Bændablaðið - 02.11.2023, Síða 63

63Bændablaðið | Fimmtudagur 2. nóvember 2023
Lífræn hreinsistöð
• Fyrirferðalítil fullkomin
sambyggð skolphreinsistöð

• Uppfyllir ýtrustu kröfur um
gæði hreinsunar
• Engin rotþró eða siturlögn
25 ára ábyrgð
• Tæming seyru á þriggja til
fimm ára fresti
• Engir hreyfanlegir hlutir
• Stærðir frá 6 – 55 persónueiningar
Tunguhálsi 10 - 110 Reykjavík
Sími 517 2220 - petur@idnver.is

G
ra
fik
a
19
Söluhæf uppskera Ósöluhæf uppskera
1. fl. 2. fl. of smá stilrót illa löguð græn
CO2 meðferð (ppm) > 55 mm > 45-55 mm
––––––– % ––––––– ––––––––––––– % –––––––––––––
0 4 c 39 b 26 a 0 a 0 a 31 a
600 17 b 44 a 13 b 0 a 0 a 26 b
900 22 ab 40 b 13 b 0 a 0 a 25 bc
1200 28 a 37 b 12 b 0 a 0 a 23 c
Tafla 5: Hlutfallsleg skipting söluhæfra og ósöluhæfra tómata eftir CO2 meðferðum. Taflan gefur til kynna marktækan
mun (HSD, p ≤ 0,05).
Hagkvæmni tölur CO2 (ppm)
0 600 900 1200
Orkunotkun (kWh) 29.723 29.723 29.723 29.723
Skilvirkni orkunotkunar (kg/kWh) 0,013 0,028 0,027 0,029
Raforkukostnaður + fjárf.kostn. í ljósi (ISK/m2) 6.372 6.372 6.372 6.372
CO2 kostnaður (ISK/m2) 0 2.477 4.020 7.104
Framlegð (ISK/m2) -5.710 -3.117 -4.684 -7.276
Tafla 6: Hagkvæmnitölur eftir mismunandi CO2 meðferðum.
Hiti var 18°C (dag og nótt). Hitarör voru stillt á 35
°C eftir útplöntun og hækkað í 40 °C um miðjan janúar
og í 45 °C um miðjan febrúar. Tómatarnir fengu næringu
með dropavökvun. Áhrif ljóss og CO2 auðgunar voru
prófaðar og framlegð reiknuð út.
Niðurstöður og umræða
Lofthitastig, undirhitastig og gluggaopnun voru
sambærileg á milli klefa (tafla 1). Hiti í ræktunarefni var
eins á milli klefa, en marktækt hærri í „600 ppm CO2“.
Laufhiti lækkaði marktækt með aukinni CO2 auðgunar
vegna þykkara laufs (tafla 2).
Plönturnar voru með fleiri klasa með CO2 auðgun.
Markaðshæf uppskera var 7,2 kg/m2 eða 0,29 kg/klasa
án CO2 auðgunar, en tvöfalt meiri (15,5-16,3 kg/m2 eða
0,55-0,58 kg/klasa) með CO2 auðgun (tafla 3). Meiri
uppskeru má rekja til þess að fyrsta flokks uppskera var
marktækt meiri vegna hærri meðalþyngdar og fjölda
markaðshæfra aldina (tafla 3, tafla 4). Styrkleikar af
CO2 auðgun hafa hins vegar ekki áhrif á markaðshæfni
uppskeru í þyngd og fjölda uppskorinna aldina. En
fyrsta flokks uppskera jókst vegna meiri þyngdar
aldins og aukins fjölda markaðshæfra aldina með
hærri styrkleika af CO2 augun (tafla 3, tafla 4). Mikil
uppskera í „600 ppm CO2 “ samanborið við hinar tvær
CO2 auðgunarmeðferðirnar gæti orsakast af hærri hita
í ræktunarefni plantanna, en lofthiti var sambærilegur
milli CO2 meðferða (tafla 1, tafla 2).
Hlutfall uppskerunnar sem hægt var að selja var 40%
við náttúrulegar CO2 aðstæður og orsakast það vegna
mjög mikils magns af of litlum aldinum. Hins vegar,
með CO2 auðgun jókst markaðshæfni uppskeru í meira
en 60%. Þar með jókst magn fyrsta flokks aldina af
heildaruppskeru með aukinni CO2 auðgun, en hlutfall
of lítilla aldina og grænna aldina var óháð styrkleika
af CO2 auðgun (tafla 5).
Þar sem dagleg notkun á kWh’s var sú sama milli
CO2 meðferða, var skilvirkni orkunotkunar meiri með
CO2 auðgun samanborið við plönturnar sem ræktaðar
voru við náttúrulegar CO2 aðstæður.
Raforkukostnaður og fjarfestingarkostnaður í ljósi
var stór þáttur í rekstrarkostnaði og það sama má segja
um CO2 kostnað þegar hár styrkleiki CO2 auðgunar var
valinn (tafla 6).
Þegar minnsta magn af CO2 auðgun var borin saman
við meðferð með náttúrulegu CO2, jókst uppskera um
8,5 kg/m2 og framlegð um 2.600 ISK/m2 (tafla 3, tafla 6).
Að auka CO2 enn frekar í „900 ppm CO2 “ samanborið
við „600 ppm CO2“, leiddi til 0,2 kg/m2 minni uppskeru
og 1.600 ISK/m2 minni framlegð. Hæsta CO2 auðgunin
gaf samanborið við „900 ppm CO2“ 0,8 kg/m2 meiri
uppskeru, en 2.600 ISK/m2 minni framlegð.
Ályktun
Vitað er að samsetning á CO2 auðgun og
viðbótarlýsingu getur haft meiri jákvæð áhrif á vöxt
og uppskeru plantna en aukning hvors þáttar fyrir sig.
En ef báðir umhverfisþættir eru bornir saman, er áhrif
viðbótarljóss á uppskeru betri en CO2 auðgun og því er
mælt frekar með að auka ljósstyrkinn.
Undir viðbótarljósi er út frá hagkvæmnisjónarmiði
mælt með:
• að rækta tómata með CO2 auðgun,
• en CO2 auðgun ætti ekki að vera meiri
en 900 ppm CO2.
Fleiri rannsóknir eru nauðsynlegar með mismunandi
CO2 auðgun og ljósstyrk til að finna bestu samsetningu
þessara þátta.
Christina Stadler,
lektor hjá LbhÍ.