Rökkur - 01.10.1922, Side 16

var veikbyggð kona. Börnin voru sex og dó eitt þeirra í æsku. En
hún kvartaði ekki, þótt kraftarnir væru farnir. Því að góðar mæður
hugsa æ svo lítið um sjálfar sig. Aðeins um aðra. Þær eyða kröftum
sínum fyrir aðra. Lifa fyri raðra. Og svo var um hana sem svo fjölda
margar aðrar góðar íslenzkar mæður. Ég vil aftur segja: Heiður sé
þeim öllum. En verk móður minnar, hlutverk hennar var svo
vandasamt að því leyti, að hún þráði að vera manni sínum andlegur
förunautur, og henni hefir kannske oft fundizt, að andi hennar væri
ekki nógu öflugur, að andi hennar gæti ekki flygzt með anda þess,
er hún unni. Ég veit, að hún hefir fundið til þess, og ég veit, að hún
hefir aldrei leitast við í neinu, að stíga feti framar en vera bar. Það
var svo fjarri henni, að vilja tildra sér hátt, að vilja sýnast meira en
hún var. Svo hún hvarf bak við stærð manns síns fyrst framan af.
En það var sem hvarf sólar við hafsbrún, sem litar hafflötinn, þótt
horfin sé. Og hann vissi það manna bezt sjálfur og það er honum til
heiðurs sagt, að hann skildi það æ betur, og lét hana njóta þess æ
betur, því að hann unni henni æ betur. Það, sem hér býr undir,
er aðeins það, að skáldið lifir að nokkru leyti í öðrum heimi, sem
förunauturinn fær ekki skyggnst í um stund. En skáldið uppgötvar
— og það er því til sæmdar — að förunauturinn, sál hans, er sú sól,
sem framleiðir birtuna, ylinn, sem gerir förina þá að sólskinsför,
og að hann er förunautur, sem því er sæmd að, einnig í andans ríki.
Faðir min var heiðraður, þá er hann var sjötugur að aldri og
þá er hann varð áttræður. Á áttræðisafmæli hans gáfu skólapiltar
honum styttu, eða eftirlíking af hinni frægu Venusarmyndastyttu.
Þeir gengu í fylking með fána skólans í fararbroddi til heimilis
hans. Þeir, sem inn komu með styttuna, eða afhentu hana í nafni
skólapilta, söfnuðust kringum föður minn, og einn þeirra, Hans
Einarsson, ef ég man rétt, hafði orð fyrir þeim. Ég get þess hér,
vegna þess, að á þeirri stund sá ég mesta gleði ljóma í andliti föður
míns. Því að meðan pilturinn mælti fá orð, en hlýleg, grét faðir
minn, grét af gleði. Hafi hann reynt að halda aftur af tárunum,
þá tókst það ekki. Eftir á gekk hann út og ávarpaði pilta. I sam-
sæti um kvöldið sat hann milli þeirra Þorsteins heitins Erlingssonar
og Hannesar Hafstein, sem báðir heiðruðu hann þenna dag, annar
í kvæði, hinn í ræðu. Honum var áður mjög hlýtt til beggja þessara
mikilmenna. Hannes Hafstein held ég hann hafi virt mest þeirra, er
yngri voru en hann. —
16