Morgunblaðið - 25.03.1986, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐID, ÞRIDJUDAGUR 25. MÁRZ1986
____ SÆKIÐ _____
NORRÆNAN LÝÐHÁSKÓLA
í DANMÖRKU
Norræn mál ásamt ótrúlegum fjölda annarra námsgreina s.s. leikfimi, sund,
leðurnámskeiö, einnig handíðir s.s. vefnaður, málun, þrykk og keramik. 4
og 6 mánuöir í einu frá 1/11 og 4 mánaða námskeiö hefjast 3/1.
Góðir námstyrksmöguleikar. Lágmarksaldur 18 ár. Skrifið eftir stundatöflu
og nánari upplýsingum. Norrænn ungdómur heldur saman.
Myrna og Carl Vilbæk.

UGE FOLKEH0SKOLE,
DK-6360 Tinglev,
simi 9045 4 64 30 00.
Calor — þvottavél
Smá en kná.
Tekur 2 kg. af þvotti. Tilvalin fyrir einstakl-
inga, barnafjölskyldur eða í sumarbústaðinn.
Verð aðeins kr. 4.900.-
með söluskatti.
Kjölur sf.y Kjölur sf.,
Hverfisgötu 37, Víkurbraut 13,
Reykjavík. Keflavík. Sími: 2121.
Símar: 21490, 21846.
Til viðsklptavina
Almennra
Trygginga
Félagið hefur lækkað iðgjöld
Bifreiðatrygginga.
Vinsamlega greiðið heimsendan
gíróseðileða tilkynningu.
Viðskiptavinum er bent á að gera skil
fyrir lok greiðslufrests.
Hafi greiðsla borist fyrir þann tíma verður
endurgreiðsla vegna lækkunarinnar
póstsend strax til viðskiptavina.
ÆuiST3VTiT?T?
TRYGGINGAR
Ch')dan daginn!
• ■ ■ tit*. - - -
Viðskipti og hvalveiðar
eftir Guðjón F. Teitsson
Aukin vörukaup
frá Portúgal
Þegar ég hætti störfum sem
forstjóri Skipaútgerðar ríkisins í
nóvember 1976, tók ég að hugleiða
hvort ég gæti ekki gert eitthvað
skynsamlegt fyrir sjálfan mig og
helzt einnig til gagns fyrir þjóðina
í heild.
A þessum tíma, eins og verið
hafði um langt skeið og er enn, lá
það fyrir, að Portúgalar voru mjög
mikijvægir kaupendur að saltfiski
frá íslandi, en það helzt til fyrir-
stöðu hve íslendingar keyptu lítið
af vörum frá Portúgal á móti. Var
hvað eftir annað bent á það af hálfu
samningamanna Islendinga um
utanríkisviðskipti, að æskilegt væri
að auka vörukaup frá Portúgal, ef
hægt væri á viðunandi kjörum.
Leiddi ég m.a. huga að nefndu
máli og hóf könnun þess hvort ekki
væri hægt að kaupa kartöflur frá
Portúgal, þegar slíks innflutnings
væri þörf. Fékk ég nöfn nokkurra
kartöfluútflytjenda í Portúgal frá
sendiráði þess í Osló, sem ísland
heyrði undir, en við nánari könnun,
eftir móttöku tilboða, kom í ljós,
að vegna sjúkdómahættu þótti
vandkvæðum bundið að flytja inn
nefnda vöru frá meginlandi Pyr-
eneaskaga.
Eitt af nefndum tilboðum, sem ég
fékk, var frá litlu skipafélagi á
Azoreyjum, sem einnig rak út- og
innflutningsverzlun, en Azoreyjar
heyra stjórnarfarslega undir Portú-
gal, eins og eyjan Madeira.
Ekkert lá fyrir um það, að sömu
tormerki væru á innflutningi um-
ræddrar vöru frá Azoreyjum eins
og frá meginlandi Portúgal, og hélt
ég áfram athugun málsins. Kom
fulltrúi frá nefndu fírma á Azoreyj-
um og hitti mig, er ég dvaldi á
hóteli í Torremolinos á Spáni um
haustið 1978, og gaf hann mér til
kynna m.a. að yrði úr verulegum
kaupum íslendinga á kartöflum,
kynni hann að geta séð um, að
keypt yrðu héðan árlega, og alveg
aukalega, ca. 1200 tonn af þurrsölt-
uðum físki, sem áður hefðu verið
keypt frá öðru landi. — Skýrði ég
Valgarð Ólafssyni framkvstj. SÍF á
sínum tíma frá þessu atriði.
A árinu 1978 var mjög góð kart-
öfluuppskera hér á landi og því
bersýnilega ekki þörf fyrir neinn
teljandi innflutning 1979, en á því
ári varð hins vegar mjög rýr upp-
skera og augljóst, að mikið þyrfti
að flytja inn á næsta ári. Fékk ég
því um vorið 1980, með umskipun
í Hollandi, sýnishom af 4 tegundum
kartaflna frá Azoreyjum, sem fóru
beint tii Grænmetisverzlunar land-
búnaðarins með fullum tilskyldum
vottorðum.
Dregið í happ-
drætti Laugar-
nessóknar
ÞANN 10. mars 1985 var dregið
hjá borgarfógetanum í Reykja-
vík í happdrætti Laugarnessókn-
ar. Upp komu eftirtalin númer.
1. vinningur: 7152,
2. vinningur: 5950,
3. -5. vinningur: 4985, 4124, 2601,
6. vinningur: 4080,
7. -11. vinningur: 3052, 848, 5958,
5504, 7330,
12.-16. vinningur:3019, 2465,
4225,7197, 2885.
17.-26. vinningur: 75i> 752, 7451,
4912, 151, 2269, 6511, 5521,
164, 1435.
27.-36. vinningur: 5471, 3763,
1670, 5378, 978, 5121, 7452,
3576, 2367,670.
37.-56. vinningur: 2872, 4580,
5379, 6044, 6054, 7428, 667,
7093, 7409, 355, 3582, 7471,
1671, 5912, 1105, 5365, 2523,
2875,1009,9.
. -------- li’réttatiiiíyiminKj
Guðjón F. Teitsson
Með sívaxandi veiði-
tækni verður líklega
aldrei framar hægt að
byggja á rányrkjuformi
í f iskveiðum, og ber
því að fagna mjög
fregnum um góðan
árangnr og stórstígar
framfarir í fiskræktun-
arbúskap, sem útlit er
fyrir að muni í náinni
framtíð að verulegu
leyti koma í stað fyrri
skipunar mála á þessu
sviði.
Hvorki verð né annað virtist því
til fyrirstöðu að flytja inn nefnda
vöru frá Azoreyjum, ef hagkvæmt
þætti varðandi verzlunaijöfnuð við
Portúgal, en þáverandi forstjóri
Grænmetisverzlunarinnar var svo
neikvæður í málinu, að ég sá ekki
ástæðu til að leggja meiri vinnu í
þetta í bili og tilkynti viðskiptafírma
mínu á Azoreyjum um það. — Ég
hafði sýnt fram á möguleika, sem
er væntanlega enn fyrir hendi, ef
ástæða þykir að nýta.
Beiðni um sölu hvallýsis
frá Portúgal
Hafði ég frá 1980 ekkert sam-
band haft við Azoreyjar um eitt eða
annað, er ég í janúar 1982 fékk
telexskeyti frá áður nefndu fírma,
þar sem það tilkynnti mér, að það
hefði á hendinni 700 tonn af hval-
lýsi, sem það ætti erfítt með að
selja og bað mig að kanna hvort
Islendingar gætu aðstoðað í þessu
sambandi.
Skildist mér, að Portúgalar hefðu
að undanfömu aðallega selt hvalaf-
urðir sínar í Evrópulöndum, en slíkt
væri orðið mjög erfítt vegna áhrifa
hvalfriðunarmanna, en þar sem ís-
lendingar væm aðilar að alþjóða-
hvalveiðiráðinu, og fengju því enn
úthlutun veiðileyfa á þess vegum,
mætti gera ráð fyrir, að þeir ættu
greiðari sölumöguleika en Portúgal-
ar, sem ekki ættu aðild að alþjóða-
hvalveiðiráðinu.
Þegar eftir móttöku nefndrar
málaleitunar sneri ég mér til fram-
kvæmdastjóra í þrem hérlendum
fírmum, sem ég vissi að höfðu mikla
reynslu varðandi sölu lýsis erlendis,
en enginn þeirra virtist treysta sér
til að taka að sér sölu fyrir Portú-
galana og tilkynnti ég hlutaðeigandi
á Azoreyjum þetta með bréfí dags.
13.jan. 1982.
Hvalveiðibanni
ekki mótmælt
Varð mér þetta nokkurt um-
hugsunarefni á næstu mánuðum,
þegar umræður fóru fram um það
^hvernig bregðast skyldi við sam-_.
þykkt alþjóðahvalveiðiráðsins um
að banna fyrst um sinn að mestu
eða öllu leyti hvalveiðar frá
1986—’90 til þess að bæta að
nokkru fyrir hóflausa rányrkju á
liðnum áratugum.
Þótti mér margt benda til, að
mótmæli af hálfu íslendinga gegn
nefndri samþykkt alþjóðahvalveiði-
ráðsins væru eftir atvikum mjög
óhyggileg og myndu jafnvel stór-
skaða þjóðina á ýmsan hátt, einkum
í sölu sjávarafurða í heild á erlend-
um vettvangi.
Mál þetta kom til kasta alþingis
snemma árs 1983, og varð þar
ofaná, með eins atkvæðis meiri-
hluta, að mótmæla ekki. — Fannst
mér, að þama hefði með naumind-
um verið forðað frá slysi og hugsaði
í því sambandi helzt til Halldórs
Asgrímssonar, sem var framsögu-
maður meirihluta utanríkismála-
nefndar, er fjallaði um málið og
lagði til að ekki skyldi mótmæla.
Taldi ég hlut Halldórs, sem vara-
formanns Framsóknarflokksins,
sérstaklega góðan í málinu, þar eð
formaður Framsóknarflokksins og
þáverandi sjávarútvegsráðherra,
Steingrímur Hermannsson, beitti
sér fyrir mótmælum og var m.a.
studdur af slíkum merkismönnum
sem Ólafí Jóhannessyni og Tómasi
Amasyni.
Reynt hafði verið af talsmönnum
áframhaldandi hvalveiða hér við
land að líkja nauðsyn okkar við
eskimóa, sem búa í snjóhúsum, og
fara á húðkeipum og veiða einstaka
hvali eða seli milli ísjaka með
spjótalögum sér til lífsframfæris.
En langsótt var slík samlíking.
Ennfremur var gert lítið úr því, að
áframhaldandi hvalveiðar myndu
hafa óheppileg áhrif á sölu annarra
sjávarafurða frá íslandi erlendis,
svo sem í Bandaríkjunum. Var sagt,
að ótti í þessu sambandi virtist
bara vera nokkurs konar stormur í
vatnsglasi eða tebolla á Islandi
(Tíminn 5/2 ’83), en annað kom
allgreinilega í ljós, samanber m.a.
grein Þóris S. Gröndals „Hvalræði
í Ameríku", sem birtist í Morgun-
blaðinu hinn 4/3 ’83, rúmum mán-
uði eftir að samþykkt var að mót-
mæla ekki hvalveiðibanninu.
*
Aætlun um hvalarann-
sóknir vakti reiði
friðunarsinna
Ríkti nú að mestu kyrrð í hvala-
málinu á íslandi í rúmlega 2 ár,
þar til samþykkt var á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins 11.—14. apríl
1985 svo hljóðandi ályktun:
„Hvalveiðar og.hrefnuveiðar hafa
verið mikilvægur þáttur í atvinnulífi
og aflað þjóðinni verulegs erlends
gjaldeyris. Landsfundurinn beinir
því til þingflokks Sjálfstæðisflokks-
ins að láta einskis ófreistað að
veiðamar geti haldið áfram með
einhverjum hætti.“
Má segja, að næst hafi það gerst
í málinu, að Halldór Ásgrímsson,
þá orðinn sjávarútvegsráðherra í
ráðuneyti Steingríms Hermanns-
sonar, birti áætlun, í orði kveðnu á
vegum Hafrannsóknastofnunar, um
hvalveiðar í rannsóknaskyni hér við
land á árunum 1986—'90.
Kom tilkynning um þetta sem
þruma úr heiðskíru lofti í NT, mál-
gagni forsætis- og sjávarútvegsráð-
herra, hinn 25. maí 1985, undir
svohljóðandi fjögurra dálka fyrir-
sögn: „Hvalir verða veiddir þrátt
fyrir bann“, og var hér ekki laust
á málum tekið. Veiða skyldi árlega
á nefndu árabili 80 langreyðar, 40
sandreyðar og 80 hrefnur, og hafði
þegar verið samið við Hval hf. um
framkvæmd veiða. Skyldi Hvalur
hf. í upphafi leggja fram 12 millj.
kr., en andvirði afurða síðan koma
upp í útlagðan kostnað. Tekjur
umfram beinan kostnað skyldu svo
lagðar í sérstakan sjóð í umsjón
sjávarútvegsráðuneytisins og verða
varið til frekari rannsókna eftir
1990.
Eins og reyndin varð, og mátti
einnig fyrirejáanlegt vejrat bnigðust