Goðasteinn - 01.09.1969, Page 80

var sá fyrsti er breiddi út þessa skoðun í Evrópu. Á tímum Róm-
verja og Grikkja var því staðfastlega trúað, að lækningakraftur
plantna færi eftir útlitinu. Þar var það trú manna, að efsti hluti
plöntunnar, blóm og aldin, læknuðu höfuðveiki, miðhlutinn, stöng-
ullinn, væri rétta meðalið við maga- og öðrum innanverkjum og
rótin græddi öll sár útlimanna.
Sú trú cr einnig gömul, að allir sjúkdómar stöfuðu af því, að
illir andar eða jafnvel sjálfur djöfullinn hefðu tekið sér bólfestu
í líkama hins sjúka. Af þessu leiddi, að djöflinum var mcinilla
við allar lækningaplöntur og reyndi af frcmsta megni að sporna
við notkun þeirra. Eitt ráða hans var að bíta stórt stykki af
jarðstöngli einnar tegundarinnar til þess að eyða henni. Af þessu
tiltæki djöfulsins er nafnið púkabit (á dönsku: djævelsbid )dreg-
ið.
Púkabit eða stúfa (Succisa praténsis), eins og hún er nú oftast
nefnd, cr ein þeirra tegunda íslenzku flórunnar, sem hefur all af-
markaða útbreiðslu. Hún er mjög algeng frá Fljótshverfi vestur
að Markarfljóti, svo og í Vestmannaeyjum. Þar að auki hefur
hún fundizt á fáeinum stöðum á suður- og suðvesturlandi, en er
ófundin í öðrum landshlutum.
Plantan vex upp af stuttum jarðstöngli, sem er þverstýfður að
neðan, eins og áður er getið. Stofnblöð hennar eru oft mörg sam-
an, odd- eða sporbaugótt, og geta orðið allstór. Stöngullinn er
uppsveigður og er frá io til 40 cm á hæð. Hann er oftast ógreind-
ur með 4 til 6 gagnstæðum blöðum. Efst á stöngulendanum eru
mörg blóm þétt saman í kolli á sameiginlegum blómbeð, er minn-
ir á körfu fíflanna. Við hvert blóm stendur stundum hreistur-
kennd lítil flyksa, er kallast háblað. Við blómgunina falla þessi
blöð af, og líkjast þau þá flösu í hári. Reyndin er líka sú, að
blöð þessi hafa verið talin gott meðal til þess að losna við flösu,
jafnvel freknur og ýmis óhreinindi í húðinni. Hér gætir sýnilega
áhrifa Paracelsusar.
Plantan hefur sennilega verið eitthvað notuð til lækninga hér
á landi, þó að mér sé ekki vel kunnugt um það. En meðal grann-
þjóða okkar á Norðurlöndum, svo og í Þýzkalandi, hefur hún
verið notuð til ýmissa hluta í aldaraðir.
78
Godasteinn