Morgunblaðið - 24.03.1985, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR24. MARZ1985
„Okkar mál er mál hins óendan-
lega,“ sagði japanska stúlkan
Yoko Shimata í framhaldsþætt-
inum Shogun í sjónvarpinu á
miðvikudagskvöldið. Hún var að
koma evrópska gestinum í landi
hennar i skilning um þá stað-
reynd, að japðnsk tunga tæki öll-
um öðrum tungumálum fram.
Væri mál málanna. Það væri
grunnmálið, þótt ekki hafi það
að vísu orðið göfugasta mál í
heimi fyrr en eftir að það fluttist
þangað frá Kína einhvern tíma á
5. öld. Japanir eiga sínar merki-
legu bókmenntir frá 6. og 7. öld
og ekki til að hafa orð á, að þær
ku byggja á þeim kinverska arfi
sem þeir fluttu með sér. Þeirra
Snorri var Kodjilin um 712. Orð-
lagðan prósa skrifuðu þeir á 10.
öld og áttu sína söguöld ívið á
undan okkur eða á 8. til 13. öld.
Ekki að furða þótt þessi ljúfi
japanski túlkur i Shogun-þætt-
inum vildi koma þeim sannind-
um á hreint við útlendan gest í
landinu að ekkert jafnaðist á við
japanska tungu og japanska
menningu. öll önnur menning
frat og ekki til að hafa orð á.
Japanska konan i sjónvarpinu
kom þessum staðbundnu heims-
sannindum um yfirburði eigin
tungu á framfæri við útlenda
barbarann af svo einstakri lagni
að ekki olli irafári.
En svona geta nútima tækni-
framfarir farið með mannfólkið.
Allt fréttist í önnur lönd. Ekki
einu sinni hægt að hafa i friði i
eigin heimalandi sjálfshælni,
þegar að landi ber frá ómerki-
legum stöðum úti í heimi útlend-
inga, eins og þennan portúgalska
eða hollenska sjómann í sjón-
varpsþáttunum. Nú berst jap-
anska hrokafulla menningar-
túlkunin ekki aðeins til næstu
landa, heldur kemur hún í lit-
fögrum myndum á sjónvarps-
skjá eyjaskeggja hinum megin á
hnettinum. Og það hjá íslend-
ingum, sem vita auðvitað betur.
Velkjast ekki i vafa um hvaða
menning og tunga stendur öllum
öðrum framar. Eða eins og
hæstvirtur alþingismaður Árni
Johnsen hefur svo rækilega látið
einhverja aðkomumenn fá að
heyra: „Það er engin tilviljun að
islenska er talin með ensku,
frönsku og þýsku vegna þess að
íslenskan er heimsmál. Mestar
bókmenntir á Norðurlöndum
hafa verið samdar á islensku og
fornislenskar bókmenntir eru
heimsbókmenntir." Ekki sakar
það okkur íslendinga þótt úr
sjónvarpinu okkar berist and-
stæðar skoðanir á þvi hvaða þjóð
standi öðrum þjóðum framar í
málfari og heimsmenningu. Sú
spratt alsköpuð fram á eyjunni
íslandi og fór að tala gullald-
armál fyrir 1000 árum, hafði
engar rætur yfir til Norðurland-
anna fremur en Japanirnir til
Kína. Við Islendingar urðum vit-
anlega strax yfirburðafólk í
heimssögunni. Enginn sem skól-
aður er í haldgóðum sögu-
skýringum sjálfstæðisbarátt-
unnar getur velkst i vafa um
það. Að vera eða ekki vera, það
er lóðið.
Að visu læðast stöku sinnum
að manni efasemdir um sæti
númer eitt í heimsmenningunni,
þegar maður fjarri heimaland-
inu rekst á merkin um menning-
artímabil í sögu annarra þjóða.
T.d. á ferð um land það sem nú
heitir ísrael, þar sem til er skráð
saga mörg þúsund ára og blasa
raunar við með stuttu millibili
leifar af menningarsamfélagi
Gamla testamentisins fyrir 4000
árum, Rómverja fyrir Krists
burð eða Krossfaranna á þeim
tíma sem við vorum að taka
kristna trú og varla farin að
skrifa merku handritin. í Aust-
urlöndum rekst maður líka á
slatta af minjum frá nokkur
þúsund ára gamalli menningu.
En slíkar efasemdir eru fljótar
að hristast úr manni þegar heim
er komið í viðeigandi brýningu á
góðum stundum.
Fleiri en við lenda svosem í því
að uppdaga að rótgróin fyrirlitn-
ing á menningu annarra getur
fengið dulítið holan hljóm. Það
gerðist til dæmis í sumar í París.
Meðan ég var þar stóð yfir í
Grand Palais mikil sýning á
fornum bronslistaverkum frá
Benin í Nígeríu. Meginlandsbúar
Evrópu, sem í aldir höfðu litið til
þjóða Afríku með nokkurri vork-
unn og talað um arf Afríku-
manna sem þessa skemmtilegu
„frumstæðu list“, urðu nú dálítið
hvumsa við. Þótt eitt og eitt
Benin-listaverk væri í merkum
söfnum, þá hafði aldrei fyrr ver-
ið lánaður á heildarsýningu í
Evrópu þessi merkilegi menn-
ingararfur. Þarna í kóngsríkinu
Benin, sem stofnað var um það
leyti sem við vorum að byrja að
skrifa fyrstu íslendingasögurn-
ar, myndaðist listsköpun sem
engum dettur í hug að nefna
frumstæða. Og hún er til af því
að þeir kunnu að steypa í brons
sem varðveittist, en önnur þekkt
listsköpun Afríku hefur gjarnan
grotnað niður í hitasvækjunni
eða verið etin af skordýrum, þar
sem hún var skrifuð á börk eða
unnin úr tré. Þessi sýning á
menningu Benin-manna í París
kom mér að vísu ekki jafn mikið
á óvart eins og hún virtist koma
þeim menningarvitum megin-
lands Evrópu, sem um hana
skrifuðu, því af tilviljun hafði ég
lent í Ifeborg í Benin á
flandri um Nígeríu fyrir 20 árum
og heillast af þessum minjum.
Sagði þá frá því í útvarp á ís-
landi. En vitanleg skekkti það
ekki fremur en annað hina einu
sönnu trú á yfirburði íslenskrar
menningar yfir alla aðra. Svo-
sem ekki erfitt að halda sér við
hina einu sönnu söguskoðun í
réttu umhverfi og andrúmslofti
á heimavelli. Auðvitað verður að
halda árunni hreinni — hvað
annað? Á því lifum við íslend-
ingar sem þjóð, svo sem tíðum er
brýnt fyrir okkur.
Og þótt á veikleikastundum
kunni að læðast að manni grun-
ur um, að allt eins megi stunda
menninguna af hógværð og
reyna að láta nú ekki falla á
dýrmæta arfinn, eins og að
hrópa hátt um yfirburði hennar
um leið og útlendingur er í færi
á íslenskri grund eða okkar full-
trúar sendir í önnur lönd, þá er
allur varinn góður. Annars gæti
heimurinn farið að halda að sá
óumdeilanlegi menningararfur,
sem kom í alheimsblönduna frá
íslandi fyrir þúsund árum, eigi
einhvern sinn líka. Að annarra
þjóða menningartímabil á fyrri
árþúsundum kæmust með tærn-
ar þar sem við höfum hælana.
Mikill er sá
er mikið kann og veit,
meiri þó hinn
er veit hvert stefnir leit.
P.s:. Nú varð Gáruhöfundur
heimaskítsmát. Þingmaður
nybúinn að sanna hve ómerki-
legar íslenskar stökur verða á
dönsku. En hvort verður ofan-
greind grúkka á dönsku eftir Pi-
et Hein merkileg eða ómerkileg
þegar Auðunn Bragi Sveinsson
er búinn að snara henni á ís-
lensku? Ætli ekki sé öruggara að
halda sig við ástkæra ylhýra
málið, í hvora áttina sem þýtt er!
Peningamarkaðurinn
GENGIS-
SKRANING
22. mars 1985
Kr. Kr. Toll-
Ein. KL 09.15 Kaup Sala gengi
IDolUri 41,010 41,130 42,170
ISLpand 48335 48,677 45,944
Kul dollan 29,967 30,055 30,630
IDösskkr. 33545 3,5649 33274
INorakkr. 4,4424 4,4554 4,4099
ISKBskkr. 4,4381 4,4511 4,4755
1 FL aurk 6,1558 6,1738 6,1285
1 Fr. fraaki 4,1550 4,1672 4,1424
1 Belg. franki 0,6323 0,6341 0,6299
1 S*. fraaki 15,0027 15,0466 143800
1 HoU. eyllini 113603 11,2932 11,1931
1 V-jrmark 12,6946 12,7318 12,6599
líUira 0,01996 0,02002 0,02035
1 Aiwturr. srh. 13170 13223 13010
1 Port. esrudo 03278 03285 03304
1 Sp. peseti 03295 03302 03283
IJ»p.yeB 0,16073 0,16120 0,16310
1 írakt pund SDR. (Sérst 39,657 39,773 39345
drátlarr) 40,1264 403428 413436
1 Bel*. franki 0,6275 0,6294
INNLÁNSVEXTIR:
Sp«rif|óð«b»Kur ................. 24,00%
Sparitjóterfikningar
imó 3ia mánaöa uppaögn
Alþýöubankinn............... 27,00%
Búnaöarbankinn.............. 27,00%
lönaöarbankinn11............ 27,00%
Landsbankinn................ 27,00%
Samvinnubankinn............. 27,00%
Sparisjóöir31............... 27,00%
Útvegsbankinn....,.......... 27,00%
Verzlunarbankinn............ 27,00%
tneð 6 mánaöa uppsögn
Alþýðubankínn............... 30,00%
Búnaöarbankinn...............31,50%
lönaöarbankinn11............ 36,00%
Samvinnubankinn............. 31,50%
Sparisjóöir3*................31,50%
Útvegsbankinn............... 31,50%
Verzlunarbankinn............ 30,00%
meö 12 mánaöa uppsögn
Alþýöubankinn............... 32,00%
Landsbankinn.................31,50%
Sparisjóöir3*............... 32,50%
Útvegsbankinn............... 32,00%
meö 18 mánaöa uppsðgn
Búnaöarbankinn............... 37,00%
Innlánsskírteini
Alþýöubankinn................ 30,00%
Búnaöarbankinn................31,50%
Landsbankinn..................31,50%
Samvinnubankinn.............. 31,50%
Sparisjóöir................. 31,50%
Útvegsbankinn................ 30,50%
Verötryggöir reíkningar
miöaö við lánskjaravisitölu
meö 3ja mánaöa uppsögn
Alþýðubankinn................. 4,00%
Búnaöarbankinn................ 2,50%
lönaöarbankinn1).............. 0,00%
Landsbankinn................... 230%
Samvinnubankinn............... 1,00%
Sparisjóöir31................. 1,00%
Útvegsbankinn................. 2,75%
Verzlunarbankinn.............. 1,00%
meö 6 mánaöa uppsögn
Alþýðubankinn................. 6,50%
Búnaöarbankinn................ 3,50%
lönaðarbankinn1*.............. 3,50%
Landsbankinn.................. 3,50%
Samvinnubankinn............... 3,50%
Sparisjóöir3*................. 3,50%
Útvegsbankinn................. 3,00%
Verzlunarbankinn.............. 2,00%
Ávisana- og hlaupareikningar:
Alþýöubankinn
— ávísanareikningar....... 22,00%
— hlaupareikningar........ 16,00%
Búnaöarbankinn............... 18,00%
Iðnaðarbankinn................11,00%
Landsbankinn................. 19,00%
Samvinnubankinn
— ávisanareikningar..... 19,00%
— hlaupareikningar........ 12,00%
Sparisjóöir.................. 18,00%
Útvegsbankinn................ 19,00%
Verziunarbankinn............. 19,00%
Stjömureikningan
Alþýöubankinn21............... 8,00%
Alþýðubankinn..................9,00%
Safnlán — heimilislán — IB-lán — plúslán
meö 3ja til 5 mánaöa bindingu
lönaöarbankinn............... 27,00%
Landsbankinn................. 27,00%
Sparisjóöir.................. 27,00%
Samvinnubankinn.............. 27,00%
Útvegsbankinn................ 27,00%
Verzlunarbankinn............. 27,00%
6 mánaöa bindingu eöa iengur
lönaöarbankinn............... 30,00%
Landsbankinn................. 27,00%
Sparisjóöir.................. 31,50%
Útvegsbankinn................ 29,00%
Verzlunarbankinn............. 30,00%
Hávaxtareikningur Samvinnubankans: Ettir
þvi sem sparifé er lengur inni reiknast hærri
vextir, frá 24—32,5%. Vextir fyrstu 2 mán. eru
24% eftir 2 mán 25,5%. eftir 3 mán. 27%, eftir
4 mán, 28,5% eftir 5 mán. 30%. eftir 6 mán.
31,5% og eftir 12 mán. 32,5%. Aunnar vaxta-
hækkanir reiknast alltaf frá þvi aö lagt var Inn.
Vextir færast tvisvar á ári og er hæsta ársá-
vöxtun 35,1%. Þegar innstæöa hefur staöiö í
þrjá mánuöi á Hávaxtareikningi er reiknaöur
út Hávaxtaauki sem leggst við vaxtateljara.
svo framarlega aö 3ja mánaöa verötryggður
reikningur hjá bankanum hafi verið hagstæö-
ari en ávöxtun á undanförnum þremur mánuö-
um. Hávaxtaauki er eftir 6 mánuöi reiknaöur á
hliðstæðan hátt, þó þannig aö viðmiöun er
tekin af ávöxtun 6 mán. verötryggöra reikn-
inga.
Kjörbók Landsbankans:
Nafnvextir á Kjörbók eru 35% á ári. Innstæður
eru óbundnar en af útborgaörl fjárhæö er
dregin vaxtaleiörétting 2,1%. Þó ekki af vöxt-
um liðins árs. Vaxtafærsla er um áramót. Ef
ávöxtun á 3 mánaöa vísitölutryggöum reikn-
ingi aö viöbættum 2,50% ársvöxtum er hærri
gildir hún og fer matið fram á 3 mánaöa fresti.
Kaskó-reikningur:
Verzlunarbankinn
tryggir aö innstæður á kaskó-reikning-
um njóti beztu ávöxtunar sem bankinn
býður á hverjum tíma.
Sparibók meö sérvöxtum hjá Búnaðarbank-
anum:
Nafnvextir eru 35,0% á ári. Innistæður eru
óbundnar, en dregin er 1,8% vaxtaleiörétting
frá úttektarupphæö.
Vextir liöins árs eru undanþegnir vaxtaleið-
réttingu. Vaxtafærsla er um áramót. Geröur er
samanburöur viö ávöxtun 3ja mánaöa verö-
tryggöra reikninga og reynist hún betri, er
ávöxtunin hækkuö sem nemur mismuninum.
Ársávöxtun 18 mánaöa reiknmga er borin
saman vö ávöxtun 6 mánaöa verötryggöra
reikninga. Vaxtafærsla tvisvar á ári.
Spariveltureikningar:
Samvinnubankinn.............. 27,00%
Innlendir gjaldeyrisreikningar:
Bandaríkjadollar
Alþýöubankinn.................9,50%
Búnaöarbankinn.................8,00%
lönaöarbankinn.................8,00%
Landsbankinn.......... ........8,00%
Samvinnubankinn................7,50%
Sparisjóöir....................8,00%
Útvegsbankinn..................7,50%
Verzlunarbankinn.............. 7,50%
Sterlingspund
Alþýðubankinn..................9,50%
Búnaöarbankinn................ 10,00%
Iðnaðarbankinn................11,00%
Landsbankinn..................13,00%
Samvinnubankinn............... 10,00%
Sparisjóöir....................8,50%
Útvegsbankinn................. 10,00%
Verzlunarbankinn..............10,00%
Vestur-þýsk mðrk
Alþýöubankinn..................4,00%
Búnaöarbankinn.................4,00%
lönaöarbankinn.................5,00%
Landsbankinn...................5,00%
Samvinnubankinn............... 4,00%
Sparisjóöir....................4,00%
Útvegsbankinn..................4,00%
Verzlunarbankinn.............. 4,00%
Danskar krónur
Alþýöubankinn..................9,50%
Búnaöarbankinn................ 10,00%
Iðnaöarbankinn.................8,00%
Landsbankinn..................10,00%
Samvinnubankinn............... 10,00%
Sparisjóðir....................8,50%
Útvegsbankinn................. 10,00%
Verzlunarbankinn..............10,00%
1) Mánaöarlega er borin saman ársávöxtun
á verðtryggöum og óverðtryggðum Bónus-
reikníngum. Áunnir vextir veróa leióráttir í
byrjun næsta mánaöar, þannig aö ávöxtun
verði miðuö viö þaó reikningsform, sem
harri ávðxtun ber á hverjum tíma.
2) Stjömureikningar eru verðtryggðir og
geta þeir sem annað hvort eru eldri en 64 ára
eóa yngri en 16 ára stotnað slíka reikninga.
3) Trompreikningar. Innlegg óhreyft í 6
mánuði eóa lengur vaxtakjðr borin saman
við ávöxtun 6 mánaóa verötryggðra reikn-
inga og hagstæðari kjörin valin.
ÚTLÁNSVEXTIR:
Almennir vixlar, forvextir__________31,00%
Viðskiptavíxlar
Alþýöubankinn.............. 32,00%
Landsbankinn................. 32,00%
Búnaðarbankinn............... 32,00%
Iðnaðarbankinn............... 32,00%
Sparisjóöir.................. 32,00%
Samvinnubankinn............... 32,00%
Verzhinarbankinn.............. 32,00%
Yhrdráttartán af hlaupareikningum:
Viöskiptabankarnir............ 32,00%
Sparisjóöir................... 32,00%
Endurseljanleg lán
fyrir innlendan markað-------------- 24,00%
lán í SDR vegna útflutningsframl. — 9,50%
Skuidabráf, aimenn:_________________ 34,00%
Vióskiptaskuldabráf:---------------- 34,00%
Samvinnubankinn_____________________ 35,00%
Verötryggð lán miðað við
lánskjaravísitölu
í allt aö 2 'h ár....................... 4%
lengur en 2% ár......................... 5%
Vanskilavextir__________________________48%
Óverötryggð skuldabréf
útgefin fyrir 11.08.'84............. 34,00%
Lífeyrissjódslán:
Lifeyrissjóður starfsmanna ríkiains:
Lánsupphæð er nú 300 þúsund krónur
og er lániö visltölubundiö meö láns-
kjaravísitölu, en ársvextir eru 5%.
Lánstími er allt aö 25 ár, en getur veriö
skemmri, óski lántakandi þess, og eins
ef eign sú, sem veö er í er lítilfjörleg, þá
getur sjóðurinn stytt lánstimann.
Lífeyrisajóður verzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú eftir 3ja ára aöild aö
lífeyrissjóönum 144.000 krónur, en fyrir
hvern ársfjóröung umfram 3 ár bætast
við lánið 12.000 krónur, unz sjóösfélagi
hefur náö 5 ára aöild aö sjóönum. A
tímabilinu frá 5 til 10 ára sjóösaöild
bætast viö höfuöstól leyfilegrar láns-
upphæöar 6.000 krónur á hverjum árs-
fjóröungi, en eftir 10 ára sjóösaöild er
lánsupphæöin oröin 360.000 krónur.
Eftir 10 ára aöild bætast viö 3.000 krón-
ur fyrir hvern ársfjóröung sem líöur. Því
er í raun ekkert hámarkslán i sjóönum.
Höfuöstóll lánsins er tryggöur meö
lánskjaravísitölu, en lánsupphæöin ber
nú 5% ársvexti. Lánstíminn er 10 til 32
ár aö vali lántakanda.
Lánskjaravísitalan fyrir mars 1985 er
1077 stig en var fyrir febr. 1050 stlg.
Hækkun milli mánaöanna er 2,6%. Miö-
aö er viö vísitöluna 100 i júní 1979.
Byggingavísitala fyrir jan. til mars
1985 er 185 stig og er þá miöaö viö 100
í janúar 1983.
Handhafaskuldabráf i fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextir eru nú
18-20%.