Morgunblaðið - 01.12.1993, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBBR 1993
Biblía sem
bömin geta
lesið sjálf.
Fæst í næstu bókaverslun.
m.
3M
Tvöfalt límband
Opið bréf til alþingsmanna
eftirBjarna
Kristjánsson
Ekki eru allir íslendingar misind-
ismenn þótt sumir gisti Litla-Hraun.
Ekki eru allir byssumenn afglapar
þótt sumir skjóti ólöglega á dýr og
mannvirki. Og ekki eru allir byssu-
menn félagar í Skotveiðifélagi ís-
lands, því miður.
SKOTVÍS er málsvari skotveiða
sem útilífsíþróttar samkvæmt
ströngum reglum. Landeigendum er
í iófa lagið að veita aðeins leyfi til
skotveiða mönnum sem hafa undir-
gengist siðareglur skotveiðifélaga og
hér skal fullyrt að það yrði þeim
þætti menningar okkar sem hér um
ræðir til mikilla bóta ef svo væri gert.
Athygli á þessu er vakin af því
að skotveiðimenn verða stöðugt fyrir
aðkasti manna sem virðast hafa
misst sjónar á því að við lifum ekki
án þess að svipta plöntur og dýr lífí.
Ekki virðast þeir heldur vita að líf
þeirra dýra sem tekið er með skot-
veiðum er tekið að yfirlögðu ráði
færustu vísindamanna sem við höf-
um á að skipa á viðkomandi sviði.
Fjöldi íslendinga sem stundar
skotveiðar til andlegs og líkamlegs
ávinnings telst í tugum þúsunda.
Avinningurinn stafar af því að erfða-
efni mannsins hefur ekki breyst
meira en raun ber vitni eftir að akur-
yrkja hófst, þ.e.a.s. ekki hjá öllum.
Enn flær í sögu tegundarinnar mað-
ur þarf varla að ætla að nokkur hafí
lifað af og aukið kyn sitt án þess
að vera með áskapaða ánægju af
veiðum. Meðal grannþjóða okkar er
löng hefð fyrir því hvernig veita má
lífsfyllingu mönnum með ríkulega
veiðihvöt. Hérlendis ætti einnig að
taka eðlilegt tillit til þarfa þessa
hósp.
Veiðigleðinni hafa margir lýst af
eigin raun. Þrír skulu nefndir: Björn
J. Blöndal, Stefán Jónsson, Vilhjálm-
ur Lúðvíksson. Nærri liggur að kalla
þessa menn höfunda þeirrar siðfræði
í sportveiðum sem SKOTVIS stendur
fyrir.
Fyrsta málsgrein í 8. gr. frum-
varps til laga um vemd, friðun og
veiðar á villtum fuglum og villtum
spendýrum, öðrum en hvölum, hljóð-
ar svo:
„Öllum íslenskum ríkisborgurum
og mönnum með lögheimili hér á
landi eru dýraveiðar heimilar í al-
menningum, á afréttum utan land-
areigna lögbýla, enda geti enginn
sannað eignarétt sinn til þeirra, og
í íslenskri landhelgi utan netlaga
landareigna. Skuli þeir hafa aflað sér
leyfís til þess samkvæmt lögum þess-
um og reglum settum samkvæmt
þeim.“
SKOTVÍS hefur lagt til við um-
hverfísnefnd að í stað þessarar fyrstu
málsgreinar komi fímm málsgreinar:
„Eingöngu íslenskum ríkisborg-
urum og mönnum með lögheimili hér
á landi eru dýraveiðar heimilar: í
almenningum, á afréttum, í íslenskri
landhelgi út frá stórstraums fjöru-
máli og í almennum veiðilendum,
sbr. mgr. 2
Umhverfísráðherra getur ákveðið
að gera lönd í eigu ríkisins eða ríkis-
stofnana að almennum veiðilendum.
Áður skal leita samþykkis þess sem
fer með forræði viðkomandi eignar.
Nú verður rétthafi lands fyrir tjóni
vegna framkvæmdar á þessu ákvæði
og á hann rétt til skaðabóta úr ríkis-
„Veiðigleðinni hafa
margir lýst af eigin
raun. Þrír skulu nefnd-
ir: Björn J. Blöndal,
Stefán Jónsson, Vil-
hjálmur Lúðvíksson.
Nærri liggur að kalla
þessa menn höfunda
þeirrar siðfræði í sport-
veiðum sem SKOTVÍS
stendur fyrir.“
sjóði. Ef ekki næst samkomulag um
bætur, skulu þær ákveðnar eftir regl-
um laga nr. 11-1973, um fram-
kvæmd eignanáms.
Umhverfísráðherra er heimilt að
semja við eigendur og rétthafa veiði-
réttar að lönd þeirra skuli gerð að
almennum veiðilendum og er þá
heimilt að greiða fyrir umrædd rétt-
indi úr ríkissjóði og ákveða hvemig
greitt skuli fyrir afnot af veiðirétti í
viðkomandi veiðilendu.
Ákvarðanir um að gera lönd að
almennum veiðilendum skv. 2. og 3.
mgr. öðlast gildi við birtingu auglýs-
ingar þar um í Stjómartíðindum.
Skulu þar greind mörk veiðilenda og
sérstakar reglur um umferð og veið-
ar. Þá skal umhverfísráðuneytið ár-
lega, eigi síðan en 1. ágúst, birta
auglýsingu um almennar veiðilendur
skv. 2. og 3. mgr. og mörk þeirra.
Þar skal einnig, eftir því sem kostur
er á, birta auglýsingar um mörk al-
menninga og afréttar skv. 1. mgr.
sem umhverfísráðuneytið lætur safna.
Skotveiðimenr. skulu hafa aflað
Bjarni Kristjánsson
sér leyfis til veiðanna skv. lögum
þessum og reglum."
Breytingartillagan er gerð vegna
þess að löngu er tímabært að lög-
festa það að eignarhald á afrétt taki
ekki til allra sömu atriða og eignar-
hald á heimalandi. Þess háttar breyt-
ingar hljóta til að koma þegar þjóðfé-
lag gjörbreytist, búseta, atvinnu-
hættir og frítími. SKOTVÍS hefur frá
upphafí brýnt þessi sjónarmið bæði
fyrir löggjafar- og framkvæmda-
valdi. Ekki verður öðru trúað en al-
þingisme'nn íslendinga skynji rétt-
mæti þessarar tillögu hvort sem þeim
er meira eða minna áskapað af veiði-
hvötinni.
Þess vegna er hér með skorað á
alþingismenn að lögfesta a.m.k. í
aðalatriðum þá tillögu Skotveiðifé-
lags íslands sem hér er lýst.
Hrói útí hött
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Stjörnubíó: Hrói höttur og karl-
menn í sokkabuxum - Robin
Hood: Men in Tights. Leikstjóri
og framleiðandi Mel Brooks.
Handrit Brooks, Evan Chandler,
J. David Saphiro. Tónlist
Hummie Mann. Aðalleikendur
Cary Elwes, Richard Lewis, Ro-
ger Rees, Amy Yabexk, Mark
Blankfleld, Dave Chappelle. Auk
þess koma fram í gestahlutverk-
um Isaac Hayes, Tracy Ullman,
Dom DeLouis og Mel Brooks.
Bandarísk. Columbia Pictures
1993.
í auglýsingu Hrói höttur..., seg-
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Spilaborg („House of Cards“).
Sýnd í Regnboganum. Leik-
stjóri: Michael Lessac. Aðalhlut-
verk: Kathleen Turner, Tommy
Lee Jones, Park Overall, Shiloh
Strong
Spilaborg, þungbúið drama um
föðurmissi sem sýnt er í Regnbog-
anum, segir frá því á hvem hátt
ung stúlka bregst við dauða föður
síhs. Hún tekur að haga sér eins
og einhverf böm, lokar sig frá
umheiminum, hættir að tala eða
ir eitthvað á þá leið að nú geri
Mel Brooks grín að myndum eins
og Guðföðurnum, Basic Instinct,
o.fl., auk Hróa hattarmyndanna að
sjálfsögðu , en sannleikurinn er sá
að leikstjórinn og handritshöfund-
urinn sækir bersýnilega mest í sín
eigin verk. Myndimar sem skipuðu
honum í fremstu röð háðfugla
Hollywood. Blazing Saddles, High
Anxiety, Young Frankenstein og
ekki síst hans lang-bestu mynd,
The Producers. Nöfnin ein fá mann
til að brosa. Það gerir nýjasta af-
urð Brooksfilms líka, en lítið fram-
yfir það.
Brooks heldur sig við endur-
vinnsluformúluna sem reyndist
honum svo vel í ofangreindum
tjá sig og lifír í eigin heimi. Ómögu-
legt reynist að ná henni út aftur
hvemig sem bamasálfræðingurinn
Tommy Lee Jones og móðir henn-
ar, Kathleen Tumer, reyna.
Það dregur strax nokkuð úr trú-
verðugleika sögunnar að stúlkan
fer í þetta ástand heilu ári eftir lát
foðurins. Af hverju ekki strax? Auk
þess er fátt um haldbærar skýring-
ar á hegðun stúlkunnar en reynt
er að tengja hana einhveijum goð-
sögnum Mæja í Mexíkó þar sem
fjölskyldan var þegar faðirinn Iést.
Állt er það heldur máttlítið og
óskýrt. Nema krafan um eiginleg
og haldbær rök eigi ekki við í
myndum, þar sem hann henti gam-
an að vestranum, hrollvekjunni og
Hitchcock. Spaceballs og Silent
Movie áttu sín augnablik, en þar
tók Brooks vísindaskáldskap og
þöglar mjmdir á beinið. Að þessu
sinni hefur Hrói höttur og hans
hraustu kappar í Skírisskógi orðið
fyrir vali endurvinnslunnar og mik-
ið grín gert að sokkabuxnatísku
þess tíma er Hrói rændi ríka og
gaf snauðum. Kemur það einkum
fram í heldur leiðigjömum
hommabröndurum. Annars eru
megin persónumar og söguflétt-
umar úr Hróamyndum kvikmynda-
sögunnar, allt frá Fairbanks til
Costners, við lýði í skopstæling-
unni. Okkar maður að þessu sinni
leikinn af Cary Elwes, sem er held-
ur óbjörgulegur homsteinn - þrátt
fyrir hýjung á efri vör. Sama má
segja um afleitann Eric Allan Kra-
umfjöllunarefni eins og því hvemig
lítil pabbastelpa tekur dauða föður
síns.
Einnig er hún heldur ævintýra-
leg aðferðin sem bráðgáfuð móðirin
beitir til að komast að meinum
dótturinnar. Hún er arkitekt og
beitir tölvugöldrum og nýjustu
tækni í sýndarveruleika.
Hins vegar er lýsingin á ástandi
stúlkunnar nokkuð athyglisverð.
Hún gerir einskonar himinbraut úr
spilum og fjölskyldumyndum sem
verður móðurinni stöðug ráðgáta
þar til hún byggir raunverulega
braut upp til himinsins og lausnin,
sem er álíka þokukennd og upphaf-
ið, er í sjónmáli.
Efniviður myndarinnar er á
margan hátt forvitnilegur en úr-
vinnslan er aldrei mjög hrífandi eða
mer sem Litli Jón, Amy Yasbeck í
hlutverki mærinnar Marian og
Megan Cavanagh sem Kústhildur.
Þessi mannskapur er ekki nógu
fyndinn og rullumar bjóða ekki
uppá nein stórvirki. Richard Lewis
er mun betri sem Jón prins, Roger
Rees í hlutverki hertogans af
„Rottingham" og Dave Chappelle
stendur sig bærilega sem Ahchoo,
sem sækir fyrirmyndina í persónu
Als Freemans í mynd Costners.
Og Brooks sjálfur er hress í smá-
hlutverki.
Brooks hefur ekki verið nema
svipur hjá sjón síðan hann gerði
mistökin The History of the World
Part I. og Life Stinks, það er ekki
að sjá á Hróa að Eyjólfur sé að
hressast. Engu að síður er myndin
ekki leiðinleg og um það var troð-
fullt hús ungra og hressra gesta
mér auðheyrilega sammála.
spennandi. Leikstjóm Michaels
Lessac er mjög alvöruþrungin og
frásögnin þunglamaleg. Tommy
Lee Jones sýnir ágæta takta sem
frjálslyndur bamasáli en að sama
skapi þreytulegur og tekst vel að
lýsa baráttunni við einhverf börn
yfírhöfuð og hvemig einstakur til-
finningavottur í bömunum virkar
sem stórsigur. Tumer er einkar
mæðuleg í móðurhlutverkinu og
aldrei sérlega sannfærandi því það
er eins og hún leggi alltof mikið á
sig fyrir hlutverk sem er í raun
skrifað á fínlegum og hæverskum
nótum.
Það em einstaka góðir sprettir
f Spilaborginni og sagan er athygl-
isverð á köflum en á endanum vek-
ur myndin fleiri spumingar en hún
svarar.
Föðurmissir