Læknaneminn - 01.04.1995, Síða 93

ÓSÆÐARÞRENGSLI
Mynd 7. Subclavian flap plastic. Ósœðarþrengsli þar sem isthmus er þröngur og
langur. A. Ósœðarþrengslin eru klofin upp og hluti afa. subclavia sin. einnig. B. Sá
flipi er síðan notaður til að víkka allt svœðið sem þrengslin náðu til (33).
Hvað framtíðina varðar
þá gæti æðaútvíkkun
(balloon angioplasty) átt
eftir að leysa skurðaðgerðir
af hólmi við léttustu tilfellin,
en þá má búast við að gera
þurfi aðgerðir vegna fylgi-
kvilla útvíkkunarinnar í
vissum tilfellum. Helsti
fylgikvillinn er síðkomin
flysjun (12%) á ósæðinni, en
hún getur einnig rofnað
strax við útvíkkunina (34).
Aðrar aðferðir sem not-
aðar eru, eru sjaldgæfari og
verður ekki farið nánar út í
þær hér.
Fvlgikvillar aðgerðar
Ymis vandamál geta
komið upp í og eftir aðgerð á ósæð. Alvarleg
vandamál eru ekki algeng en koma fyrir, Helst er
það mænuskaði með máttleysi (paresis) og lömun
(paralysis) vegna blóðþurrðar í mænu við aðgerð.
Til að fyrirbyggja það eins og kostur er þarf að halda
blóðþrýstingi í neðri hluta líkamans yfir hættu-
mörkum, og miða þá sérstaklega við bláæðaþrýsting
á sama tíma, þ.e. viðhalda lágmarks perfusions
þrýstingi í neðri hluta líkamans. Mikilvægt er að
lokutími á ósæðinni sé stuttur eða minni en 30
mínútur ef kostur er. Til að viðhalda nægilegum
þrýstingi í neðri hluta líkamans getur þurft að gera
framhjáhlaup með hjáveitu frá ósæð til a. femoralis
eða hjarta- og lungnavél, eða hluta úr slikri vél, og
dæla blóði úr vinstri gátt yfir í a. femoralis öðru
hvoru megin. Eins getur komið til greina að dæla
blóði úr v. femoralis yfir í a. femoralis í nára, með
hjarta- og lungnavél, og á það ekki síst við hjá
fullorðnum, þar sem kölkun á þrengslasvæðinu getur
verið erfið viðfangs ef ekki er slík vél til staðar.
Mikilvægt er að sjúklingur sé ekki of heitur þegar
ósæð er lokað. Oft er sjúklingur kældur til að
minnka súrefnisnotkun vefjanna á meðan á
aðgerðinni stendur og er þá m.v. að halda líkamshita
við 35 °C.
Ef ofangreind atriði um aðgerðarhraða, per-
fusionsþrýsting og hita sjúklings eru höfð í huga, og
þeim fylgt eftir, er ólíklegt að mænuskaði verði.
Önnur sjaldgæf vandamál sem geta komið fyrir
eru blæðingar frá hliðarblóðrás eða æðasamteng-
ingum, chýlothorax vegna rofs á ductus thoracicus,
raddbandalömun vegna rofs á n. laryngeus recurrens
og þindarlömun vegna rofs á n. phrenicus,
Eftir aðgerðina þurfa kviðholslíffærin oft að jafna
sig í fáeina daga þ.s. viðbrigðin hvað varðar blóð-
þrýsting í neðri huta líkamans eru mikil. Þannig
getur ileus orðið ef ekki er farið varlega í fæðugjöf
fyrstu dagana eftir aðgerðina. Einnig getur þvag-
útskilnaður orðið mikill fyrst á eftir þegar nýrun fá
eðlilegan blóðþrýsting að vinna úr.
Gjörgæslu er að jafnaði þörf í einn sólarhring
eftir aðgerðina. Thoraxdren er þá fjarlægt og
sjúklingur er fluttur á legudeild þaðan sem hann fer
heim eftir fáeina daga (22, 24, 30).
Horfur
Horfur eftir aðgerð eru góðar og lífslíkur einnig.
Tilhneiging til háþrýstings verður áfram til staðar
eftir aðgerðina en hann er viðráðanlegri en fyrir
aðgerð. Framtíðahorfur sjúklinga með ósæðar-
þrengsli ráðast fyrst og fremst af því hversu ung
börnin eru við greiningu en æskilegt er að aðgerð sé
gerð fyrir eins árs aldur. Þá eru fylgikvillar færri og
m.a. verður blóðþrýstingssvörun við áreynslu nánast
með eðlilegum hætti. Þannig er mikilvægt að finna
alla sjúklingana sem fyrst (13, 32).
LÆKNANEMINN 1. tbl. 1995 48. árg
87