Læknaneminn - 01.10.1996, Blaðsíða 36

Meðferð gigtsjúkdóma: Fyrri hluti
SJÚKRATILFELLI #4
33 ára smiður kvartar um sáran verk í utanverðum
hægri olnboga undanfarna viku. Kennir um miklu
álagi í vinnu. Við skoðun er hann hvellaumur yfir Ia-
teral epicondyle. Sjúkdómsgreining: Tennis olnbogi
(lateral epicondylitis). Setjið fram meðferðaráætlun.
Svar: 1. Fræðsla 2. Hugsanlega bólgueyðandi gigt-
arlyf í nokkrar vikur. 3. Nudda ísmola eftir þörfum í
5 mín á auma svæðið til að deyfa sársauka. 4. Tíma-
bundin hvíld frá álagshreyfingum, í slæmum tilfellum
er hægt að nota úlnliðsspelku. 5. Æfingaáætlun sem
felur í sér liðkandi æfingaf fyrir flexor og extensor
vöðva úlnliðs og síðan í vaxandi mæli styrkjandi æfing-
ar fyrir sömu vöðvahópa. Framkvæma æfingar 2-4 x á
dag. 6. Hugsanlega sprauta í sinafestu við lateral epi-
condyle.
Einkenni hverfa. Smiðurinn kemur aftur til þín 2
árum síðar, nú með viðvarandi verki við hægri olnboga
í 6 mánuði. Setjið fram meðferðaráætlun.
Svar: Höfuðáhersla er lögð á endurhæfingu sem er
eina framtíðarlausnin. Notkun bólgueyðandi gigtar-
lyfja eða sykursterasprautu gæti lælcnað verkinn en síð-
ur meinið. Þegar verkurinn er farinn er hætta á að
smiðurinn leggi meira á olnbogann og geri þar með
vandamálið verra. Æskilegast væri að smiðurinn færi til
sjúkraþjálfara þar sem beitt yrði hitameðferð eða laser
meðferð og sett fram og fylgt eftir æfingaáætlun sem
miðaðist að því að draga úr álagi á sinafestuna jafn-
framt því að styrkja hana. Samhliða mætti gefa bólgu-
eyðandi gigtarlyf og/eða sprauta í meinið. Olnboga-
band sem dregur úr hámarks samdráttarkrafti vöðvan-
na og þar með úr togi á sinafestuna hjálpar oft.
VIÐAUKI:
Meðferð á slitgigt í einstökum liðum.
a) Fingur - nær og fjær kjúkuliðir.
Fræðsla: Mikilvægust. Róa sjúklinginn: Liðverkir
oftast mest áberandi í fyrstu en minnka síðan verulega.
Slitgigtin getur valdið lýti en sjaldan starfrænni skerð-
ingu.
Ahættuþættir: Sterkur arfgengur þáttur. Greinileg
fylgni milli slitgigtar í fingrum og slitgigtar í femoropa-
tellarlið.
Liðvernd: Hefur takmarkað gildi.
Hjálpartæki: Tæki sem nýtast við eldhússtörf og
hannyrðir
Verkjameðferð: Töflumeðferð sjaldnast þörf nema
kannski á e.þ. skema. Felden gel eða Algesal krem til
reynslu. Sykursterasprautumeðferð í undantekningatil-
fellum.
b) Þumalrótarliður
Fræðsla um slitgigt.
Ahættuþættir: Mikil vinna með höndum. Oflausir
liðir.
Liðvernd: Notkun hjálpartækja oft mikilvæg.
Fræðsla um hvernig forðast ber álag. Spelkur fyrir
þumal. Senda til iðjuþjálfa.
Verkjameðferð: Töflur - e.þ. Verkjaáburður. Syk-
ursterasprautur hjálpa tímabundið
Skurðaðgerð: Skipta um þumalrótarlið eða stýfa
liðinn - sjaldan gert.
c) Mjöðm
Fræðsla um slitgigt
Áhættuþættir: Vinna (bóndi?), erfðir , áverki/sjúk-
dómur í mjöðm.
Liðvernd: Forðast álag
Hjálpartæki: Göngustafur, leiðrétta mislanga fæt-
ur, hælpúði.
Æfingar: Teygja á styttum vöðvum og liðböndum,
styrkja vöðva.
Verkjameðferð: Paracetamól, bólgueyðandi gigtar-
lyf, sterkari verkjalyf. Sykursterasprautur hafa tak-
markað gildi: Hætta á avasculer necrosu.
Mjúkvefjagigt: Algengur fylgikvilli.
Skurðaðgerð: Mjög góður árangur.
d) Hné
Fræðsla um slitgigt
Ahættuþættir: Offita, kvenkyn, oflausir liðir.
Liðvernd: Forðast hnébeygjur, forðast langar stöður
Hjálpartæki: Hælpúði, laga ökldaskekkjur og ilsig.
Göngustafur, hnéspelka (sjaldan).
Æfingar: Styrkja lærvöðva (mikilvægt).
Verkjameðferð: Paracetamól, bólgueyðandi gigtarlyf,
sterk verkjalyf. Sykursterasprautur hjálpa tímabundið.
Mjúkvefjagigt: Algengur fylgikvilli
Skurðaðgerð: Árangur góður. Endurhæfingartími
eftir aðgerð langur.
LÆKNANEMINN
32
2. tbl. 1996, 49. árg.