Læknaneminn - 01.03.1980, Side 28

Lægsti punktur
FHR falls (DECELERATION) (dipp)
Toppur legsamdráttar
á meðgöngu þolir fóstrið álagið vel, en eftir því
sem á meðgöngutímann líður og varabirgðir minnka,
skilar álagið sér sem breytingar á hjartslætti fósturs
vegna hlutfallslegs súrefnisskorts. I fyrstu sem tac-
hycardia, en síðan koma hjartsláttarföll (deceler-
ationir), standi álagið lengi.
Langvinn fylgjuþurrð er mjög alvarlegt vandamál.
Það orsakast að hluta af meðgöngusjúkdómum,
sem valda vefrænum breytingum á fylgjunni. Það
skerðir varabirgðir fóstursins svo það á ekkert til að
grípa til, verði það fyrir auknu álagi.
Slík fóstur hafa því litla getu til að takast á við
aukið álag, þar sem þeim veitir ekkert af allri jreirri
næringu og blóðflæði, sem þau þegar geta fengið til
að halda sér á lífi og undir flestum kringumstæðum
lifa þau við skort, sem aftur skilar sér með hægfara
vexti, minna barni og jafnvel hættu á fósturdauða.
Slíkum börnum er enginn greiði gerður með því
að láta þau ganga út fulla meðgöngu og því mikil-
vægt ef hægt væri að þekkja þau úr og flýta fæðingu
þeirra.
Álai/spróf, — luefnispróf á fi/lf//u
Þau byggjast öll á því að sé álag sett á móður-
fóstur eininguna (þ.e. á blóðstreymi um leg og
fylgju), megi merkja þær breytingar, sem álagið
veldur í breyttum hjartslætti barnsins. Þessi eru
helst:
1. Láta móður anda að sér súrefnissnauðu loíti,
fóstrið fær þá ónógt súrefni og fram kemur tac-
hycardia hjá því, og fall sé fylgja léleg.
2. Láta móður reyna á sig. Areynsla eykur blóðflæði
til útlima og beinir því frá leginu. Við það minnk-
ar þrýstingur á gegnumflæði um fylgju.
3. Auka samdrætti legsins (activitet). Það gefur
minna blóðflæði um fylgju vegna samdrátta á
æðarnar í leginu. Þetta nálgast það að líkja
eftir fæðingu, sem á vissan hátt er álagspróf á
fóstrið.
Af þessum prófum hefur reynst best að framkalla
samdrætti í leginu. Notað er Oxytocin til að fram-
kalla þá og kallast slíkt próf OCT próf (Oxytocin
challenge test), eða Oxytocin álagspróf. í stað Oxy-
tocins er notað Syntocinon, tilbúið lyf með sömu
verkun. Legsamdrættir eru framkallaðir hjá kon-
unni með Syntocinondreypi í æð og er hún tengd
monitor (CTG) á meðan. Fylgst er með breytingum
á hjartslætti fóstursins samfara auknurn samdrætti
í legi. Oxytocinið er aukið þangað til að minnsta
kosti þrír góðir verkir koma á 10 mín., sem er svip-
að og myndi verða ef konan væri komin í góða
sótt.
Ut frá ritinu (CTG), sem fæst, er síðan metið
hvort óhætt sé að leyfa konunni að ganga áfram með
(neikvælt próf), eða hvort þörf sé að leggja hana
inn í hvíld (jákvætt próf) og endurtaka prófið. Oft
er nauðsynlegt að flýta fæðingu, jafnvel með keisara-
skurði, sé ritið ljótt. Fóstur sem ekki þolir slíkt OCT
])róf án þess að fá alvarleg síðbúin hjartsláttarföll,
þolir að sjálfsögðu ekki að ganga í gegnum eðlilega
fæðingu (mynd XI).
Álagsprófið eitt er þó ekki látið gilda við slíka
ákvörðun, heldur er vakaframleiðsla fylgjunnar
(hormónaframleiðsla) einnig mæld m.t.t. Östriol-
framleiðslu. Einnig er stuðst við sonar.
Onnur aðferð hefur einnig komið fram sem viðbót
við monitorinn og eykur mjög gildi hans, en það er
blóðgasamæling frá fóstri. Þá er tekið blóð frá fyrir-
liggjandi fósturhluta þegar hjartsláttarföll verða í
riti, ásamt blóðsýni frá móður og gerðar mælingar
á pH, PO^ og PCOo úr sýnunum. Þannig má sjá
hvernig fóstrið hefur brugðist við því álagi, sem
kemur fram í ritinu og hvort sýrubasajafnvægi þess
sé innan þeirra marka að óhætt sé að bíða, eða hvort
flýta verði fæðingu.
Þakkir til Jóns H. Alfreðssonar kvensjúkdóma-
læknis fyrir ráð og yfirlestur handrits, og Krist-
bjargar Tryggvadóttur og ritara kvennadeildar LSP
fyrir vélritun.
Framh. á bls. 41.
26
LÆKNANEMINN