Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Blaðsíða 55

3. tbl. 97. árg. 2021 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 53
Fræðigrein
Almennt um megindlegu rannsóknirnar
Þátttakendur voru búsettir í heimahúsi og boðin þátttaka
ýmist í gegnum göngudeild, spítalaþjónustu, hjálparsamtök
fyrir einstaklinga með PS, taugasérfræðing eða með því að
auglýsa námskeiðin í blöðum og á víðavangi. Sjö rannsóknir
voru með samanburðarhóp þar sem samtals 168 einstaklingar
með PS tóku þátt í íhlutunarhópi (spönn 9-84, meðaltal 24) og
98 einstaklingar í samanburðarhópi (spönn 7-26, meðaltal 14).
Tvær rannsóknir voru með fyrir og eftir snið og tóku til samtals
27 einstaklinga með PS (7+20).
Íhlutanir notuðust við mismunandi danstegundir, en vinsælast
var að notast við tangó einan og sér (Natale o.fl., 2017; Poier
o.fl., 2019; Rawson o.fl., 2019; Zafar o.fl., 2017) eða tangó
í sambland við aðra dansa (Hulbert o.fl., 2017). Í sumum
rannsóknum var notast við margar mismunandi danstegundir
(Kalyani o.fl., 2019). Ein rannsókn notaðist við Qigong sem
er kínverskt dansform (Lee o.fl., 2018), önnur vann með
sardiníska þjóðardansinn, Ballu Sardu (Solla o.fl., 2019). Í
einni rannsókn var dansformið ekki nánar skilgreint en lögð
var áhersla á taktfastar danshreyfingar, bæði sitjandi og
standandi með eða án stuðnings (Clifford o.fl., 2017).
Rannsóknir með samanburðarhóp
Heildartími dansmeðferðar sem veitt var í samanburðar-
rannsóknunum voru 143 klukkustundir (spönn 10-36, meðaltal
21,4). Í rannsókn Solla og félaga (2019) var byrjað á upphitun
og við tók síðan æfing með þjóðardansinum Ballu Sardu.
Um var að ræða 90 mínútna danstíma tvisvar í viku. Í upphafi
tímans var byrjað á einföldum takti sem varð flóknari eftir því
sem leið á tímann. Samanburðarhópurinn hlaut hefðbundna
meðferð. Eftir samtals 36 klukkustunda dansmeðferð sýndi
íhlutunarhópurinn marktækt betri getu til að standa upp úr
stól og jókst gönguhraði hjá 72,4% skjólstæðinga. Samræmi
var á milli þessara niðurstaðna og rannsóknar Natale og félaga
(2017) sem hafði leitt í ljós að marktæk stytting (20,45%)
varð á þeim tíma sem það tók einstakling með PS að standa
upp úr stól eftir dansmeðferð ásamt því að gönguhraði jókst
marktækt (16,7%). Jákvæð áhrif voru enn þá til staðar átta
vikum eftir að dansmeðferðinni lauk. Auk líkamlegs ávinnings
varð vitræn færni marktækt betri hjá um helming þátttakenda
(46,6%).
Tangónámskeið Rawson og félaga (2019) hafði líka marktækan
jákvæðan árangur á gönguhraða. Í þeirri rannsókn fengu
einstaklingar með PS danskennslu tvisvar í viku, í samtals
24 klukkustundir. Hópurinn var borinn saman við tvo
viðmiðunarhópa þar sem einstaklingar með PS gerðu ýmist
teygjuæfingar eða æfingar á göngubretti. Þótt tangóhópurinn
hafi sýnt fram á mestu framfarirnar í gönguhraða, minnkaði
sá ávinningur hvað mest við eftirfylgni. Rannsókn Hulbert
og félaga (2017) þar sem dansaðir voru samkvæmisdansar
sýndi fram á að þátttakendur höfðu marktækt betri stjórn á
höfuðhreyfingum og líkama, einkum snúningi um lendar eftir
að hafa sótt danstíma í samtals 20 klukkustundir tvisvar í viku,
borið saman við hóp sem hlaut hefðbundna meðferð.
Ofannefndar rannsóknir sýndu allar ávinning af dansmeðferð
á hreyfigetu. Í þversögn við þessar niðurstöður varð ekki
jákvæður árangur á hreyfigetu í kjölfar dansmeðferðar í
rannsókn Poier og félaga (2017). Í þeirri rannsókn fengu
þátttakendur samtals 10 klukkustunda dansmeðferð með
argentínskum tangó, eina klukkustund í senn. Hópurinn var
borinn saman við samanburðarhóp sem fékk Tai Chi-æfingar.
Inngripið bar ekki árangur hvað hreyfigetu varðaði, en þess
má geta að rannsóknin var stöðvuð áður en hámarksstyrk var
náð vegna álags á þátttakendur, skorts á dansfélögum og ótta
við byltur. Þrátt fyrir að þátttakendur hafi verið fáir kom í ljós
marktækt betri andleg líðan hjá tangó hópnum samanborið
við Tai Chi-hópinn.
Niðurstöður Kalyani og félaga (2019) sýndu marktæka
bætingu á vitrænni getu, vinnsluminni, lífsgæðum og minni
kvíða og þunglyndi. Auk þess kom fram aukin færni við
athafnir daglegs lífs og betri almenn líðan. Dansform voru
margs konar, til að mynda ballett, nútímadans, flamenco og
steppdans. Samanburðarhópur hlaut einungis hefðbundna
meðferð. Meðferðin fór þannig fram að einstaklingar með PS
gátu mætt sjálfir með dansfélaga eða dansað við sjálfboðaliða
sem voru á staðnum. Þeir sem voru með lélegt jafnvægi
fengu í öllum tilvikum dansfélaga sem var sérþjálfaður í
jafnvægisvandamálum, auk þess voru danskennarar með
sérþekkingu á PS. Hver danstími var ein klukkustund í senn,
tvisvar í viku, samtals 24 klukkustundir.
Hjá Lee og félögum (2018) snerust danstímar um að efla flæði
eða svokallaði „qi“ í líkamanum en það fylgir fornri kínverskri
speki og felur í sér mjúkar danshreyfingar samhliða djúpri
öndun og slökun. Tímarnir voru tvisvar í viku, klukkustund í
senn, samtals 16 klukkustundir. Samanburðarhópur sem tók
þátt fékk hefðbundna meðferð. Dansspor voru aðlöguð að PS
og sýndi meðferðarhópurinn marktækt minni hreyfitruflanir,
bætta getu við athafnir daglegs lífs, betri félagslega virkni og
aukin lífsgæði eftir íhlutanirnar.
Fyrir og eftir rannsóknir
Tvær rannsóknir notuðust við fyrir og eftir rannsóknarsnið.
Önnur rannsóknanna sem féll undir þennan flokk fól í sér
taktfastar hreyfingar samhliða tónlist, annaðhvort sitjandi eða
standandi miðað við getu þátttakenda (Clifford o.fl., 2017).
Tímarnir voru 1,5 klukkustund í senn, samtals 9 klukkustundir.
Eftir dansmeðferðina gekk þátttakendunum marktækt betur
að ná eigin markmiðum, auk þess að þeir lýstu jákvæðri
upplifun af meðferðinni.
Zafar og félagar (2017) voru með danstíma, 1,5 klukkustund
í senn og áttu þátttakendur að klára 30 klukkustunda dans
samanlagt. Þeir byrjuðu á 20 mínútna upphitun og eftir það
voru dansfélagar paraðir saman og gerðar voru taktfastar
æfingar. Næst var þeim kennd ný skref og þau samtvinnuð
við gömul skref. Hverjum þátttakanda var gert bæði að leiða
dansinn og að fylgja honum. Marktækur ávinningur var á
sjálfstæði í daglegu lífi og upplifðum félagslegum stuðningi
eftir meðferðina. Áhrifin höfðu aukist enn fremur við þriggja
mánaða eftirfylgd.
NIÐURSTÖÐUR