Morgunblaðið - 24.03.1985, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. MARZ 1985
„Við förum inn og
út úr fangelsi eins og
þið farið í sturtu“
— eftir herra Pétur
Sigurgeirsson biskup
Réttleysi 73% íbúa Suður-
Afríku líkist einna mest þræla-
haldi fyrri alda.
„Við förum inn og út úr fang-
elsi eins og þið farið í sturtu" —
sagði blökkumaðurinn Desmond
Tutu nýorðinn biskup í Jóhann-
esarborg, er hann ávarpaði þing
Alkirkjuráðsins í Vancouver
1983. Þannig lýsti hann því ógn-
arástandi, sem blökkumenn í
Suður-Afríku eiga við að búa,
en þeir eru yfirgnæfandi meiri-
hluti þjóðarinnar.
{ tvö ár hafði Desmond Tutu
verið meinað um ferðafrelsi frá
Suður-Afríku vegna baráttu
sinnar gegn aðskilnaðarstefnu
(apartheidj Suður-Afríku-
stjórnar. Á síðustu stundu fékk
hann þó leyfi til að fara á þingið
í Vancouver. Koma hans þangað
vakti mikla athygli.
Mér gafst tækifæri til þess að
kynnast þessum skelegga bar-
áttumanni fyrir réttindum
blökkumanna. Hann er 53 ára
gamall og hefir lengi verið
framkvæmdastjóri Afríska
samkirkjuráðsins. (South Afric-
an Council of Churches). Við
frásögn hans af illri meðferð á
blökkumönnum setti mann
hljóðan. Blökkumennirnir hafa
ekki kosningarétt en eru þó
73% þjóðarinnar. Þeir fá ekki
ókeypis menntun, en það eru að-
eins forréttindi hinna hvítu.
Þeir eru notaðir sem „færanlegt
vinnuafl", meðan heilsa og
kraftar leyfa. Þeim er nauðug-
um viljugum safnað saman í
sérstök hverfi, þar sem þeir eru
aðskildir frá öðrum kynflokk-
um.
Apartheid-stefna stjórnvalda
hefir einnig náð inn í raðir
kirkjudeilda, eins og fram kom
á kirkjuþingi lútherska heims-
sambandsins í Budapest í
sumar. Þannig hefir það það
komið fyrir, að prestur neiti að
skíra barn af því að það er þel-
dökkt. Gegn apartheid-stefn-
unni hafa kirkjusamtökin tekið
skýra afstöðu, enda ekki hægt
að tala um kirkjueiningu, á
meðan viss hópur kristinna
manna er útilokaður úr samfé-
lagi kristinna vegna kynþáttar
síns. Það er víðsfjarri kristnum
skilningi á mannréttindum að
barni sé neitað um skírn vegna
þess, að það er svart.
Vandamál, sem ekki er
óáþekkt því, sem er í Suður-
Afríku, kom upp á dögum post-
ulanna, eins og skýrt er frá í
Postulasögunni. Postulunum
tókst að leysa það til gæfu og
gengis fyrir kristni í heiminum
æ síðan. í fyrstu áttu eigi aðrir
en gyðingar að fá að skírast til
kristinnar trúar. Þá komust
menn reyndar að þeirri stað-
reynd, að allir menn væru skap-
aðir í Guðs mynd, og menn
væru Guði jafn kærir, hver sem
hörundslitur þeirra væri. Þetta
orðaði Pétur postuli á þessa
leið:
„Sannlega skil ég nú, að Guð
fer ekki í manngreinarálit.
Hann tekur opnum örmum
hverjum þeim, sem óttast hann
og ástundar réttlæti, hverrar
þjóðar sem er.“ (Post. 10: 34,35.)
Það hefir verið bent á, að
Desmond Tutu biskup og séra
Martin Luther King eru um
margt líkir í réttindabaráttu
blökkumanna. Báðir hafa þeir
neitað að beita valdi í réttinda-
baráttu sinni. Séra Luther King
kom án valdbeitingar með sigur
af hólmi í frelsisbaráttu
blökkumanna í Bandaríkjunum,
þó að hann yrði sjálfur að líða
píslarvætti. Báðir hafa þeir
fengið friðarverðlaun Nóbels.
Séra Luther King fékk þau að
sér látnum.
í samtali við Tutu biskup
vakti það sérstaka athygli
mína, hve hann er laus við hat-
ur og óvildarhug í garð hinna
hvítu sem ofsækja blökku-
mennina í Suður-Afríku. Tutu
varð mér opinberun þess, sem
Jesús segir í Fjallræðunni:
„Elskið óvini yðar, og biðjið
fyrir þeim, sem ofsækja yður.“
Hin þýða og bjarta rödd Tutus
bar vott um, að orð hans komu
frá hjartanu.
„Vér hinir svörtu erum mjög
Pétur Sigurgeirsson
„Viö frásögn hans af
illri meðferð á blökku-
mönnum setti mann
hljóðan. Blökkumenn-
irnir hafa ekki kosn-
ingarétt en eru þó 73 %
þjóðarinnar. Þeir fá
ekki ókeypis menntun,
en það eru aðeins for-
réttindi hinna hvítu.
Þeir eru notaðir sem
„færanlegt“ vinnuafl,
meðan heilsa og kraftar
leyfi. Þeim er nauðug-
um viljugum safnað
saman í sérstök hverfi,
þar sem þeir eru að-
skildir frá öðrum kyn-
flokkum.“
þolinmóðir og friðelskandi. Vér
getum ekki búist við því, að þér
verðið við óskum okkar í einu
stóru skrefi, þar sem þér mund-
uð þá missa fylgi kjósenda yðar.
Gefið oss aðeins umtalsvert
merki þess, að meining sé á bak
við meiningar um friðsamlegar
breytingar til batnaðar á
ástandinu í Suður-Afríku."
Tutu átti til dæmis við það, að
hætt yrði að líta á blökkumenn
sem þriðja flokks borgara, að
forsvarsmenn þeirra, frjálsir í
fangelsi og útlegð fengju að
koma saman til þess að ráða
fram úr vandamálum sínum.
Tutu hefir margoft sagt: „Við
viljum ekki ofbeldi, dauða eða
eyðileggingu, heldur kjósum við
frið, réttlæti og skipulag." Bisk-
upinn réttir fram hönd sína
hinum hvítu til sáttargerðar.
„En,“ segir hann, „þú getur ekki '
átt sáttarorð við þann, sem
keyrir þig í jörðu niður með
hershöndum. Maður verður að
fá að standa uppréttur á eigin
fótum til þess að geta átt aðild
að sáttargerð."
Hinn kristni heimur vill
styðja við bakið á Desmond
Tutu og öðrum, sem vinna að
hinum sjálfsögðu mannréttind-
um blökkumanna í Suður-Afr-
íku. Hreyfing er meðal margra
þjóða til þess að svo megi verða.
Það er fleira, sem hrjáir mann-
kyn en kjarnorkusprengjan, þó
að ógn hennar sé afhjúpun á
stærstu synd mannsins gegn
öllu lífríki jarðar.
Um þessar mundir eru merki-
legir hlutir að gerast til hjálpar
í leitinni að réttlæti Guðs fyrir
hinn svarta kynstofn syðst á
jarðarkringlunni. Frá Norður-
löndum er meiningin að rétta
þangað hjálparhönd yfir hnött-
inn endilangan.
Á æskulýðsdaginn 3. mars
vitnaði ég til orða Páls postula:
„Lát engan líta smáum augum á
Vilhjálmur Egilsson, hagfræðingur VSI um aukningu þjóðartekna:
Aðalorsök þensla innanlands
auknar erlendar
VILHJÁLMUR EGILSSON hagfræðingur Vinnuveitendasambands ís-
lands telur útskýringar Þjóðhagsstofnunar á aukinni þjóðarframleiðslu
á liðnu ári vera villandi. Segir Vilhjálmur að ekki sé hægt nema að mjög
litlu leyti að rekja aukna þjóðarframleiðslu til aukins útflutnings, og
telur að helsta orsökin sé þensla innanlands sem hafi skapast vegna
aukinnar erlendrar lántöku. Segir Vilhjálmur því að þessar nýju upplýs-
ingar um þjóðarskútuna séu ekki þess eðlis að þær gefi fyrirheit um
aukið svigrúm í samningaviðræðum vinnuveitenda og launþega.
„Ég held að það verði að skoða
þetta dæmi með hliðsjón af þjóð-
hagsáætlun fyrir árið 1984,“ segir
Vilhjálmur. „í henni kemur fram
„Það er reyndar ekki fyrr en
þessar upplýsingar koma fram
sem Ijóst er að það hefur orðið
lítilsháttar aukning á þjóðar-
að þorskveiði á árinu er áætluð
300 til 320 þúsund tonn. Þar kem-
ur jafnframt fram að annar botn-
fiskafli er áætlaður 320 þúsund
framleiðslu, því framan af árinu í
fyrra var talið að um samdrátt
yrði að ræða,“ sagði Björn og
bætti því við að þessi aukning nú
tonn. 1 áætluninni er gert ráö
fyrir að loðnuveiðin verði um 400
þúsund tonn, en annar afli svipað-
ur og árið 1983. Á þessum forsend-
um og reyndar mörgum öðrum
einnig er gert ráð fyrir að þjóðar-
framleiðslan eigi að dragast sam-
an um 2,4%. Nú gerist það hins
vegar, samkvæmt þessum nýju
tölum, að þjóðarframleiðslan
eykst um 2,7%. Nú er það þannig
að útflutningsframleiðslan hefur
hvergi nærri aukist svo mikið frá
kæmi reyndar í kjölfar á margra
ára samdrætti sem leikiö hefði
þjóðarbúið býsna grátt.
Björn sagði jafnframt: „Það má
benda á að sjávarafli hefur glæðst
geysilega á síðustu mánuðum og
síðustu vikum, og vonandi verður
áframhald á því svo okkur skili
enn lengra fram á þessu ári í því
að ná okkur upp úr þeirri lægð
sem okkar efnahagsstig hefur ver-
ið í.“
því sem talað var um í þjóðhags-
áætluninni, til þess að skýra þenn-
an liðlega 5% mun. Sé allt tínt til
getur útflutningsframleiðslan
ekki skýrt nema í mesta lagi 1,5%
af þessum mun, eftir því sem mér
sýnist af lauslegri athugun. Það er
því rangt að segja að aðalskýring-
in á þessari sveiflu sé aukning á
útflutningsframleiðslu," sagði
Vilhjálmur.
Aðspurður um hvað skýrði þá
þennan mun að hans mati, sagöi
Björn Björnsson
Dr. Vilhjálmur Kgilsson
Vilhjálmur: „Þarna koma jafn-
framt aðrir hlutir til, svo sem það
að atvinnulífið í landinu getur
hafa staðið sig betur en gert var
ráð fyrir, vegna þess að verðbólg-
an lækkaði. Án efa er þó stærsta
skýringin á þessu stefnubreyting
stjórnvalda. I þjóðhagsáætlun var
gert ráð fyrir því að utanríkis-
viðskipti yrðu hallalaus, en út-
koman er 6% viðskiptahalli. Ég
tel því að þenslan sem orðið hefur
hér innanlands af völdum við-
skiptahallans, af völdum þessarar
gífurlegu erlendu skuldasöfnunar
á síðastliðnu ári, sé meginskýring-
in á þessari aukningu."
Vilhjálmur var spurður hvort
hann væri þá þeirrar skoðunar að
ekkert svigrúm skapaðist í næstu
kjarasamningum, þrátt fyrir
auknar þjóðartekjur: „Ef menn
eru tilbúnir til að búa til svona
þenslu innanlands, með erlendum
lánum, og borga sjálfum sér kaup
með erlendum lánum, þá er auð-
vitað hægt að hækka kaupið, en
öðruvísi ekki,“ sagði Vilhjálmur.
Björn Bjömsson, hagfræðingur ASI:
Svigrúmið á að nota til
að bæta kjör launafólks
„ÞAD KR AUÐVITAÐ afskaplega ánægjulegt að þjóðarframleiðsla skuli
hafa aukist lítillega á síðasta ári og því hljótum við auðvitað að fagna. Kg
held að það sé alveg nauðsynlegt að það svigrúm sem fæst með aukinni
framleiðslu verði notað til þess að bæta kjör almenns launafólks í landinu,"
sagði Björn Björnsson, hagfræðingur ASÍ, er Morgunblaðið spurði hann
hvort þeir hjá Alþýðusambandinu litu þannig á að nýjar upplýsingar frá
Þjóðhagsstofnun um þjóðarframleiðslu liðins árs breyttu einhverju varðandi
kröfur launþegasamtakanna í næstu samningalotu.