Bændablaðið - 13.01.2022, Blaðsíða 36

Bændablaðið | Fimmtudagur 13. janúar 202236
Ræktun á vínviði og vínframleiðsla
á Bretlandseyjum hefur aukist
mikið undanfarin ár og er sú grein
landbúnaðar sem vex hvað hraðast
í landinu um þessar mundir.
Mikil bjartsýni ríkir meðal
vínviðarræktenda og vínframleið­
enda á Suður­Englandi og til stendur
að auka framleiðsluna á næsta ári
með því að planta út yfir milljón
vínviðarplöntum.
Ber ræktuð í Suður­Englandi
þykja góð til vínframleiðslu og hafa
meðal annarra franskir vínframleið­
endur hoppað á vagninn og hafið
ræktun á vínviði Bretlandsmegin við
Ermarsund. Í Frakklandi er útlitið
aftur á móti ekki eins gott og uppskera
á síðasta ári sú minnsta frá árinu 1957.
Á það jafnt við um þrúgur, hvort sem
þær eru ræktaðar til framleiðslu á hvít­
, rauð­ eða freyðivíni.
Hlýnun jarðar
Helsta ástæða þess að hægt er að
rækta vínvið með góðum árangri í
suðurhéruðum Englands er hlýnun
jarðar og hækkandi lofthiti í Kent og
Wales.
Aukinn lofthiti hefur leitt til
þess að yrki sem áður þrifust vel í
Frakklandi gera það ekki lengur og
nú er svo komið að yrkin þrífast
betur í suðurhéruðum Bretlands og
jafnvel á Skáni í Svíþjóð. Vegna þess
eru vínviðarbændur í Frakklandi
norðanverðu farnir að leita að yrkjum
sunnar í Evrópu til ræktunar.
Fylgifiskur aukins hita í Frakk landi
eru óværur eins og skordýr og sveppir
sem herja á plönturnar og draga úr
uppskeru og gæðum vínanna.
Framræktun vínviðaryrkja og betri
tækni til að ákvarða sykurinnihald
vínþrúga og hvenær best er að tína þær
hefur einnig mikið að segja um aukinn
árangur Breta við vínframleiðslu.
Breskt freyðivín á markaði
frá 2018
Stærstu vínekrur Bretlandseyja í
dag eru rúmir 160 hektarar að stærð
og kom fyrsta freyðivínið frá þeirri
ræktun á markað 2018. Miklar vonir
eru bundnar við freyðivínið og
að það verði næsti tískudrykkur á
Bretlandseyjum og að útflutningur á
öðrum vínum aukist. Vínframleiðsla
í Bretlandi jókst úr 1,34 milljón
flöskum árið 2009 í 1,56 milljón
flöskur árið 2018. Í dag selja breskir
vínframleiðendur freyðivín til um 30
landa og er talið að í lok þessa áratugar
verði léttvínsframleiðsla, hvítt, rautt
og freyðandi, í landinu komin í um
20 milljón flöskur á ári. /VH
UTAN ÚR HEIMI
Ræktun á vínvið og vínframleiðsla á Bretlandseyjum hefur aukist mikið
undanfarin ár og er sú grein landbúnaðar sem vex hvað hraðast í landinu.
Mynd / theenglishvine.co.uk
Bretland:
Mikil aukning í ræktun á
vínviði og vínframleiðslu
Breskir vínframleiðendur selja freyðivín til um 30 landa og er talið að í lok
þessa áratugar verði léttvínsframleiðsla, hvítt, rautt og freyðandi, í landinu
komin í um 20 milljón flöskur á ári. Mynd / www.winealchemy.co.uk.
Í Bandaríkjunum á sjötta og sjö-
unda áratug síðustu aldar blómstr-
uðu auglýsingar ætluðum sjálfstæði
kvenna, meðal annars þegar eig-
inmenn voru hvattir til að kaupa
bifreiðir í samstæðum lit við spari-
dress sinnar heittelskuðu svo hún
liti sem best út í bílferðum sínum
og þá notið sín hvað best við akstur.
Bílar urðu á margan hátt
framlenging á persónuleika manna
og vinsælt varð að panta á þeim
breytingar sem gerðu bifreiðirnar
persónulegri, oft meira áberandi og
jafnvel eftirsóknarverðari.
Dekkjafyrirtækið Goodyear Tire
& Rubber Co., sem var stofnað í
Ohio árið 1898, fór ekki varhluta af
þessum áhuga fólks og hóf í kjölfarið,
árið 1962, að gera tilraunir með lituð
bíldekk – sem eðlilega snertu við
mörgum er vildu vera áberandi.
Hálfgagnsæ dekk
Einn helsti efnafræðingur Goodyear
á þessum tíma, William Larsson, í
samstarfi við félaga sinn, Anthony
Finelli, fann upp efnasamband
(Neothane) sem gerði mögulega
framleiðslu hálfgagnsærra dekkja
sem hægt var að fá í flóru af
litum. Samkvæmt John J. Hartz,
þróunarstjóra Goodyear, var í raun
hægt að framleiða dekkin í þeim lit er
fólk kaus, hvort sem væri þá til að hafa
þau í stíl við spariklæðnað kaupenda
eða annars. Lét hann hafa eftir sér að
„... einhvern tíma gæti eiginkona sagt
við mann sinn: „Charlie, farðu út og
skiptu um dekk. Ég er í bláa kjólnum
mínum í kvöld.“
En í raun það sem gerði hjólbarðana
hvað mest töfrandi var að með ítarlegri
hönnun og vinnslu gátu verkfræðingar
tengt átján stykki af ljósaperum í miðju
dekksins sem mynduðu skæran ljóma
gegnum gegnsætt litað gúmmíið.
Dekk Goodyear vöktu mikinn
áhuga almennings og er talsmenn
fyrirtækisins settu rauðan lýsandi
umgang dekkja á Dodge Polara bifreið
sem þeir óku um miðbæ Miami ráku
gangandi vegfarendur upp stór augu.
Sömu auglýsingataktík héldu þeir til
streitu á Manhattan þar sem Chrysler
Silver 300 var ekið um göturnar,
almenningi til mikillar undrunar og
einlægs áhuga.
Golden Sahara II
En dekkin fóru aldrei formlega í sölu.
Hins vegar var bílahönnuði nokkrum,
Jim „Street“ Skonzakes að nafni, gefið
leyfi til að eiga sett af dekkjunum.
Hann setti þau á smíð sína, bíl af
tegundinni Golden Sahara II, sem var
bæði framúrstefnulegur og yfirdrifinn
að öllu leyti. Til gamans má geta að í
honum voru titrandi nuddsæti, gylltur
snúrusími (auk þess sem 24 karata
gylling fannst á öllum mögulegum
stöðum, sjálflokandi skott, vínbar
…. auk þess að vera bryddaður
minkaskinni að innanverðu – en þetta
var á sjöunda áratugnum þar sem
áður upptaldir hlutir þykja ekki jafn
sjálfsagðir og í dag. Nú, almenningur
elskaði bílinn og dekkin.
En eins og áður sagði fóru
dekkin aldrei í almenna framleiðslu.
Sérsniðna raflögn hefði þurft í þá
bíla sem óskuðu eftir ásetningu slíkra
dekkja, auk þess sem þau voru afar
óhagkvæm.
Efni þeirra veitti hvorki nægjanlegt
grip við almennan akstur, ekki var
hægt að bremsa skyndilega vegna þess
að við slíkt myndaðist hiti sem fór illa
með gerviefni dekkjanna, auk þess
sem eftir nokkurra km akstur myndi
draga úr lýsingunni vegna slits dekkja
og mögulegra óhreininda á þeim.
Eftir stendur þó lýsandi dæmi þess
hugvits og framsækni hönnuða er voru
óhræddir að standa skrefi framar.
/SP
Bílinn Golden Sahara II mátti m.a. sjá í kvikmyndinni Cinderfella þar sem Jerry Lewis fór á kostum. Mynd / Úr myndbandi
Dekkjafyrirtækið Goodyear er ávallt með puttann á púlsinum:
Kitlandi uppfinningar fyrri áratuga
Þrátt fyrir allt tal stjórnvalda í
Brasilíu um verndun skóga sýna
loftmyndir að skógareyðing er
enn að aukast og að eyðing þeirra
er helsta uppspretta losunar
gróðurhúsalofttegunda þar í landi.
Skógareyðing í Brasilíu á árinu sem
var að líða er sú mesta frá árinu 2015.
Mest er eyðingin á hitabeltisgresjum
eða savanna­svæðum sem eru sambland
af trjám og graslendi. Samkvæmt
náttúruverndarsamtökunum World
Wildlife Fund eru hitabeltisgresjur
Brasilíu með þeim villtu svæðum
í heiminum sem njóta minnstu
verndar gegn eyðingu til að búa til
ræktunarland.
Orsök eyðingarinnar er að það er
verið að búa til ræktunarland fyrir soja.
Gríðarleg eyðing
Cerrado hitabeltisgresjan, sem
þekur um 20% af Brasilíu, er ekki
eins þekkt og Amasonskógurinn, en
eyðing hennar er talin vera rúmir 8,5
þúsund ferkílómetrar.
Vist­ og náttúrufræðingar í Brasilíu
segja eyðinguna mikið áhyggjuefni þar
sem náttúra svæðisins sé viðkvæm og
með eyðingunni sé verið að losa mikið
magn gróðurhúsalofttegunda sem ýti
enn frekar undir hækkun lofthita á
jörðinni.
Bolsonaro skógardólgur
Heldur dró úr eyðingu Cerrado
hitabeltisgresjunnar upp úr 2000
en hún jókst hratt aftur eftir að
umhverfissóðinn og skógardólgurinn
Jair Bolsonaro tók við embætti forseta
Brasilíu.
Bolsonaro hefur leynt og ljóst
hvatt til aukinnar matvælaframleiðslu
og á sama tíma stutt við aukna
skógareyðingu og dregið úr
náttúruvernd í landinu.
Viðkvæmt vistkerfi
Svæðið er einnig búsvæði fyrir mikinn
fjölda dýra og plöntutegunda sem
sumar finnast ekki annars staðar í
heiminum.
Verði ekkert að gert verður
búið að eyða um 1/3 Cerrado
hitabeltisgresjunnar árið 2050. /VH
Skógareyðing. Cerrado hitabeltisgresjan. Mynd / www.worldwildlife.org
Hitabeltisgresjur Brasilíu:
Stjórnlaus skógareyðing