Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2024, Síða 67

65
Ritrýnd grein | Peer review
Tímarit hjúkrunarfræðinga | 2. tbl. 100. árg. 2024
Siðfræði
Allir þátttakendur fengu kynningarbréf um rannsóknina og
skrifuðu undir upplýst samþykki um þátttöku áður en viðtölin
hófust. Tekið var fram að frjálst væri að hætta þátttöku hvenær
sem væri í ferlinu án útskýringa. Þátttakendum voru gefin
rannsóknarnöfn og starfsaldri aðeins skipt í tvennt (tvö ár eða
minna og meira en tvö ár) til að tryggja nafnleynd. Viðtölin voru
tekin upp með leyfi þátttakenda og hljóðupptökum eytt strax eftir
að viðtöl höfðu verið rituð upp. Rannsóknin var ekki leyfisskyld
hjá Vísindasiðanefnd. Farið var eftir lögum um persónuvernd
og vinnslu persónuupplýsinga (nr. 90/2018) og reglugerð um
vísindarannsóknir á heilbrigðissviði (nr. 286/2008) til að tryggja
rétt þátttakenda.
NIÐURSTÖÐUR
Niðurstöður endurspegluðu reynslu hjúkrunarfræðinga af
starfi teymisstjóra og hvaða þættir höfðu helst áhrif á störf
þeirra innan heimahjúkrunar. Niðurstöður greininga leiddu til
þriggja meginflokka: 1) Umfang starfsins sem lýsir því hvernig
teymisstjórunum gekk að halda yfirsýn yfir þá þætti sem falla
undir hlutverk teymisstjóra og hvernig þeim gekk að skilja á
milli vinnu og einkalífs. 2) Flóknar starfsaðstæður sem vísa til
síbreytilegs dagskipulags og mismunandi starfsaðstæðna á
heimilum skjólstæðinga. 3) Stuðningur og skipulag sem lýsir
upplifun teymisstjóra af innleiðingu og stuðningi í upphafi starfs
til þess að takast á við áskoranir tengdar starfinu. Mynd 1 sýnir
meginflokka og undirflokka.
Umfang starfsins
Að halda yfirsýn
Teymisstjórarnir lýstu starfinu sem viðamiklu og krefjandi og
í mörg horn að líta. Skipuleggja þurfti dagana fyrir starfsfólk
teymisins, fylgjast með breytingum á hjúkrunarþörfum
skjólstæðinga, sinna vitjunum ásamt því að vera í samskiptum við
marga aðila á borð við aðrar heilbrigðisstofnanir, félagsþjónustu
og ættingja skjólstæðinga. Eftir því sem teymin urðu stærri varð
erfiðara að hafa yfirsýn yfir öll skjólstæðingsmál, skrá og uppfæra
þjónustuþætti fyrir hvern aðila og koma upplýsingum áfram til
teymismeðlima. Diljá sagði: „Þú getur ekki verið að halda utan um
starfsfólkið og alla skjólstæðingana, það er bara ekki hægt“ og varð
þá tilfinningin um að vera gleyma einhverju ráðandi. Bogga sagði:
„Suma daga nær maður ekki höfðinu upp úr vatninu en aðra daga
þá gengur þetta ótrúlega vel“.
Þær sem höfðu verið lengst í starfi teymisstjóra fundu fyrir
auknum umsvifum, fjöldi skjólstæðinga í hverju teymi hafði
aukist, tíminn sem gafst til að sinna hverjum og einum var styttri
og hjúkrunarþyngdin orðin meiri. Einn viðmælandi lýsti að þegar
mest var hafði fjöldi skjólstæðinga farið upp í 90 manns í hans
teymi. Samfara auknum umsvifum urðu verkefnin fleiri. Sem dæmi
nefndu þeir að sinna RAI-mati (Heildrænt hjúkrunarheimilismat, e.
InterRAI Homecare) fyrir alla nýja skjólstæðinga og svo endurmati
eftir þrjá og sex mánuði. Það krefst ítarlegrar upplýsingaöflunar
um skjólstæðinga og útfylling á þessu mati getur því verið
tímafrek. Þeim þótti erfitt að ná að sinna RAI-mati á réttum tíma,
auk allra annarra verkefna sem þurfti að sinna.
Leitast var við að hafa hjúkrunarfræðinga aukalega á vakt til að
geta sinnt þeim vitjunum þar sem þörf var á hjúkrunarfræðingi til
að létta á vitjanabyrði teymisstjóra. Allir viðmælendur voru á einu
máli um mikilvægi þessarar aðstoðar en fram kom að aukalegur
hjúkrunarfræðingur væri sjaldan til staðar þótt vaktaskýrsla gerði
ráð fyrir því. Teymisstjórar upplifðu sig sjaldan geta treyst á að
nauðsynleg mönnun væri til staðar og voru sífellt í viðbragðsstöðu
til að taka á sig vitjanir og verkefni sem varð að sinna innan
teymisins og jafnvel afleysingu fyrir systrateymið, auk daglegrar
stjórnunar. Það þýðir að teymisstjórar þurftu að auki að þekkja
málefni systrateymisins til þess að geta leyst þar af ef á þurfti að
halda. Gróa lýsti vel álaginu sem þessu fylgdi:
Já þá finnur maður, til dæmis, ef eru veikindi, ef annar
teymisstjórinn dettur út að það er miklu meira álag. Þó að ég
þekki teymið þá man ég ekkert endilega þjónustuþörfina hjá
skjólstæðingunum og þetta er mikið álag. Ég myndi ekki meika
að vera lengi ein með tvö teymi.
Teymisstjórarnir upplifðu þó flestir stuðning frá systrateyminu
sínu og sögðu gott að geta rætt ýmis skjólstæðingsmál við hinn
teymisstjórann, skiptast á skoðunum varðandi skipulag og fá
aðstoð. Hins vegar þótti þeim illgerlegt að leysa hvorn annan af
til lengri tíma til dæmis vegna sumarfría. Lína deildi reynslu sinni:
Mér finnst það bara ekki gott og ef ég á að segja alveg eins og er
þá kvíði ég fyrir sumrinu því í fyrsta lagi fáum við bara fjórar vikur
og þurfa svo að vera með tvöfaldan fjölda af skjólstæðingum í
fjórar vikur þegar við erum að vinna. Það bara liggur við að
maður nenni þá bara ekki að vera í sumarfrí.
Að taka vinnuna með heim
Umfang starfsins og sú rökleiðsla sem fór fram við að finna
lausnir og halda utan um nauðsynlegar upplýsingar varð til þess
að flestir teymisstjórarnir áttu erfitt með að hafa jafnvægi á milli
vinnu og einkalífs. Diljá tók fram að það væri misjafnlega mikið
sem hún tæki vinnuna með sér heim en fann fyrir því að ef mál
skjólstæðinga voru erfið, eins og að glíma við krabbamein, þá ætti
hún erfitt með að skilja slíkt eftir í vinnunni í lok dags. Fanney hafði
á orði að sem teymisstjóri væri hún í vinnunni allan sólarhringinn
en með tímanum væri hún meðvitaðri um að setja sér mörk. Þrátt
fyrir það átti hún samt sem áður í erfiðleikum með að skilja að
vinnu og einkalíf og lýsti því svo:
Það er kannski bara þetta að vera aldrei alveg laus úr vinnunni,
að vera alltaf með hausinn svolítið fastan hérna, mér finnst það
svolítið mikið og stór „challenge“.
Hjá þremur teymisstjórunum var tilfinningin að vera alltaf í
vinnunni það sterk að það truflaði nætursvefn eða samverustundir
með fjölskyldunni, sérstaklega ef þeim fannst þeir vera að gleyma
einhverju í tengslum við vinnuna. Hanna og Ingibjörg bentu á
að teymisstjórar bæru alla ábyrgð og væru einir með mikið af
Mynd 1. Meginflokkar og undirflokkar.
1. Umfang
starfsins
- Að halda
yfirsýn
- Að taka
vinnuna með
heim
2. Flókin
vinnuaðstaða
- Að takast á við
dagskipulagið
- Að takast á við
mismunandi
aðstæður á
heimilum
3. Stuðningur
og skipulag
- Að fá aðlögun í
upphafi starfs
- Að fá stuðning
í starfi