Goðasteinn - 01.09.1969, Side 31

Jón R. Hjálmarsson:
Þjóðlegt merki hefjum hátt
íslenzka þjóðin er ung að árum og til hennar stofnað á tímum
ófriðar, upplausnar og hraðfara breytinga, víkingaöldinni. Ósagt
skal látið, hvenær íbúar þessa lands tóku að líta á sig sem sér-
staka þjóð, en það mun hafa verið nokkuð snemma. Að vísu var
sambandið við Noreg fyrstu aldir byggðar hérlendis mikið og líf-
rænt, og allir mæltu á danska eða norræna tungu beggja vegna
hafsins. En þrátt fyrir það, munu nýbyggðarmenn á íslandi fljót-
lega hafa tekið að telja sig eitthvað sérstaka manngerð, heild
fyrir sig, frábrugðna frændþjóðunum í austri, einkum þó eftir að
auðugustu og voldugustu ættir landsins höfðu beitt sér fyrir setn-
ingu allsherjarlaga og stofnun Alþingis. Meinlegur galli var þó á
því stórmerka þjóðskipulagi, sem hér var stofnað í árdaga, því
að ættirnar og einstaklingarnir voru of sterkir og sjálfstæðir þættir
til þess að þola sameiginlegt yfirvald og eina framkvæmdastjórn
á samfélaginu. Nokkur bót var á þessu ráðin með kristnitökunni
og tilkomu stjórnsamra og áhrifamikilla biskupa. Það dugði þó
frcmur skammt, þar sem kirkju og veraldlegt samfélag greindi
brátt á í veigamiklum atriðum og grófu þessir aðilar undan grunni
hvors annars, er tímar liðu.
Engu að síður þróaðist hér á þessum öldum andlegt líf og
mikil menning, sem hvergi á sér hliðstæðu í Norðurálfu á sama
tíma. Það er sú saga og þau menningarafrek, sem mestan þátt
eiga í því, að hér hélt áfram að lifa þjóð um aldaraðir, sérstök
og frábrugðin öðrum, þrátt fyrir allt, og það var þessi kyndili, sem
lýsti okkur leiðina inn í samfélag sjálfstæðra þjóða.
Goðasteinn
29