Læknaneminn - 01.04.1995, Blaðsíða 17

ASTMI
Mynd 7. Bráð og síðbúiin ofnœmissvörun í öndunarvegi. Bráð ofnœmissvörun verður
nokkrum mínútum eftir að sjúklingur andar ofnœmisvaka að sér. Þá sést skyndileg skerðing
á lungnastarfsemi sem endurspeglast hér sem lækkun á FEVl gildi. Sjúklingur finnurfyrir
andþrengslum, surgi og mœði. Síðbúið ofnæmissvar á sér stað hjá helmingi sjúklinga 4-8
klukkustundum eftirfyrsta kastið og án þess að sjúklingur komist í snertingu við áreitið eða
ofnœmisvakann á ný. Sjúklingur finnur yfirleitt fyrir mun meiri einkennum af síðbúna
svarinu og skerðing á lungnastarfsemi er meiri og þrálátari. Greiðlega gengur yfirleitt að
meðhöndla bráða berkjuvíkkun með fi2-agonistum. Síðbúin berkjuþrenging svara illa
meðferð en unnt erfyrirbyggja hana með t.d innúðasterum og cromolyn.
eru annars vegar.
Barksterar eru öflug
bólgueyðandi lyf. Þeir
hemja starfsemi bólgu-
frumna í öndunarvegi
(Mynd 4) með því t.d.
að fækka eósínófílum
og hindra ræsingu
þeirra. Einnig þétta
barksterar bil milli
frumna í æðavegg
(microvascular) og hindra þar með æðaleka og
bjúgmyndun. Þeir hafa áhrif á myndun leukótrína
og prostaglandína og minnka losun boðefna og
framleiðslu á bólgumyndandi cýtókínum. Langvar-
andi notkun barkstera græðir yfirborðsþekju
öndunarvegs (Mynd 6) en
leiðir ekki til þynningar eins
og í langtímameðferð á húð.
Helmingur allra astma-
sjúklinga fá síðbúið ofnæmis-
svar, 4-6 klst. eftir að fyrra
kastið gengur yfir (Mynd 7).
Þetta síðbúna kast er oftast
mun verra en það fyrra og
svarar illa meðferð með
berkjuvíkkandi lyfjum.
Komið hefur í ljós í tilraun-
um að barksterar hindra
rnyndun síðbúins ofnæmis-
svars og hafa þannig áhrif á
ertanleika í öndunarvegi.
Þeir auka einnig næmi
adrenergra viðtækja í
öndunarvegi. Þannig svara sjúklingar á barksterum
betur meðferð með B2 agonistum. Þol
(tachyphylaxis) gagnvart B2 agonistum er einnig
minna hjá sjúklingum á barksterum.
Chronic Management ofAsthma
severe
moderate
moderate
mild
S(ei)
I)

Mynd 8. Tröppugangur í astmameðferð (úr Expert Panel on the Management of
Asthma: Guidelines for the diagnosis and management ofasthma. Sjá nánar í texta.
J. Allergy Clin Immunol. 1991 ;88:425)
barnanna sem hófu
meðferð með innúða-
sterum strax við grein-
ingu marktækt betri en
þeirra er hófu meðferð
síðar. Aukaverkanir
eins og vaxtarskerðing
varð ekki vart hjá
hópnum á innúðaster-
um (í réttum skömmt-
um), en það hefur
einmitt verið helsta
áhyggjuefni lækna þar
sem astmaveik börn
LÆKNANEMINN 1. tbl. 1995 48. árg
15