Mímir - 01.11.1986, Blaðsíða 36

lærdóm, en ýmsir afburðanámsmenn voru þá í
deildinni. Maður að nafni.........* var með
hæsta fyrrihlutapróf sem þá hafði verið tekið, en
á síðari hlutanum gerðist hann undarlegur, fór
að drekka og semja ritgerðir um hin og þessi
efni, sem hann skrifaði á gulan pappír í fólíó og
gekk með þetta í tösku sinni. Hann leitaði helst
til mikið ánáðir Bakkusarþegarfram ísótti. Eitt
sinn komu menn að honum dauðum í svaði fyrir
utan Gamla Garð og ræddu um hvort heldur ætti
að hringja í lögregluna eða sjúkrabíl til að bjarga
honum, en veður var eins og öll veður sem er lýst
í Grettis sögu, kalt og frjósandi. En áður en
menn hefðu ráðið fram úr þessu reis hinn dauði
upp úr svaðinu og tók til máls: „Nú hefi ég legið
hér um stund og hlýtt tali yðru, en hvárki mun-
um vér bíða sjúkrabíls né lögreglu, og munum
vér ganga héðan óstuddir.“ Þessi maður var í
áliti hjá kennurum eftir frammistöðu sína á
fyrrihlutaprófi, sem meðal annars kom fram í því
að Einar Ólafur tók hann upp í Njálu á loka-
prófi, en þá brá svo við að hann mundi ekki eftir
neinni persónu sem nefnd væri í Njálu, utan
Skammkatli, og var sama hvað Einar spurði um;
hann svaraði alltaf: „Það var Skammkell."
Annar námsmaður mikill var í deildinni,
skagfirskur að ætt, ágætur maður og efnilegur,
en drakk mikið. Hann lauk samt prófi með
sóma, ef ég man rétt, og talinn efnilegur vís-
indamaður. Jón Jósep tók hann sem dæmi eitt
sinn er hann hélt yfir mér ræðu um skaðsemi
víndrykkju, og var þá sjálfur nýkominn á þurrt
eftir mikið volk: „Hvernig fór brennivínið með
... *, efnilegasta vísindamann sem hefur komið í
deildina?“ sagði Jón; „hann er nú norður í
Skagafirði að passa hrúta.“ Þá fyrir skömmu
hafði maður þessi naumlega bjargast frá
drukknun; húsvörður í háskólanum kom að
honum þar sem hann hafði stíflað klósettskál
með andlitinu á sjálfum sér.
Árið 1946 voru sex prófessorar við deildina.
Kennsla fór yfirleitt þannig fram, að prófessorar
lásu fyrir, en nemendur skrifuðu upp, hver sem
betur gat, og fengu flestir skrifkrampa eftir
nokkur misseri. Björn Guðfinnsson kenndi
hljóðfræði, málsögu og setningafræði. Hann
var duglegur og skýr kennari, en hans naut að-
eins skamma stund við. Aðalkennari í málfræði
*Nafnið er ólæsilegt í handriti.
var sjálfur Alexander Jóhannesson. í kennsl-
unni studdist hann við sína bók, íslenzka tungu
í fornöld, sem líklega er ein versta bók sem
nokkru sinni hefur verið skrifuð um íslenska
málfræði, og er þá mikið sagt. Alexander var
lengi rektor og mikill nytsemdarmaður háskól-
anum, hagsýnn f jármálamaður og f járaflamaður
fyrir skólann og dreif áfram framkvæmdir af
miklum dugnaði, t.d. var á hans árum gengið frá
háskólalóðinni, en áður var umhverfi skólans
ein ókræsileg forarvilpa. Tímar hjá Alexander í
engilsaxnesku og gotnesku voru heldur góðir, en
málfræðikennslan var rétt óskapleg, enda held
ég að enginn sem var í deildinni á mínum skóla-
árum hafi lært neitt að gagni í málfræði. Alex-
ander notaði töfluna mikið, sat í pontunni og
teygði sig upp á töfluna og skrifaði látlaust dæmi
úr aðskiljanlegum og obskúrum tungumálum,
svo sem máli því sem hann nefndi polynesisku,
einnig úr grænlensku og kínversku, en einnig að
sjálfsögðu frumgermanskar orðmyndir með
stjörnum, sem ég var sannfærður um þá, að
aldrei hefðu komið út úr kjaftinum á nokkrum
lifandi manni, enda hafði Alexander engar
áhyggjur af hljóðfræði. Yfirleitt voru hljóð-
fræðileg vandamál skýrð með hreyfingum
tungubroddsins upp í hinn harða eða hinn mjúka
góm, en aðaláhugamál Alexanders voru kenn-
ingar hans um það hvernig frummaðurinn lærði
að tala og að þeim kenningum kom hann í flest-
um tímum. Þau fræði urðu geysivond þegar þau
voru komin í glósur Jónatans Skagans, en Jóna-
tan var þjóðskáld deildarinnar. Um það er tíma
lauk var Alexander krítugur upp að öxlum og
með hvítan kraga um munninn, því að hann brá
fingri venjulega í munn sér þegar hann þurfti að
fletta bók. Þá var ekki verið að vitna í karla eins
og Chomsky, sem ég veit raunar ekkert um og
hef aldrei heyrt nefndan, fyrr en ég sá hans getið
í blaðagrein um daginn. Þaðan af síður var talað
um mállega sálfræði eða sálfræðilega málvísi.
Aftur á móti vissum við ýmislegt um hljóð sem
hafa myndast með innsogi, t.d. samfara kossi.
Alexander mun hafa verið bindindismaður; ég
man aldrei eftir að hann kæmi á rannsóknaræf-
ingar, en það voru einu samkomurnar þar sem
stúdentar hittu prófessora utan kennslustunda.
Ég hygg að fáir stúdentar hafi haft mikið saman
við hann að sælda, enda tóku fáir málfræði sem
aðalfag, og Alexander var að sjálfsögðu önnum
36