Læknaneminn - 01.03.1980, Blaðsíða 18

sýstólu en getur þó komið hvar sem er í sýstólunni.
A eítir smellhljóðinu kemur oft hátíSnióhljóS, sem
nær aS öSru hjartahljóSi. Oft heyrist smellhljóSiS
betur ef sjúklingur stendur og jafnframt færist jjaS
nær fyrsta hjartahljóSi. Stundum heyrast mörg
smellhljóS í sýstólu viS sig á mítralloku.
NúnÍMishljóð (Ruh)
NúningshljóS heyrast ofl ef bráS bólga er í goll-
urshúsi (pericarditis acuta). Þetta eru hátíSnihljóS
sem heyrast oft best meSfram vinstri rönd bringu-
beins neSarlega. Oft heyrast þau best ef sjúklingur
hailar sér fram, andar út og heldur niSri í sér and-
anum. NúningshljóS hafa oft þrjá fasa, tvo í sýstólu
(ventricular og atrial) og einn í díastólu. Þau geta
veriS breytileg aS hæS frá einum tíma til annars og
jafnvel horfiS alveg um skeiS en komiS síSan aftur.
Framhöllun hreytingu
íi hjartaóhljóðum
MeS breytingum á þrýstingi eSa blóSmagni í
hjarta eSa æSakerfi (hemodynamic) breytast oft
hj artaóhlj óS.
Breytingar á líkamsstöðu
Flest óhljóS bæSi frá vinstri og hægri hluta
hjarta minnka ef sjúklingur stendur. Þetta stafar af
minna innflæSi til hjarta. Undantekning er þó sýstó-
lískt óhljóS viS sig (prolapse) á mítralloku, en þaS
getur bæSi aukist og lengst, og óhljóS viS IHSS
(idiopathic hypertrophic subaortic stenosis), sem
getur aukist. Díastólískt óhljóS viS mítralslenosis
heyrist stundum einungis í vinstri hliSarlegu og
tölthljóSin heyrast yfirleitt einnig best í þeirri stell-
ingu. Eins og áSur er nefnt, kemur fyrir aS viS goll-
urhúsbólgu heyrast eingöngu núningshljóS, ef sjúkl-
ingur hallar sér fram og andar út.
Breytingar við öndun
ViS innöndun eykst blóSflæSi til hægri hlula
hjarta og öll óhljóS sem myndast þeim megin auk-
ast. ÓhijóS sem myndast í vinstri hluta hjarta hald-
ast óbreytt. Einungis eitt óhljóS minnkar viS inn-
öndun, en þaS er óhljóS sem myndast þegar lítiS op
er á milli ventriculi. Sé opiS mjög lítiS, er þrýsting-
ur frá vinstri til hægri lítill, og sú þrýstingsaukning
sem verSur viS innöndun er nægileg til aS minnka
innflæSiS til hægri ventriculus og þar meS óhljóS-
iS.
Valsalva hefur þau áhrif aS innflæSi lil hægri
hluta hjarta minnkar og innflæSi til vinstri hlutans
minnkar því einnig. Þetta veldur því aS öll óhljóS
minnka. Þegar maSur byrjar aS anda aS nýju, eykst
blóSflæSi aS sjálfsögSu fyrst til hægri hluta hjarta,
og óhljóS sem upprunnin eru þeim megin hækka
eftir eitt til þrjú hjartaslög. ÓhljóS sem eiga upptök
sín vinstra megin í hjarta hækka hins vegar ekki
fyrr en eftir fimm til átta hjartaslög. Þetta má nota
sér viS mismunagreiningu á útflæSisóhljóSum yfir
hjartagrunni sé maSur ekki viss um hvort óhljóS á
upptök sín í aorta- eSa púlmónalloku.
Breytingar við lyf
Lyf sem helst eru notuS til aS fá fram breytingar
á hjartaóhljóSum eru amyl nitrit og phenylephrine.
Amyl nitrit veldur lækkun á blóSþrýstingi og viS-
námi í slagæSakerfi. ÞaS eykur hjartslátt og útfalls-
hraSa (ejection velocity). Einnig veldur þaS falli í
viSnámi lungnaslagæSa. Verkun amyl nitrit byrjar
eftir 10-20 sek. og stendur kannske hálfa mínútu.
Phenylephrine hefur þann ókost aS þaS þarf aS gefa
í æS. ÞaS veldur auknu viSnámi í slagæSum og
hækkuSum blóSþrýstingi. Sömu áhrif má oft fá á
mun einfaldari hátt, þ. e. meS því aS láta sjúkling
kreista fast um eitthvaS í hálfa til eina mínútu
(isometric handgrip).
Oft getur veriS erfitt aS greina hvort óhljóS, sem
heyrist eingöngu yfir hjartatoppi eSa meSfram
vinstri rönd bringubeins neSarlega, sé frá aorta- eSa
mítralloku. Amyl nitrit lækkar blóSþrýsting, en hef-
ur fyrst í staS ekki áhrif á þrýstinginn í vinstri
ventriculus. ViS aortaþrengsli hækkar þrýstingsfall
um lokuna, og óhljóSiS eykst. Sé óhljóSiS hins veg-
ar rangstreymisóhljóS um mítralloku lækkar ]jaS.
Phenylephrine hefur gagnstæS áhrif viS arnyl nitrit. -
Oft getur veriS erfitt aS greina á milli díastólísks
óhljóSs, sem heyrist viS leka á aortaloku og svipaSs
óhljóSs, sem heyrist viS leka á púlmónalloku (Gra-
ham Steel murmur). ViS amyl nitrit-gjöf lækkar ó-
hljóSiS frá lekanum í aortalokunni vegna lækkaSs
16
LÆKNANEMINN