Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Síða 4

2 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 3. tbl. 97. árg. 2021
Pistill ritstjóra
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigríður Elín Ásmundsdóttir
Ritnefnd: Kristín Rósa Ármannsdóttir, Sölvi Sveinsson,
Þorgerður Ragnarsdóttir
Ritstjóri ritrýndra greina: Þóra Jenný Gunnarsdóttir
Ritnefnd ritrýndra greina: Hrund Scheving Thorsteinsson,
Sigrún Sunna Skúladóttir, Þorbjörg Jónsdóttir
Yfirlestur: Ragnheiður Linnet
Auglýsingar: Erna Sigmundsdóttir - sími 821 2755
Hönnun og umbrot: Þorbjörg Helga Ólafsdóttir, Farvi / farvi.is
Prentun: Litróf
Tímarit hjúkrunarfræðinga
Suðurlandsbraut 22, 108 Reykjavík
s. 540 6400
hjukrun.is
Útgefandi: Félag íslenskra
hjúkrunarfræðinga
Líkamsvirðing er meðalið
Tíminn flýgur sannarlega áfram, Vetur konungur er mættur og
nú styttist óðfluga í jólin. Þetta þriðja og síðasta tölublað ársins
er fullt af fræðilegu efni í bland við áhugaverð viðtöl. Sigrún
Sigurðardóttir er í viðtali um sálræn áföll og afleiðingar þeirra.
Hjúkrunarfræðingurinn Sigurður Ýmir er einnig í mjög áhugaverðu
viðtali um hinsegin heilbrigði og mikilvægi þess að kveða niður
fordóma í heilbrigðiskerfinu því þeir komi niður á þjónustu
gagnvart hinsegin einstaklingum. Ég verð líka að nefna viðtalið
við Örnu Borg Einarsdóttur hjúkrunarfræðing, hún heldur utan
um sykursýkismóttöku á heilsugæslustöð og er í þróunarhóp um
heilsueflandi móttöku innan heilsugæslunnar. Ég ætla að vitna
beint í orð Örnu þar sem hún segir, ,, … ég hef líka í vaxandi mæli
sinnt fólki sem er með offitu og sit í stjórn fagfólks um offitu vegna
þess að ég vil að við hlúum betur að þessum hópi. Vandinn er
viðkvæmur og úrræðin því miður ekki mörg.“ Já viðkvæmur er
offituvandinn og aðgát skal höfð í nærveru sálar þegar holdarfar
er rætt. Arna kemur líka inn á fitufordóma í viðtalinu þar sem
hún segir: „Það er óásættanlegt að fordómar í samfélaginu komi
í veg fyrir að foreldrar þiggi stuðning áður en vandinn fer að
hafa neikvæð áhrif á líkamlega og andlega heilsu barnsins. Það
þarf vitundarvakningu í samfélaginu til að hægt sé að nálgast
sjúkdóminn offitu eins og aðra sjúkdóma.“ Þetta eru orð að sönnu,
þegar ég las þetta kom upp í hugann lítið atvik þegar ég var 14
ára og fordómar tengdir holdafari mínu urðu til þess að ég fór að
svelta mig. Hvernig gerðist það? Aðeins ein lítil athugasemd:
,,Oj, þú ert eins og svín!“
Mér hvellbrá, var frændi minn að líkja mér við svín?
Hvert orð límdi sig fast við heilann, sérstaklega orðin oj og svín.
Ég fann hvernig ég varð máttlaus og orðlaus í senn, svaraði engu.
Bara sí svona í óspurðum fréttum eins og hann hefði verið að biðja
mig um að rétta sér sósuna. Var þetta eðlileg athugasemd um
holdafar við matarborðið?
Allir héldu áfram að borða fiskibollurnar eins og þessi
svínasamlíking hefði aldrei átt sér stað.
En fá orð geta haft mikil áhrif. Þessi sex höfðu þau áhrif á mig
að ég missti matarlystina samstundis, hætti nánast að borða og
léttist hratt. Þessi sex orð tóku 10 kíló af mér á einum mánuði og
þrátt fyrir geggjaðan árangur í baráttunni við svínið sjálfa mig sem
var óðum að breytast í anorexíusjúkling var sjálfstraustið laskað.
Mér fannst ekkert að mér áður en svínið kom til sögunnar og
hafði ekki einu sinni tekið ekki eftir þessum kílóum sem höfðu
tekið sér bólfestu utan á mér þarna um sumarið. Þetta var jú
eitt skemmtilegasta sumar sem ég hafði upplifað. Ég var 14 ára,
nýfermd og fór til Ísafjarðar að vinna í fiski og sjoppu á kvöldin
og kom alsæl heim með fulla vasa af gulli. Mér fannst ég dugleg
en allt í einu var ég dugleg og feit. Dugleg, feit og leið. Dugleg,
feit, leið og svöng. Það breytti öllu. Þessi stutta setning sáði
vanlíðunarfræjum í sálartetrið og þar fór að vaxa arfi.
Það sem áður var ekki vandamál varð á einu augnabliki stórmál.
Ég vildi ekki vera eins og svín, en áður en þetta matarboð átti sér
stað fannst mér ég fín og eflaust hefði ég verið sátt svín í eigin
skinni ef frændi minn hefði bara þagað.
Ég náði mér á strik en þessi
setning rifjaðist upp fyrir mér
núna og líka fyrir stuttu þegar
eldri maður sagði við átta ára
dóttur mína að hún væri nú orðin
pínu bústin. Ég fann reiðina blossa
upp og ætlaði að svara honum
fullum hálsi vitandi af eigin raun
hvað svona athugasemdir geta
gert óhörnuðum sálum en … hún
varð fyrri til: ,,Mér finnst fallegt að vera pínu bústin, mér finnst ég
flott.“ Amen!
Ég vildi að ég hefði svarað frænda mínum svona full sjálfstrausts
hér um árið. Líkamsvirðing er meðalið sem ætti að koma í veg fyrir
svínslegar athugasemdir um holdafar og útlit. Stundum er betra
að þegja, sum orð eru óþörf og meiðandi.

Hallveig dóttir mín lætur engan bilbug á sér finna og ekki
heldur þegar hún tábrotnaði á ærslabelg á Ísafirði í sumar, hún
kveinkaði sér lítið en hoppaði samt um á öðrum fæti og heimtaði
hækjur. Ég sagði henni að þær væru óþarfar, þetta myndi jafna
sig fljótt. Nei, mín hélt nú ekki og ég var vinsamlegast beðin
um að fara með hana á sjúkrahúsið því hún vildi fá að tala við
hjúkrunarfræðing. Nú jæja, það varð úr og á leiðinni á sjúkrahúsið
sagði hún mér að hún væri mjög spennt en ég mátti alls ekki
segja hjúkrunarfræðingnum að hún væri spennt að hitta hann.
Ég hlýddi og mikið fannst mér auðvelt að fara með svona glatt
og spennt barn á sjúkrahús, sjálf var ég alltaf hálfhrædd við
spítalaumhverfið sem barn og vissi fátt hræðilegra en sprautur.
Það var einstaklega vel tekið á móti okkur á sjúkrahúsinu, tærnar
voru myndaðar og þá kom í ljós að sú litla var brotin, spelka
og umbúðir voru lausnin og mín fór alsæl út í apótek að kaupa
hækjur. ,,Mamma, hjúkrunarfræðingar eru svo góðir, þeir laga
mann, ég held ég ætli að verða hjúkrunarfræðingur þegar ég verð
stór … og leikkona … og körfuboltastjarna. Er það ekki alveg
hægt? „Jú þú getur orðið allt sem þú ætlar þér, láttu bara engan
segja þér neitt annað.“