Íslenska þjóðfélagið - 01.05.2010, Page 1

3

Fyrsta árgangi fylgt úr hlaði
Frá ritstjórum

Félagsfræðingafélag Íslands var stofnað 30. nóvember árið 1995. Allt frá stofnun félagsins
dreymdi félagsfræðinga um það að hefja útgáfu á fræðitímariti sem fjallaði um íslenskt þjóð-
félag. Sá draumur er nú orðinn að veruleika, eftir nokkurra ára undirbúningsstarf. Fyrsta rit-
stjórnin kemur frá Háskólanum á Akureyri og er ætlunin að ritstjórnin færist á milli háskóla-
stofnana á þriggja ára fresti. Fyrsti árgangur verður prentaður og fá félagsmenn í Félagsfræð-
ingafélaginu eintak, en jafnframt er tímaritið öllum opið á vefslóðinni www.thjodfelagid.is.
Stefna tímaritsins Íslenska þjóðfélagið er að efla rannsóknir og fræðilega umræðu um
íslenskt þjóðfélag sem félagsfræðilegt viðfangsefni. Því er ætlað að vera fremsta tímaritið á
sérsviði íslenskra þjóðfélagsrannsókna og er það ritrýnt samkvæmt sömu kröfum og tíðkast
meðal viðurkenndra alþjóðlegra tímarita í félagsvísindum. Íslenska þjóðfélagið er vettvangur
fyrir fjölbreytilegar rannsóknir á íslenska þjóðfélaginu og er opið öllum sérsviðum félags-
fræðinnar og öðrum greinum félagsvísindanna sem hafa íslenskan félagsveruleika að við-
fangsefni. Þar má nefna stjórnmálafræði, mannfræði, þjóðfræði, afbrotafræði og kynjafræði.
Tímaritið er jafnframt opið fyrir framlögum fræðimanna úr öðrum fræðigreinum (t.d. land-
fræði, sagnfræði, menningarfræði eða hagfræði) sem aukið geta skilning á íslenska þjóðfélag-
inu sem félagsfræðilegu viðfangsefni.
Það ætti ekki að koma á óvart að allar greinar hins fyrsta árgangs tímaritsins snerta
kreppu og efnahagshrun með einum eða öðrum hætti. Svo mjög hefur efnahagshrunið breytt
venjum, lífsviðurværi og stjórnmálaskoðunum að fyrir þá sem fjalla um samfélagsmál er
ógerlegt annað en að gera þessum stórstígu breytingum skil í rannsóknum sínum.
Grein Guðmundar Ævars Oddssonar fjallar um stéttavitund Íslendinga í kjölfar efnahags­
hrunsins haustið 2008. Niðurstöður hans benda til þess að stéttavitund á Íslandi sé töluvert
mikil. Flestir kannast við stéttarheiti og eru fúsir til þess að segja til um hvaða þjóðfélagsstétt
þeir telja sig tilheyra. Í samræmi við kenningar um viðmiðunarhópa benda niðurstöðurnar til
þess að Íslendingar hafi ríka tilhneigingu til að sjá sig í „millistétt“. Þá hafa Íslendingar meiri
„millistéttarsýn“ á eigin stéttarstöðu og sjá hana almennt hærra í stéttarkerfinu en flestar aðrar
þjóðir.
Þorgerður Einarsdóttir skoðar í grein sinni þegnrétt og kyngervi í okkar samtíma í
samanburði við tímabilið við lok fyrri heimsstyrjaldarinnar. Í greininni er leitast við að draga
fram hliðstæður þessara tímaskeiða en einnig hugmyndarof og uppbrot í því skyni að skilja
okkar eigin samtíma. Skoðuð er samfélagsleg þátttaka og hlutdeild kvenna og hvaða menn­
ingarlegu hugmyndir hafa legið þar til grundvallar. Með því að skoða þá farvegi sem þegnrétti
kvenna hefur verið beint í er hægt að skilja betur þversagnakennd kynjatengsl samtímans og
hvaða lærdóm er hægt að draga af sögunni.