG REGLUR ERU Á WWW.LAND.IS . EINNIG ER HÆGT AÐ FÁ
NÁNARI UPPLÝSINGAR OG RÁÐGJÖF HJÁ HÉRAÐSFULLTRÚUM.
WWW.LAND.IS – LBS@LAND.IS
ÁRATUGURINN 2021 TIL 2030 ER TILEINKAÐUR ENDURHEIMT VISTKERFA OG
ERU UMRÁÐAHAFAR LANDS EINDREGIÐ HVATTIR TIL ÞÁTTTÖKU.
Undanfarið hafa orðið töluverð-
ar hækkanir á aðföngum bænda
og hefur áburður verið þar sér-
staklega áberandi. Talað er um
að köfnunarefnisáburður hækki
jafnvel um hundruð prósenta en
kalí og fosfór eitthvað minna.
Þetta helgast meðal annars af
hækkandi orkuverði í Evrópu en
það þarf mikla orku í að fram-
leiða köfnunarefni.
Afleiðingin hefur verið sú að
áburðarfyrirtæki erlendis hafa
lokað verksmiðjum því að það
borgar sig ekki eins og stendur að
framleiða. Hin áburðarefnin eru
að mestu leyti unnin úr námum og
hafa því ekki hækkað eins mikið.
En áburðurinn er ekki það eina
sem hækkar. Plast hefur hækkað
um 30-40%, ekki er vitað hvað
kjarnfóður mun hækka mikið en
það er þó alveg ljóst að það verð-
ur þónokkuð miðað við allt hitt.
Hægt væri að halda töluvert lengur
áfram á þessari braut því að allt
virðist vera að hækka. Það er því
alveg ljóst að á sama tíma og við
erum að í miðri baráttu við lofts-
lagsvána gætum við verið að stefna
hraðbyri inn í alþjóðlega matvæla-
og aðfangakreppu. Spurningin er,
hvað getum við gert?
Nágrannaþjóðir hafa brugðist
við þessum aðfangahækkunum
og ákveðið að koma til móts við
landbúnaðinn með auknum niður-
greiðslum. Svandís Svavarsdóttir,
nýr landbúnaðar-ráðherra, lagði til
að 700 milljónir úr ríkissjóði kæmu
til móts við hækkandi áburðarverð
hjá bændum og var það samþykkt
af Alþingi rétt fyrir jól. Það verður
að teljast mjög skynsamleg leið í
þessu kreppuástandi því að bændur
þurfa auðvitað að vera með starf-
hæfar einingar til að geta framleitt
hágæða matvæli án þess að verðið
til neytenda rjúki upp.

Aukið fæðuöryggi
með aukinni sjálfbærni
Sagan ætti að vera búin að kenna
okkur mikilvægi þess að vera eins
sjálfbær og við framast getum en
þegar vel gengur er eins og það
gleymist, eins og fæðuöryggi sé
sjálfsagt. Það skiptir höfuðmáli,
hvort sem við erum í kreppu
vegna afleiðinga heimsfaraldurs,
gríðarlegar hækkanir á orkuverði í
Evrópu setji allt á hvolf eða hvort
allt sé í blóma í heimsmálunum,
að við séum sem mest sjálfbær.
Eitthvað hefur skort á framsýn-
ina í þeim málum, svo ég nefni nú
bara áburðarverksmiðju. Sú gamla
var sannarlega úr sér gengin og á
óheppilegum stað, en hvers vegna er
ekki löngu komin ný og á betri stað?
Fluttar hafa verið þingsálykt-
unartillögur um nýja áburðarverk-
smiðju undanfarin ár sem ekki hafa
náð fram að ganga, sem er synd
því að mikið væri gott að hafa eina
slíka starfandi núna. Því gladdi
það mig mjög þegar ég las nýlega
áform um að reisa áburðarverk-
smiðju á Reyðarfirði og óska ég
forsvarsmönnum verkefnisins alls
hins besta. Til að framleiða köfnun-
arefni, sem er stærsti hluti tilbúins
áburðar, þarf vatn, loft og rafmagn
og það eigum við.
Það þarf líka að setja meiri fjár-
muni og kraft í ræktun, þá sér í
lagi kornræktun, því að við getum
ræktað töluvert meira af því hér-
lendis en við gerum í dag og stuðl-
að með því að aukinni sjálfbærni
og fæðuöryggi. Ekki má gleyma
fóðurjurtunum, þar getum við gert
betur með auknum tilraunum og
kynbótum. Með því náum við fram
aukinni fjölbreytni af fóðurjurtum
sem henta betur hér á landi. Það
skiptir miklu máli fyrir okkur öll
og framtíðina.
Betri nýting búfjáráburðar
En hvað getum við bændur gert hér
og nú, heima á búunum? Auðvitað
eru aðstæður mismunandi á
hverjum stað fyrir sig, en bara með
niðurfellingarbúnaði fyrir búfjárá-
burð eykst nýtingin á köfnunarefni
um 10-15%. Haughúsgeymslur
skipta miklu, að það sé nóg rými
til að hægt sé að dreifa á túnin á
sem hagstæðustum tíma. Taka jarð-
vegssýni og kalka ef þess þarf, rétt
sýrustig í jarðvegi eykur endingu á
sáðgresi. Fara í kornrækt sé þess
kostur. Skella sér í stæðugerð.
Auðvitað kosta svona framkvæmdir
þó nokkuð en þær miða að því að
draga úr plast- og áburðarnotkun,
þar sparast fjármunir til lengri tíma
litið og umhverfið nýtur góðs af.
Ákjósanlegast væri að fá sértækan
fjárfestingarstuðning til að koma
þessu á koppinn. Þetta eru bara
nokkur dæmi og ég er viss um
að bændur og ráðunautar lumi á
mörgum hugmyndum til viðbótar.
Það eru því miður engar töfra-
lausnir við þessu ástandi sem er að
skapast um heiminn, afleiðingar
Covid-19 eru óútreiknanlegar. En
auðvitað látum við ekki hugfall-
ast, þetta er verkefni eins og annað,
og mun leysast. Oft þegar kreppir
að koma fram mestu framfarirnar,
kannski nýjar lausnir til að búa til
köfnunarefnisáburð heima á bæjum,
hvað veit maður. Eitt er víst að tæki-
færin eru víða – og leynast jafnvel
stundum í áskorununum sjálfum.
Ég óska ykkur gæfu, gleði og
góðrar heilsu á nýju ári, megi ykkur
búnast sem allra best.
Nýárskveðja,
Vaka Sigurðardóttir,
Vaka Sigurðardóttir.
AF VETTVANGI BÆNDASAMTAKANNA
Tækifærin í áskorununum