Læknaneminn - 01.03.1980, Page 69

Svar við sjúkratilfelli
Svar við sjúhratilfelli
Kvartanir þessarar konu eru mjög almenns eðlis
og leiða liugann helst að kviða eða spennueinkenn-
um og gætu bent lil oföndunarkasta. Þessar kvart-
anir eru engan veginn líklegar til að leiða neinn á
sporið til réttrar sjúkdómsgreiningar. Oðru máli
gegnir um rannsóknarniðurstöður, þar sem mjög
lágt se. Natrium og óeðlileg lungnamynd benda á-
kveðið í eina átt.
Hyponatraemia
Það er sjaldgæít að sjá svo lágt s. natrium, eða
116 mEq/1. Margs konar truflanir geta leitt lil hy-
ponatraemiu og má skipta þeim í þrjá meginflokka:
I. Mjög óhófleg vatnsdrykkja getur leitt til hy-
ponatraemiu þótt útskilnaðarhæfni nýrna sé óskert,
en til þess þarf gegndarlausa drykkju, jafnvel meir
en 20 lítra á sólarhring.
II. Truflun á salta eða vatnsupptöku í distal tubuli
nýrna getur leitt til hyponatraemiu. Þannig geta allir
sjúkdómar sem leiða til minnkaðs streymis um distal
tubuli valdið natriumlækkun. Dæmi um þetta eru
glomerulonephritis, þurrkur, hjartabilun, lifrarbil-
un, nephrotic syndrom og Addison’s sjúkdómur.
Þá getur einnig verið beinlínis um að ræða minnk-
aða saltupptöku í distal tubuli, t. d. vegna áhrifa
þvagræsilyfja og i Bartter’s sjúkdómi.
I þriðja lagi getur ástæðan legið í auknu gegn-
dræpi vatns í distal tubuli vegna ofgnóttar vaso-
pressins. Þessi truflun kallast á ensku „syndrome of
inappropriate antidiuretic hormone secretion“, eða
SIADH. Orsakir SIADH eru margvíslegar. I fyrsta
lagi geta ýmis æxli myndað ADIf og ber þar hæst
smáfrumuæxli í lungum auk margra annarra æxla.
Þá geta ýmsar lungnasýkingar, svo sem lungnaberkl-
ar, bráð lungnabólga og lungnaabscessar leitt til
ADH myndunar í lungum, og reyndar er það ekki
fátitt að sjá l'ágt se. natrium í sjúklingum með slæma
lungnabólgu. Auk þess geta ýmsar miðtaugakerfis-
truflanir leitt til óhóflegrar losunar ADH frá heila-
dingli og má þar nefna höfuðáverka, heilaæxli, en-
cephalitis og meningitis. Þá geta ótal lyf valdið
SIADII svo sem mörg svæfingarlyf, carbamazepine,
vincristine og ótal önnur.
III. Stundum mælist natrium lágt i serum vegna
tilvistar annarra osmotiskt virkra efna í serum eða
efna sem minnka vatnshlutfall serums, svo sem í
mikilli hyperlipidaemiu, eða hyperproteinaemiu
samfara myeloma multiplex.
Umrædd kona hafði enga sögu um óhóflega vatns-
drykkju né lyfjatöku, ekki sögu né einkenni hjarta-
eða lifrarbilunar, og se. urea og kreatinin reyndust
eðlileg. Þegar við bætist, að eðlisþyngd þvags er
1.016 þá er SIADH orðið mjög líklegt. Til að stað-
festa þá greiningu þarf að sýna fram á lágt osmola-
litet í serum og hátt osmolalitet í þvagi, og reyndist
serum osmolalitet 274 (normal mörk 285-295), en
osmolalitet í þvagi var 583. (Þegar ekki er aðstaða
til osmolalitetsmælinga, sem reyndar má gera óbeint
með því að mæla frostmark serums, þá er nánast
eins ábyggilegt að mæla natriumþéttni í þvagi, sem
ævinlega er meir en 20 mEq/1. hjá sjúklingum með
SIADH. Natriumþéttni þvags í þessu tilviki reynd-
ist 100 mEq/1.)
Einkenni hyponatraemiu eru margvísleg og ekki
alltaf í samræmi við natriumgildið, þó eru flestir
sjúklingar með einhver einkenni ef se. natrium er
lægra en 125 mEq/1. Fyrstu einkenni eru venjulega
óróleiki, höfuðverkur og kvíði, síðan ógleði og upp-
köst, þá krampar og í svæsnustu tilvikum meðvit-
undarleysi og dauði. Einfaldasta og öruggasta með-
ferð er að takmarka vökvatekju við 1000 til 1500
ml. á sólarhring. Sum lyf til dæmis alkohol hindra
ADH losun frá heiladingli og skýrir það væntanlega
þorstann sem venjulega fylgir þynnkunni. Hins veg-
ar dugar alkoholmeðferð ekki, ef um er að ræða
LÆKNANEMINN
63