Úrval - 01.04.1971, Síða 32

30
ÚRVAL
erum við að þýða myndmál yfír á
talmál.
En það að gera mynd er aðeins
spurning um það að sjá. En sú sýn
er upplifun á þessu auða bili, sem
er milli fingurs Adams og hug-
mynda hans um það, sem hann er
að reyna að snerta.
En Adam er einungis tákn hinn-
ar fyrstu hugsandi veru. Þegar
hann yfirgefur dýraríkið, sem er
aldingarðurinn Eden, heldur hann
til móts við það að verða raun-
verulegur maður.
Það er álitið að uppruni manns-
ins muni hafa verið á austurhluta
þessarar jarðar. Þar hafi hann fyrst
beint augum sínum mót himinrúm-
inu og einnig skynjað þetta sí-
breytilega umhverfi sem hann lifði
í og við köllum jörð.
En við þekkjum ekki upphafið og
vitum ekki hver afdrif mannsins
munu verða. En við þekkjum þær
spurningar sem snemma urðu til:
Hvaðan kom ég? Hver er ég? Og
hvert fer ég?
Þessum spurningum hefur mað-
urinn reynt að svara með trúar-
brögðum, heimspeki, dulfræði og
vísindum. Og við börn nútímans
teljum það fullvíst að mestu sigur-
vinningar vísindanna séu tuttug-
ustu aldarinnar. Upphaf atómaldar
og geimferða.
En ég ætlaði ekki að tala um
vísindi og tækni, heldur um það
sem við gætum kallað myndheim
mannsins.
Ef við hverfum aftur í tímann,
þá segir sagan okkur að tuttugu og
fimm þúsund árum fyrir Krists
burð hafi komið fram á sjónarsvið-
ið hinn fyrsti vitiborni maður
(Homo sapiens). Hann er kominn
alla leið austan úr Asíu, en hans
verður fyrst vart í Grimaldi-hell-
unum austan við Mentonu á suður-
strönd Frakklands. Þetta er fögur
vera, hraust og vel gefin, gædd
mannsmáli.
Þetta voru hinir svonefndu Kro-
Magnin-menn og höfundar þeirrar
fyrstu myndlistar, sem við þekkj-
um. Þeir voru búnir skutlum og
kastvopnum sem gerðu þeim kleift
að ráða niðurlögum villtra dýra..
En þótt þeir hefðu vopn, var veið-
in þeim erfið og fótfrá dýrin hafa
getað forðað sér undan spjóti veiði-
mannsins.
Þessi fyrsti maður átti líf sitt
undir því að geta veitt, því af dýr-
unum hafði hann bæði fæðu og
klæði. Með því að draga upp mynd
af bráðinni var framinn galdur, sem
gerði vald veiðimannsins meira yf-
ir dýrinu.
Þetta var ekki listsköpun í nú-
tímaskilningi. En myndir þessar,
svo sem vísundarnir í Altamira-
hellunum, eru svo frábærlega vel
gerðar að þær hljóta að vekja undr-
un manns.
Myndverk Kro-Magnon-manna
eru aðeins fyrsta skrefið í mynd-
listarsögu mannsins. Hann átti eft-
ir að þróa verkkunnáttu sína og
hugsun í gegnum ótal tímaskeið.
Myndir kynslóðanna lýsa baráttu
þeirra við umhverfi sitt og hugar-
heim, en þrátt fyrir kaldhæðni og
bölsýni reynir maðurinn að ná tök-
um á hinum sönnu verðmætum
lífsins. Fram á sjónarsviðið koma
boðberar heilbrigðrar skynsemi. Og