Læknaneminn - 01.04.1995, Síða 119

SNÁKURINN
honura fyrir í sæti. Er hann féll í svefn, kom snákur
út úr abaton (lækningaherbergi) og læknaði tána með
tungu sinni og fór svo á ný inn í abaton. Þegar
sjúklingur vaknaði frískur sagði hann frá sýn sem
hann hafði séð. Honum fannst sem undurfagur
unglingur hefði smurt læknislyfi á tá sína.“
Árið 1992 birtist grein í Lancet eftir Angeletti et
al, þar sem talað er um lækningamátt epidermal
growth factor í munnvatni, en sá factor finnst einmitt
í munnvatni E. Quatrolineata. Það eykur frumuskipt-
ingu og keratininseringu epidermal keratinocyta.
Sami factor hefur fundist í munnvatni og submaxill-
ary munnvatnskirtlum hunda þeirra sem taldir voru
heilagir og haldnir í hofum Asclepiosar.
Fyrr á tímum var slöngukjöt mikið notað í ýmis
lyf og er enn notað í lyfinu Theriak, sem er hægt að
panta frá Farmacia di Santa Maria della Scala í Róm.
< .1'. i.t-
Mynd 5. Fórnargjöf vegna lœkningar á œðahnútum.
Kristni
Englarnir Serafar tengjast drekum og snákum og
einnig lækningum. Serafar voru annað hvort táknaðir
sem englar með 6 vængi og 4 höfuð eða skínandi
flugsnákar. Heiti þeirra kann að vera komið af tveim
hebreskum orðum, ser, sem merkir verndarengill eða
háleit vera, og rapha, sem þýðir læknir eða græðari.
Þeir eru því háleitir læknendur, oft í snákslíki.
I Biblíunni eru ýmis dæmi um hið samtvinnaða
tákn stafsins og snáksins. í 2. Mósebók talaði drott-
inn við Móse og Aron og sagði: „Þegar faraó segir
við ykkur: „Látið sjá stórmerki nokkur“, þá seg þú
við Aron: „Tak staf þinn og kasta honum frammi
fyrir faraó“, skal hann þá verða að höggormi. Þá
gengu þeir Móse og Aron inn fyrir faraó og gjörðu
svo sem Drottinn hafði boðið þeim og kastaði Aron
staf sínum frammi fyrir faraó og þjónum hans og
varð stafurinn að höggorrni."
Á öðrum stöðum er að finna tengsl hins samsetta
tákns við lækningar, eins og í 4. Mósebók: „Lögðu
þeir þá upp frá Hór-fjalli leiðina til Rauðahafs, til
þess að fara í kringum Edóm-land; en lýðnum féllst
hugur á leiðinni. Lýðurinn talaði gegn Guði og gegn
Móse: Hví leidduð þið oss brott af Egyptalandi, til
þess að við dæjum í eyðimörkinni, því hér er hvorki
brauð né vatn og vér erum orðnir leiðir á þessu
léttmeti. Þá sendi Drottinn eitraða höggorma meðal
lýðsins og þeir bitu fólkið, svo margt manna dó af
ísrael. Þá gekk lýðurinn til Móse og sagði: Vér
höfum syndgað, því við höfum talað gegn Drottni og
gegn þér; bið þú til Drottins, að hann taki högg-
ormana frá oss. Móse bað þá fyrir lýðnum. Drottinn
sagði við Móse: Gjör þér eiturorm og set hann á
stöng og skal það verða að hver sem bitinn er og lítur
á hana skal lífi halda. Og Móse gjörði hoggorm af
eir og setti á stöng; og það varð, að ef höggormur
hafði bitið einhvern og hann leit til eirormsins, þá
hélt hann lífi.“
í plágunni miklu í Þýskalandi á 16. öld voru búin
til hálsmen, með eirorminum öðrum megin og Kristi
á krossinum hinum megin, svo táknið hefur grein-
lega talið búa yfir varnar- og lækningamætti.
Nútíminn
Síðustu aldirnar einkennast af notkun beggja
táknanna í læknisfræði, lyfjafræði og efnafræði, stafs
LÆKNANEMINN 1. Tbl. 1995 48. Árg.
113