Morgunblaðið - 24.03.1985, Blaðsíða 80

HLEKKURIHBMSKEÐJU
KEILUSALURINN
OPINN 9.00-00.30
SUNNUDAGUR 24. MARZ 1985 VERÐ í LAUSASÖLU 25 KR.
Geir Hallgrimsson:
Herfræðilegt og
hertæknilegt
mat hjá varnar-
málaskrifstofu
Morgunblaðið/RAX
Tilraunakeriö i Grundartanga, staðsett undir kaelikerfinu, í titringi, hávaða, rafhrifum og ryki, en laxaseiðin sprikla
hin Ijörugustu fyrir það, og þrífast jafn vel og þau sem rsktuð eru í öllu friðsamlegra umhverfi skammt frá. Það er
Jón Steingrimsson, aðstoðarmaður Jóns Sigurðssonar framkvsmdastjóra, sem stendur við kerið og í baksýn má sjá
sekkina af kísilryki, sem nú bíða flutnings til Japan.
Laxendistilraunir á Grundartanga ganga vel:
Nægilegt heitt vatn
fyrir 100 þús. seiði
GEIR Hallgrímsson utanríkisráð-
herra skýrði frá því á fundi Sam-
taka um vestræna samvinnu og
Varðbergs í gær, að ætlunin væri
að breyta skipulagi utanríkisráðu-
neytisins á þann veg að breyta
varnarmáladeild í varnarmála-
skrifstofu og fela henni aukið hlut-
Danskir vík-
ingar berjast
á Laugarvatni
VÍKINGAHÁTÍÐ verður haldin að
Laugarvatni í sumar og mun dansk-
ur leikhópur koma til landsins og
setja upp sýningu á verkinu Hag-
bard og Signe, eða Rauða skikkjan,
eins og verkið var nefnt í kvikmynd.
Að sögn Gunnars H. Árnasonar.
sem er einn aðstandenda víkinga-
hátíðarinnar, er hátíð þessi ætluð
fyrir fjölskyldur, en verður ekki
hefðbundin útihátíð með hljóm-
sveitaleik. „Hingað kemur 100
manna víkingahópur frá Dan-
mörku, en þar hefur verið haldin
víkingahátíð undanfarin 33 ár. í
Danmörku er hátíð þessi 17 daga í
röð hvert sumar, en hér á landi
verður þetta þriggja daga hátíð,
dagana 12., 13. og 14. júlí“.
Gunnar sagði, að víkingaleik-
hópurinn væri þekktur víða um
lönd og hefði m.a. sýnt i Englandi,
Svíþjóð, Þýskalandi, Frakklandi,
Kýpur og í Bandaríkjunum. Leik-
stjóri hópsins er Benny Hansen.
„Mér var boðið á þessa hátíð í
Danmörku í fyrra og þar sá ég að í
raun eiga þessir víkingar hvergi
heima nema á íslandi, enda telja
íslendingar sig alltaf hina einu
sönnu víkinga," sagði Gunnar.
„Leiksviðið er hálfur hektari lands
og að sjálfsögðu eru víkingarnir í
fullum herklæðum."
verk við mat á herfræðilegum og
hertæknilegum málum. Meðal
verkefna skrifstofunnar verður
þátttaka í starfi hermálanefndar
Atlantshafsbandalagsins, en uppi
eru hugmyndir um að íslendingur
verði sendur til starfa í alþjóðlegu
starfsliði hennar í höfuðstöðvum
NATO í Briissel.
1 ræðu sinni ræddi Geir Hall-
grímsson um frumkvæði Islend-
inga í öryggis- og varnarmálum og
gerði grein fyrir þeim hugmynd-
um sem uppi eru um virkari þátt-
töku íslendinga á sviði varnar-
mála. Taldi hann, að þeimayrði
ekki hrundið í framkvæmd nema
með því að auka starfsemi varnar-
máladeildar utanríkisráðuneytis-
ins og breyta henni í skrifstofu
innan ráðuneytisins. Hefur utan-
ríkisráðherra þegar gert ríkis-
stjórninni grein fyrir þessum
hugmyndum.
Að því er verkefni varnarmála-
skrifstofunnar varðar, þá lýsti
utanríkisráðherra þeim þannig í
ræðu sinni, að starfsmenn hennar
ættu að sinna málefnum er snerta
framkvæmd varnarsamningsins
við Bandaríkin. Þeir ættu að meta
herfræðilega og hertæknilega
stöðu, stunda upplýsingaöflun og
rannsóknir, þannig að hægt sé á
hverjum tíma að leggja hlutlægt
íslenskt mat á hernaðarstöðu
landsins, varnarþörfina og fyrir-
komulag varnanna. Þá yrði þátt-
taka fslendinga í hermálanefnd
NATO verkefni skrifstofunnar,
samstarf við varnarliðið og yfir-
herstjórn NATO á Atlantshafi um
gerð áætlana er varða ísland og
samskipti við varnarmálaráðu-
neyti annarra ríkja. Skrifstofan á
að sinna skýrslugerð og ráðgjöf,
eiga samstarf við landhelgisgæslu
og almannavarnir, stjórna ríkis-
stofnunum á varnarsvæðunum og
hafa eftirlit með verktökum.
LAXELDISTILRAUN Járn-
blendifélagsins á Grundar-
tanga til að kanna hvort rækta
megi laxaseiði inni á milli
verksmiðjuhúsanna, í hávaöa,
ryki, titringi og rafhrifum, virð-
ist ætla að koma jákvætt út,
samkvæmt upplýsingum Jóns
Sigurðssonar, framkvæmda-
stjóra Járnblendifélagsins á
Grundartanga.
Frá því í ágúst sl. hefur Járn-
blendifélagið undir umsjón sér-
fræðinga á sviði laxeldis gert
samanburðartilraun til að kanna
hvort nýta megi kælivatn það
sem kælir mótora reykhreinsi-
kerfisins á Grundartanga til lax-
eldis, en vatnið kemur út af
kælikerfinu með sama hitastigi
og er kjörhiti fyrir laxaseiði,
sem er 12 til 13 gráður. Ella
rynni vatnið ónýtt til sjávar.
Eldið fer annars vegar fram
inni á milli verksmiðjuhúsanna,
i hávaða, ryki, titringi og raf-
hrifum, og samanburðarhópur-
inn er síðan alinn úti á verk-
smiðjusvæðinu spölkorn frá
sjálfum verksmiðjuhúsunum.
Enn hefur eldið gengið vel, og
ekki er mun að finna á þrifum
seiðanna, sem nú eru komin í
sjógöngustærð.
Jón upplýsti að vatnsmagnið
sem hægt væri að nýta á þennan
hátt, væri hvorki meira né
minna en 12 til 14 sekúndulitrar,
sem gæti dugað til laxeldis 100
þúsund laxaseiða.
Sjá frétt um nýtingu kÍ8Ílryks
á bls. 2 og viðtöl við starfs-
menn Járnblendi-
verksmiðjunnar á bls. 4.
Islenskra
handrita
leitaö í
Páfagarði
JÓNAS Kristjánsson, forstöðumað-
ur Stofnunar Árna Magnússonar,
hcfur fengið heimild Páfagarðs til að
leita íslenskra handrita og fornra
bréfa í söfnum Vatikansins. Jónas
dvelur nú í Rómaborg sem gistipróf-
essor í boði háskólans þar.
Jónas Kristjánsson sagði í sam-
tali við Morgunblaðið, að hugsan-
lega væru í söfnunum áður óbirt
bréf frá kaþólskri tíð á íslandi og
jafnvel einhver handrit þótt lík-
urnar á hinu síðarnefnda væru
ekki miklar. „En það er vissara að
leita, enda aldrei að vita hvað
kann að leynast hér í þessum gríð-
arlegu söfnum," sagði Jónas.
Nefndi Jónas sérstaklega í þessu
sambandi glötuð handrit um sögur
af Þorláki helga og Jóni helga og
tvær sögur af ólafi Tryggvasyni
sem skrifaðar voru á latínu. Einn-
ig nefndi hann prentaðar bækur
frá tímum Jóns biskups Arasonar,
en prentaðar bækur frá hans tíma
hafa allar glatast.
Jónas Kristjánsson mun dvelja í
Rómaborg næstu tvo mánuðina
við fræðistörf og sem gistiprófess-
or flytur hann fyrirlestra um ís-
lensku handritin, fornbókmenntir
og sögu íslands.
Sjá viðtal við Jónas Kristjánsson
á bls. 27
Bókaklúbbur AB:
Nýtt 15 binda ritsafn
um sögu mannkyns
BÓKAKLÚBBUR Almenna bóka-
félagsins er að hefja útgáfu á 15
binda ritverki, „Sögu mannkyns
— ritröð AB“ og er fyrsta bindið
að koma út og er aprflbók klúbbs-
ins, 14. bindið í ritröðinni, sem ber
beitið: „Þrír heimshiutar,
1945—1965“. Verkið er samið á
vegum Ascbehoug-forlagsins í Osló
og kemur út samtímis á öllum
Norðurlöndunum. Hvert bindi er
um 270 blaðsíður og er það
myndskreytt með litmyndum, sem
munu verða um 6.000 talsins.
Frá þessu er skýrt í nýút-
komnu fréttabréfi Almenna
bókafélagsins, þar sem segir, að
ritstjórn verksins annist fjórir
norrænir sagnfrœðiprófessorar,
þeir Knut Helle, prófessor í
Bergen, Jarle Simensen, prófess-
or í Þrándheimi, Sven Tágil,
prófessor í Lundi og Káre Tönn-
esson prófessor í Osló.
„Saga mannkyns" er heims-
saga, segir í fréttabréfi AB, „og
horfir til allra tíma mannkyns-
ins. Hún nær yfir 3,5 milljónir
ára. Fyrsta bindið fjallar um
„forsögulegan" tíma eins og
hann er lesinn út úr fornminj-
um, síðasta bindinu lýkur með
alheimshringsjá árið 1983 þar
sem reynt er að komast að því
með nokkurri vissu hvar við
stöndum og hvernig sú framtíð
kynni að llta út sem við göngum
til móts við." Heiti bindanna
verða: „f upphafi var ...“, „Sam-
félög hámenningar í mótun",
„Asía og Evrópa mætast", „Trú-
arbrögð takast á“, „Hirðingjar
og hámenning", „Evrópa við
tímamót", „Hin víða veröld",
„Ný ásýnd Evrópu", „Markaður
og menningarheimar", „Bylt-
ingatímar", „Evrópa í hásæti",
„Vesturlönd vinna heiminn",
„Stríð á stríð ofan“, „Þrír heims-
hlutar" og „Til móts við óvissa
framtíð". Þýðandi fyrsta bindis
er Lýður Björnsson sagnfræð-
ingur.
I umfjðllun um „Sögu mann-
kyns“ segir m.a., að geysimiklar
sagnfræðirannsóknir hafi farið
fram sfðustu áratugi, sem leitt
Saga mannkyns:
RitröðAB
rrrm'
hafi fram í dagsljósið margt
nýrra heimilda. Þær breyti oft
ýmsu, sem hafi verið haft fyrir
satt öldum saman og á þetta
ekki sízt við um forna sögu Kína,
Mesópótamíu og Grikklands.
Þessar heimildir eru notaðar í
þessu nýja ritverki og stangast
þar af leiðandi á við ýmsar fyrri
söguskoðanir.