Úrval - 01.12.1942, Page 37

Úrval - 01.12.1942, Page 37
ERU LÖNDIN ENN Á HREYFINGU? 35 löndin, standa hærra en sjávar- botninn, af því að þau eru fyrst og frerast úr graníti, sem er léttara en basaltið í hafsbotn- inum. Bæði granít og basalt hvíla á lagi af heitum, hálf- storknuðum steintegundum, sem heldur þeim uppi eins og vatn spýtu. Löndin eru hærri, af því að þau ,,fljóta“ hærra, alveg eins og furubútur flýtur hærra en bútur af þungri eik. Þessi flotkenning er engan veginn ný, því að hún fór þegar að skjóta upp höfðinu árið 1755, en litlar sannanir voru fyrir hendi unz jarðfræðingum hafði tekizt að kanna iður jarð- arinnar með jarðskjálftasveifl- um og á annan hátt. Því er ekki einungis þannig varið, að löndin fljóti, heldur rísa þau og lækka við og við, eins og allir hlutir, sem eru á floti. Þegar nægilegt farg, eins og til dæmis jökulhetta eða eitthvað þvílíkt, safnast á stór- an flöt, þá sekkur sá flötur eða lækkar, eins og fleki, ef of þungur sundmaður klifrar upp á hann. Ef þunginn hverf- ur, þá hækkar aftur sá staður, þar sem fargið hvíldi á. Fyrir um níu þúsund árum losnaði Skandinavía undan mik- illi íshettu. Fyrir bragðið er hún að hækka nú, sem nemur þrem fetum á hundrað árum, en það er gríðarlegur hraði á mæli- kvarða jarðfræðinnar. Ef löndin, sem virðast föst og óhreyfanleg, geta hreyfzt upp og niður, þá geta þau ef til vill einnig færzt til annarar hvorrar handarinnar, eins og aðrir fljótandi hlutir. Þetta hefir mörgum flogið í hug, en sá, sem þessi hugmynd er helzt kennd við, var Alfred Wegener, þýzkur veðurfræðingur, sem tók eftir einkennilegu fyrir- brigði við landakort af heimin- um. Ef maður hugsar sér, að Suður- og Norður-Ameríka væru fluttar í heilu líki austur á bóginn, þá kemur í ljós, að austurströnd þeirra fellur nærri því að vesturströndum Evrópu og Afríku eins og geirnegldur viður. Öxlin á Brasilíu fellur mátulega inn í Guineu-flóann í Afríku og Vestur-Afríku-bung- an mikla á heima milli norður- strandar Brasilíu og suður- strandar Bandaríkjanna. Nova Scotia fellur inn í Biscayaflóa. Wegeners-kenningin var svo frumleg og ótrúleg, að þegar hann kom fyrst fram með hana, voru allir jarðfræði-ngar sem
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Úrval

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.