Rökkur - 01.10.1922, Side 64

Við, sem hér erum, erum nokkurs konar hálfvelgingar, eða á
leiðinni að verða það, hálf-íslenzkir, hálf-enskir, hálf-kanadísk-
amerískir hálvvelgingar. Við finnum, að við getum eigi þjónað
tveimur herrum vel. En flestir viljum við þó reyna að gera eitthvað
í þjóðræknisáttina, varðveita íslenzka tungu hér, og taka þátt í
hverju því, sem stuðlar að því að varðveita íslendingseinkennin.
Og það er við ramman reip að draga. Praktiskast væri að segja: Ann-
aðhvort — eða. En mönnum er vorkunn. Menn eru hér flestir ríg-
bundnir, en undir niðri þykir mönnum vænt um ísland, þó ástin
verði að lúta í lægra haldi fyrir eigin hagsmunum. Persónulega er
ég þeirrar skoðunar, að sá maður, er flytur heim aftur, ef kring-
umstæður leyfa, geri það sem rétt er og honum er sómi að. En
þeir verða fáir, kannske engir, og hinir vilja margir eitthvað gera,
því hugurinn er þrátt fyrir allt hálfur heima. Allir vita í hjarta
sínu, að vestur-íslenzki þjóðflokkurinn hlýtur að hverfa inn í ensku
heildina, er tímar líða. Það er algerlega röng stefna að halda því
fram, að íslendingar geti haldið einkennum sínum um aldur og
ævi hér, ef eigi flyzt inn „nýtt blóð“. Það er betra að kannast við
sannleikann, þó hann sé bitur. Það er farið að líða á dag í þjóð-
lífi Vestur-íslendinga. En öll þjóðrœknisstarfsemi á fyllsta rétt á
sér til þess að lengja daginn og gera sólarlagið eftirminnilegt. Hvers
manns, er vinnur drengilega í þá átt, verður minnst á íslandi. En
að því mun reka, að bókmenntamenn einir munu nema íslenzkt
mál og lesa íslenzkar bækur. En það má ekki reyna að lengja dag-
inn á þann hátt, að hvetja almenning á íslandi til þess að setjast
hér að. Það má ekki gera það íslands vegna. Það má ekki gera
það fólksins sjálfs vegna, því það er mikið efamál, að fólkið græði
á því á nokkurn hátt. Og nú yrði þeim vart fyrirgefið. En það er
annað ráð, sem reynsla er að fást fyrir, að vel myndi gefast, og það
er að fá íslenzka menntamenn hingað, fáa menn en góða, til þess
að lífga eldinn, láta eldinn brenna eins lengi og hægt er. Hin
aðferðin er í alla staði óafsakanleg, nema frá sjónarmiði manns,
sem er Kanadamaður í húð og hár, og sem hugsar aðeins um hag
síns eigin lands. En ritstjóri Lögbergs er þjóðræknismaður, og því
fellur oss sárt, ef hann vill, að gripið sé til ráðs, sem myndi skaða
ísland.
Fari nú svo, að framhald verði á slíkum greinum; fari svo, að
t. d. kanadíska stjórnin greiddi götu íslenzkra innflytjenda, þá ætti
Alþingi íslendinga að vera á verði. Þingið ætti að styðja félög um
64