Morgunblaðið - 24.03.1985, Blaðsíða 77

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR. 24. MARZ 1985
HæÖ yfir Grænlandi —
Biskupinn yfir íslandi
Sr. Bjarni Jónsson var settur
biskup um skeið. Pétur Ottesen
alþingismaður hringir þá eitt
sinn til hans og spyr, hvort hann
tali við biskupinn yfir íslandi.
Sr. Bjarni spyr á móti, hvort
hann hafi heyrt söguna af telp-
unni, sem var að hlusta á útvarp
pg sagði við móður sína: „Þulur-
inn var að tala um lægð yfir
Græniandi og biskupinn yfir ís-
landi. — Kemur þá ekki vont veð-
ur. mamma?“
„Hann situr þó á
sjálfs síns eign!“
Sr. Björn Þorvaldsson var
Prestur að Stafafelli í Lóni um
miðbik 19. aldar. Hann byggði
ýmsum landsetum út af jörðum
Þeim, sem lágu undir Stafafell.
Einn þeirra var fátækur bóndi,
sem hét Sveinn. Hann kom eitt
sinn að Stafafelli og fór að
barma sér við heimilisfólkið yfir
erfiðleikum sínum og sagði:
„Allir eiga betra en ég —
meira að segja djöfullinn."
Prestur heyrði þetta og spurði
Svein: „Af hverju öfundar þú
hann?“
„Hann situr þó alltaf á sjálfs
sín eign,“ svaraði Sveinn.
Hrossakaup
Verð á útflutningshrossum
lækkaði mjög eftir heimsstyrj-
öldina fyrri. Gunnar frá Selalæk
heypti þá hross í Rangárvalla-
sýslu og var samtímis þingmaður
kjördæmisins.
Bónda einum í Landsveit varð
að orði, er hann kom af hrossa-
markaði: „Illa gefur Gunnar
fyrir hrossin. Ekki borgaði hann
nema 90 krónur fyrir merina
mína, og fékk hann þó öll at-
hvaeðin á heimilinu."
Jæja!
Snæbjörn Stefánsson skip-
stjóri hafði haldið langa skamm-
arræðu yfir stýrimanni, Þórði
Þorsteinssyni, fyrir eitthvað,
sem honum þótti fara aflaga á
skipinu.
Þegar Þórður loksins komst að,
sagði hann aðeins:
„Jæja!“
Þá sagði Snæbjörn:
„Og svo brúkar þú bara kjaft
°K segir — jæja!“
Séra Eiríkur rauði
Sr. Eiríkur Brynjólfsson á Út-
skálum var eitt sinn að prófa pilt
* sögu og spurði hann, hver hefði
veriÖ fyrsti landnámsmaður á
f^rænlandi.
Ekki vissi strákur það.
„Manstu það ekki?“ segir
Prestur. „Hann var nafni minn.“
«Iá, nú man ég það,“ segir
strákur. „Það var séra Eiríkur
rauði.“
Var Pétur giftur?
Kona ein spurði mann sinn:
„Var Pétur postuli píslarvott-
ur?“
„Ég veit það ekki," svaraði
bóndi hennar. „Ég veit ekki,
hvort hann var giftur eða ekki.“
„ ... þann fjanda geri
ég aldrei oftar!“
Kunningi ólafs bónda hitti
hann í grimmdarfrosti og sagði
v‘ð hann: „Hvers vegna ertu
vettlingalaus í þessu veðri, Ólaf-
Ur minn?“
„Það er nú saga að segja frá
K“ sagði ólafur. „Það var svo
mikið í Lagarfljóti, þegar ég fór
yfir það í gær, að ég tók af mér
vettlingana og stakk þeim í
munninn, en þegar skall yfir hjá
mér, þá fór ég að biðjast fyrir og
tapaði svo vettlingunum, — Þann
fjanda skal ég aldrei gera oftar!"
Kosninga-
smölun og
kraftaverk
Ágúst Þórarinsson kaupmaóur í
Stykkishólmi var fyndinn i tilsvör-
um. Eitt sinn eftir nýafstaónar al-
þingiskosningar hittust þeir Ágúst
og Hjálmar Sigurósson, sem einnig
var kaupmaður þar í Hólminum.
Þeir höfóu báóir látió kosningarnar
allmikió til sín Uka, en fylgdu hvor
sínum frambjóóanda. Er þeir höfðu
kastaó kveóju hvor á annan segir
Hjálmar:
„Ég held þú ættir nú að fara
heim og hátta og hvíla þig, svo
mikið ert þú búinn að smala í
þessum kosningum."
Þá svarar Ágúst:
„Ekki hef ég þó jafnast á við
þig. Ekki hef ég gert kraftaverk
eins og þú. Ég horfði á þig draga
kerlingu upp tröppurnar á þing-
húsinu, sem séra Jens sveikst um
að jarða fyrir þrjátíu árum.“
Á skautum frá íslandi
Sigurjón Pétursson á Álafossi
fór eitt sinn á gamla „Gullfossi"
til Kaupmannahafnar. Þetta var
um háyetur og þegar suður til
Danmerkur kom voru öll sund
lögð þykkum ís, svo að skipið sat
fast og komst hvergi. Sigurjón
tók þá til sinna ráða. Hann steig
á hraðhlaupaskauta, sem hann
hafði í farangri sínum, og brun-
aði áleiðis til Kaupmannahafnar.
Þegar hann kom að landi voru
tollgæzlumenn þar fyrir. Þeir
spurðu um ferðir hans.
Sigurjón sagðist koma frá Is-
landi.
Ekki vildu þeir trúa því, en
Sigurjón sagði þá að þeir skyldu
bara hringja til íslenzka sendi-
herrans til þess að fá upplýs-
ingar um sig. Tollverðirnir tóku
þetta ráð og eftir símtalið gerðu
þeir ekki annað en bukka sig og
beygja og störðu steinhissa á eft-
ir þessum kynlega ferðalangi.
En Sigurjón renndi sér, eins og
fara gerði, eftir Kanalnum inn <
Kaupmannahöfn.
Selsmóri
fær kaldar
kveðjur
Þaó eru ekki allar þjóóir sem
geta státað af kýmnisögum um
drauga, en íslendinar eiga vænan
sjóó af sögnum þar sem svipir og
afturgöngur birtast í skoplegu sam-
hengi. Þessi saga er úr Islenzkum
sagnaþáttum og þjóósögum er
Guóni Jónsson ættfræóingur safn-
aói til.
Þegar ég var unglingur og
fram að 18 ára aldri var ég háseti
á vertíðum hjá Páli í íragerði.
Hann var einn hinna beztu for-
manna á Stokkseyri á sinni tíð,
heppinn og aflasæll og sniliingur
að stýra í brimi. Páll var af öll-
um talinn skyggn, en þó fór hann
heldur dult með þá gáfu sína.
Einu sinni bar svo við á vertíð-
inni, að við Páll gengum út í
vökulokin sem oftar til þess að gá
til veðurs. Tunglskin var og
hjarn yfir allt og veður hið bezta.
Þegar við ætluðum að ganga inn
aftur kom unglingsstúlka, sem
þá var vinnukona í íragerði, út
úr bæjardyrunum. Stúlka þessi
var dóttir Sæmundar í Foki í
Hraunshverfi og því af ætt
þeirri, er Selás-Móri fylgdi. Hún
var með næturgagn í hendi og
skvetti úr því hispurslaust fram í
kálgarðinn, sem var fram undan
bæjardyrunum. Setur þá hlátur
mikinn að Páii, og mátti heyra,
að honum var meira en lítið
skemmt. Þótti mér þetta skritið,
því að ekkert sá ég hlægilegt, og
spurði því Pál, að hverju hann
væri að hlæja Vildi hann ekki
gefa út á það, og varð ég að láta
mér það lynda.
Fáeinum dögum seinna gekk
ég með Páli á reka fram á
Stokkseyrarfjöru. Hann hafði þá
á hendi eftirlit með austanverð-
um rekanum, frá Markavörðu,
sem er austur og fram af Eystri-
Rauðarhól, og út að Stálsfjörum,
fyrir Adólf bónda á Stokkseyri.
Skammt fyrir austan lendinguna
í íragerði fundum við rekið kant-
að tré, 6—7 álna langt. Gengum
við síðan út að Stokkseyri til að
láta Adólf vita af trénu. Varð
hann glaður við og gaf Páli góða
hressingu, svo að hann var vel
hýr, er við lögðum af stað heim-
leiðis. Gekk ég þegar á lagið, er
ég vissi Pál ræðnari og ódulari en
hann var vanur að vera, og
spurði hann, að hverju hann
hefði verið að hlæja um kvöldið.
Sagði hann mér þá, að rétt í því
er stúlkan kom út úr dyrunum,
hefði Sels —Móri verið að koma
neðan kálgarðinn og stefnt beint
í flasið á henni, og stóð það
heima, að gusan úr koppnum
lenti beint framan í hann. „Gat
ég þá ekki stillt mig um að
hlæja,“ sagði Páll, „er ég sá,
hvernig Móri gretti sig allan í
framan og ranghvolfdi í sér aug-
unum, er hann fékk þetta óvænta
höfuðbað, og labbaði siðan
sneyptur burt.“
(Sögn Jóns Jónssonar fyrrum hrepp
stjóra á Hlíöarenda i Olfusi.)
Hvernig
Grímsey
á Stein-
grímsfirði
varð til
Þaó kom ósjaldan fyrir í fornöld
að tröll tóku til hendi og réóust í aó
gera stórfelldar breytingar á ís-
landi eftir sínu höfói. Réó þá oftar
bráóræói en fyrirhyggja og flaust-
urslega að jaróraskinu staöió.
Þannig eru Breiöafjaróareyjar til
komnar vegna athafnasemi nátt-
trölla og munaöi minnstu aö Vest-
fjaróakjálkinn yrði aó eyju fyrir
bragóiö — svo geysimikill var at-
gangurinn. Sögnin sem hér fer á
eftir er tekin úr Sagnagesti Þórðar
Tómassonar frá Vallnatúni.
Á Steingrímsfirði við Húna-
flóa liggur ey ein ailfögur, sem
Grímsey heitir. Svo er mælt, að
einhvern tíma í fyrndinni hafi
tvö tröll, karl og kerling, átt sér
bústað upp af Steingrímsfirði.
Þótti þeim gott til aflafanga við
fjörðinn og datt í hug að færa
bústað sinn þangað. Kom þeim
ásamt um að fapra björg stór út á
fjörðinn og mynda af þeim ey,
sem þau gætu búið i. Malarhorn
heitir fell eða hamar við Stein-
grímsfjörð, milli bæjanna
Dranga og Bæjar. Réðust karl og
kerling til atlögu við það að næt-
urlagi og brutu af því stórkost-
legt bjarg og veltu því út á fjörð-
inn. Hagræddi karl því þar vel og
vandlega og ætlaði síðan að
sækja Bæjarfell við Steingríms-
fjörð, með aðstoð kerlingar
sinnar, og auka nývirki sitt með
því. En fyrr en því yrði fram-
gengt, reis sól á loft og bannaði
þeim allar bjargir, því þau voru
nátttröll og máttu ekki sól sjá.
Var karl þá úti við eyna, en kerl-
ing á sléttri grund hjá bænum á
Dröngum. Brá þeim illa við, er
þau sáu hvar komið var og köll-
uðu ákvæðisorð hvort til annars.
Mælti karl svo um, að kerlingin
skyldi framvegis standa þar sem
allir hrafnar dreittu á hana, en
hun, að hann skyldi standa þar
sem allir skarfar dreittu á hann.
Að þeim orðaskiptum enduðum,
urðu þau að steinum og hafa
haldizt með þeim ummerkjum til
þessa dags. Bera þau jafnan
skellur eftir drit hrafna og
skarfa, svo sem orð þeirra vísa
til. Bjargið, sem þau bifuðu fram
á fjörðinn, er ey sú, sem nú kall-
ast Grímsey.
Til er önnur gerð þessarar
sögu. Segir þar, að karl og kerl-
ing hafi ætlað að draga ísland út
til Færeyja. Gripu þau í hólmann
norður við Steingrímsfjörð og
ætluðu að snúa honum við, áður
en þau héldu af stað með hann.
Tókst þá svo illa til, að tanginn,
sem þau tóku í, slitnaði frá, og
hrösuðu þau með hann út á fjörð-
inn. Varð þeim bilt við, en ætluðu
þó að ráðast til nýrrar atlögu við
hólmann. I sömu svifum varð
þeim litið í austur og sáu, að
komið var fast að degi. Var þeim
þá öllum lokið og ætluðu að hopa
af hólmi til híbýla sinna, en sólin
var skjótari í förum en þau. Náði
hún þeím á flóttanum í svoköll-
uðu Grundartúni, utanvert við
Drangsnes, og breytti þeim sam-
stundis í harða steina, sem staðið
hafa þar á grundinni til þessa
dags.
Lúsin
á kíkis-
glasinu
í Feróasögu Árna Magnússonar
frá Geitastekk er að finna þessa
sérstæóu frásögn, en sagan gerðist
á dönsku kaupfari sem sigldi til
Kína en lenti í hrakningum á leiö-
inni. Feróasaga Árna var þýdd á
dönsku og fyrst prentuð í Kaup-
mannahöfn 1918, en kom fyrst út á
íslensku 1945.
„Um dagvaktina hafði vor
oberstýrimaður vakt einu sinni
sem oftar og var að sjá eftir
landi í sinn stóra kikkert. Sá,
sem stýrði, var norskur matrós,
Jens Lange. Vor oberstýrimaður
gekk inn í sitt kammer að vökva
sér á brennivíni eftir venju, því
hann drakk gjarnan pott brenni-
vín á vakt sinni, sem voru fjórir
tímar. Leggur sinn stóra kikkert
á kompáshúsið, þegar inn gekk.
Jens Lange fann stóra lús í
höfði sér, lagði hana á glasið i
kikkerten. Vor stýrimaður tók
strax sinn kikkert, og þegar hann
hafði séð lítið i hann, lofar hann
guð að við séum nú ei langt frá
landi, þvi nú komi juia til okkar
með þrem árum um borð. Gengur
til kapt. Holms og segir hönum
þessi markverðugu tiðindi.
Hann, úrillur og nýlega upp
vaktur af sænginni, tekur sinn
stóra kikkert og fær öngva julu
að sjá. Vor yfirstýrimaður segist
hana gjörla sjá, — „en þeir for-
ustu eður fremstu menn halda
árunum upp í loftið“. Þeir þræt-
ast á um þetta. Að siðustu ‘ekur
vor kaptein oberstýrimannsins
kikkert og fer að reyna hvert sjá
kunni þessa julu, en þegar hann
tók kikkerten, sneri það fremsta
glas niður, so lúsin af féll, hvar
fyrir vor kaptein fékk ekkert að
sjá, vor yfirstýrimaður og ei
heldur, þegar hann tók við kikk-
erten.
En hefði hann heyrt það, er sá
norski matrós gjörði við hans
kikkert, var hönum víst hið
stærsta straff. En vor yfirstýri-
maður var ei so vel kynntur að
nokkur maður unnti hönum góðs,
þar hann var hinn versti að
straffa fólk og það fyrir smá-
rnuni."
________________________77_"
Blóðkaupmenn
báru AIDS til
Vesturlanda
London. 22. nure. AP.
BRESKUR blóósjúkdómasérfræó-
ingur heldur því fram í grein, sem
birtist í dag, að sjúkdómurinn
„AIDS“, eóa áunnin ónæmisbækl-
un, hafi ekki borist til Vesturlanda
vegna samSkipta kynvillinga, heldur
fyrir tilstilli alþjóólegra blóókaup-
manna, sem haft hafi mikil umsvif í
Afríku, þar sem sjúkdómurinn er
mjög útbreiddur.
Ásökun þessi kemur fram i
bréfi, sem dr. Peter Jones, forstöð-
umaður blóðsjúkdómadeildar
Victoria-sjúkrahussins i New-
castle, skrifaði hinu virta tímariti
British Medical Journal.
Jones skrifar, að skortur á blóð-
vökva og öðrum blóðefnum á 8.
áratugnum hafi neytt vestræna
lyfjaframleiðendur til að snúa sér
til alþjóðlegra blóðmiðlara. Hafi
miðlarar þessir, sem flestir hverj-
ir starfi í Montreal og Zúrich,
keypt blóðið beint af blóðgjöfum i
Afriku.
„Og nú er vitað, að blóðið kom
einmitt frá þeim svæðum í Afriku,
þar sem „AIDS“ og skyldir sjúk-
dómar eru beinlínis landlægir,"
segir Jones i bréfi sínu.
VJterkurog
k/ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
fHttgmi*
IMbifcife
í Kaupmannahöfn
FÆST
Í BLAÐASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁDHÚSTORGI