Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Blaðsíða 83

3. tbl. 97. árg. 2021 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 81
Tafla 3. Meðalstigafjöldi og áreiðanleiki Perceived Stress Scale og Copenhagen Burnout Inventory og á undirkvörðum hans, og fjöldi einstaklinga sem
flokkast með streitu og litla, í meðallagi og mikla kulnun.
Breytur sem lýsa streitu og kulnun Heildarstreita
>13,7
n (%
Lítil kulnun
0-25 stig
n (%)
Meðal kulnun
26-63 stig
n (%)
Mikil kulnun
64-99 stig
n (%)
M (sd; spönn) Cronbachs- alfa
Perceived Stress Scale (N=81) 17,8 (5,4; 5-34) 0,85
Fjöldi sem mælist með streitu 66 (80)
Persónutengd kulnun (N=81) 12 (15) 63 (78) 6 (7) 42,9 (16,9; 4,2-93,9) 0,82
Námstengd kulnun (N=80) 2 (2) 53 (65) 27 (33) 56,9 (16,9; 5,4-96,4) 0,84
Kulnun tengd samnemendum
(N=81)
36 (44) 37 (45) 9 (11) 31,2 (20,4;0-89,7) 0,92
Ritrýnd grein | Peer review
Mynd 1. Viðbrögð nemenda við streitu út frá þeim sem eru undir (M<13,7)
og yfir (M>13,7) viðmiðunarmörkum streitu
Bjargráð við streitu
Helstu bjargráð, sem yfir 50% nemenda notuðu vegna streitu
voru að tala við einhvern, hreyfa sig, sjálfsgagnrýni og leita
í mat eða sætindi (mynd 1). Á myndinni má sjá að jákvæð
bjargráð (efstu sex á myndinni) eru að jafnaði frekar notuð
af þeim sem flokkast undir viðmiðunarmörkum streitu og
neikvæð (neðstu sjö á myndinni) oftar af þeim sem eru yfir
viðmiðunarmörkunum.
Kulnun
Tafla 3 sýnir að meðaltalsstig á Námstengdri kulnun var
56,9, á Persónutengd kulnun 42,9 og á Kulnun tengdri
samnemendum 31,2. Í töflunni sést að 69 nemendur (85%)
fundu fyrir meðal- til mikillrar persónutengdrar kulnunar,
80 nemendur (98%) fyrir meðal- til mikillrar námstengdrar
kulnunar og 46 nemendur (56%) til meðal-mikillrar
kulnunar tengdri samnemendum. Skoðaður var munur
á meðaltalsstigum kulnunar út frá breytum sem lúta að
bakgrunni, námstengdri streitu og námi og framtíðaráformum
og streitu sem tengist námi (ekki sýnt í töflum). Niðurstöður
á Persónutengdri kulnun voru að nemendur 24 ára og yngri
fengu marktækt færri meðaltalsstig (M=32,4;sf=16,6) en 25-
29 ára (M=45,2;sf=14,9) og 30 ára og eldri (M=43,6;sf=18,7).
Jafnframt að þeir sem sögðust fá nægan stuðning við nám
(M=40,5;sf=15,5) fengu marktækt færri meðaltalsstig en
þeir sem fengu ekki stuðning (M=55,6;sf=19,2). Varðandi
Námstengda kulnun voru, nemendur sem upplifðu mjög/
frekar mikla streitu tengda ástundun háskólanáms
(M=60,5;sf=13,9), samkeppni við nemendur (M=64,8;sf=16,0)
og samskiptum við kennara (M=66,4;sf=13,8) með marktækt
fleiri meðaltalsstig en hinir sem upplifðu frekar/mjög
litla streitu tengda ástundun háskólanáms (33,9;sf=16,5),
samkeppni við nemendur (M=53,7;sf=16,4) og samskiptum
við kennara (M=53,5;sf=16,7). Þá voru niðurstöður á
Kulnun tengdri samnemendum þannig að nemendur 25-
29 ára (M=26,4;sf=16,8) og þeir sem höfðu ekki lokið öðru
háskólanámi (M=29,9;sf=20,6) voru með marktækt færri
meðaltalsstig en nemendur 30 ára og eldri (M=41,2;sf=23,5) og
þeir sem höfðu lokið öðru háskólanámi (M=43,0;sf=15,7).
Breytur sem spá fyrir um streitu og kulnun
Fjórar fjölbreytuaðhvarfsgreiningar voru gerðar til að kanna
hvaða breytur spáðu fyrir um streitu með notkun PSS og
kulnun á undirkvörðum CBS. Breytur sem settar voru inn í
greininguna voru þær sem höfðu marktæk tengsl við PSS
(líkan 1) og einhvern af undirkvörðum CBS (líkön 2-4) og greint
er frá að framan og má sjá í töflu 4. Lokalíkön greininganna
má sjá í töflu 4. Líkan 1 sýnir að nemendur sem telja sig fá
lítinn/engan stuðning við námið og þeir sem fá litlar/engar
námsleiðbeiningar voru líklegri til að hafa hærra meðaltalsstig
á PSS. Líkanið skýrir 17,2% af breytileikanum. Líkan 2
sýnir að nemendur sem eru 30 ára og eldri voru líklegri til
að hafa hærra meðaltalsstig á kvarðanum kulnun tengdri
samnemendum. Líkanið skýrir 8,1% af breytileikanum. Líkan
3 sýnir að nemendur sem greindu frá mikilli eða mjög mikilli
streitu tengdri ástundun háskólanáms og tengdri samskiptum
við kennara eru líklegri til að hafa hærra meðaltalsstig á
kvarðanum um námstengda kulnun. Líkanið skýrir 34,8%
af breytileikanum. Líkan 4 sýnir að nemendur sem fengu
fleiri stig á PSS voru líklegri til að hafa hærri meðaltalsstig á
kvarðanum um persónutengda kulnun. Líkanið skýrir 30,6% af
breytileikanum.
Undir viðmiðunarmörkumYfir viðmiðunarmörkum
Leita mér upplýsinga
Skrepp í sund
Leita aðstoðar / stuðnings
Hreyfi mig
Slaka á / íhuga
Tala við einhvern
Reyki
Reiðist
Græt/loka mig af
Drekk áfengi
Forðast vandann
Gagnrýni sjálfan mig
Leita í mat eða sætindi/snarl
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%