Úrval - 01.04.1971, Síða 114

112
ÚRVAL
enda . . . standandi á eigin fótum.
Óttinn við að hafa verið rétt að
því kominn að fá yfirþyrmandi
taugaáfall, að gefast algerlega upp,
gerði það að verkum, að ég varð
fastákveðinn í að hrapa ekki aftur
í áttina til hyldýpisins. Upp frá því
leyfði ég sjálfum mér ekki að leggja
höfuðið fram á handleggi mér í
uppgjafarstellingu. Og í hvert skipti
sem vonleysið og örvæntingar-
þrungin einmanakennd tóku að
vaxa að nýju, bældi ég allt slíkt
niður með harðri hendi, áður en
það yrði óviðráðanlegt.
MAODÝRKUN
Sú kennd, að Mao Tse-tung væri
stöðugt nærstaddur, var þjakandi.
Ég var til dæmis vakinn við það á
hverjum morgni, að verðirnir sungu
„Austrið er rautt“. Þetta ljóð
Menningarbyltingarinnar hefur að
geyma setningar sem slíkar: „Kína
hefur skapað Mao Tse-tung. Hann
er hinn mikli bjargvættur fólks-
ins.“
Þegar varðmennirnir höfðu lok-
ið þessum söng, byrjuðu þeir áð
lesa upphátt úr litlu, rauðu kver-
unum, sem allir báru á sér, „Til-
vitnunum í skrif Maos formanns".
Yfirmaður varðliðsins lýsti því
jafnan yfir, að Mao væri þeirra
„mikli kennari, mikli leiðtogi, mikli
æðsti stjórnandi og mikli stýri-
maður“. Síðan hrópaði hann kín-
verska setningu, sem er letruð óaf-
máanlega í huga mér „Mao chu
hsi chiao tao wo men“ (Mao for-
maður kennir okkur). Og síðan
þuldu allir varðmennirnir hverja
tilvitnunina á fætur annarri í ein-
um kór, standandi i tveim röðum,
einblínandi í lotningu á mynd af
Mao. Á eftir þessu kom svo það,
sem þeir kölluðu „rannsókn og og
athugun á hugsunum Maos“. Svona
hélt þetta áfram allan daginn og
stundum fram á kvöld.
Slíkt tíðkaðist ekki aðeins i Pek-
ing. „Austrið er rautt“ er til dæmis
sungið um gervallt Kína, í verk-
smiðjum og skólum, í samyrkju-
kommúnum og á hverjum þeim
stöðum, þar sem fólk safnast sam-
an í byrjun dags, jafnvel þótt að-
eins sé um nokkra menn að ræða.
Þegar maður fer yfir landamærin
á milli Hong Kong og Kína, eins og
ég hafði gert mörgum mánuðum
áður, verður maður sérstaklega var
við þessa Maodýrkun. Á fyrstu
járnbrautarstöðinni, sem ég kom til
í Kína í ferð minni frá Hong Kong,
gat hvarvetna að líta áróðursspjöld
og blöð, sem sungu Mao lof. Og alls
staðar kváðu við söngvar í hátölur-
um, söngvar, sem sungu honum lof
og dýrð.
Ég hafði dvalið stuttan tíma í
Kanton, áður en ég hélt áfram til
Peking. Og þar voru alls staðar
áróðursblöð og spjöld. Og segja
mátti, að það héngi mynd af hin-
um kínverska Mao yfir næstum
hverri hurð. Mikinn fjölda reið-
hjóla gat að líta á strætum og þjóð-
vegum. Og á stýrinu á flestum
þeirra var lítil, rauð plata með til-
vitnun í verk hans.
Framan á eimreið lestarinnar,
sem ég fór í til Peking, var stór
mynd af Mao. Og í hverjum vagni
hengu auðvitað myndir af honum.
Út um hátalara í ganginum á járn-