Morgunblaðið - 01.12.1993, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1993
41
Gömul og ný jólakaka
| ólakaka, hvað er svo sérstakt við hana? Fæstum finnst það hátíðarkaka og tengja hana alls ekki jólum.
• I Fyrir nokkrum árum bökuðu íslenskar húsmæður mjög oft jólaköku og fannst raunar alls ekki hægt að
” bjóða gestum kaffi nema hún væri á borðum. En af hveiju er þessi kaka kölluð jólakaka? Svarið er einfalt.
Hér áður var hún sjaldan bökuð nema á jólunum. Nú má segja að við íslendingar borðum jólamat og jólakökur
allt árið. Það var heldur ekki svo auðvelt fyrir
einni öld að baka kökur, hvort sem það var jóla-
kaka eða önnur kaka.
Fyrsta eldavél kom til landsins
árið 1860 og þá til Reykjavíkur og
það liðu mörg ár þar til fólk á ís-
landi eignaðist almennt eldavél og
það voru auðvitað kolakyntar elda-
vélar. Fram að þeim tíma voru not-
aðar hlóðir. Við fínni bakstur voru
notaðir háir bökunarpottar. Bökun-
in fór fram á þann hátt að pottinum
var sökkt í svarðarglóð upp til miðs,
og plata lögð yfir pottinn einnig
með glóð. Heldri manna heimili
áttu þó lokpönnu, sem var eins
konar pottur á þremur fótum. Á
honum var lok og upp úr lokinu
var strompur. Undir pottinn og ofan
á lokið var sett glóð, til þess að
bæði fengist undir- og yfirhiti. Mik-
ið var haft fyrir hlutunum í þá daga.
í bökunarpottinum og lokpönn-
unni voru bæði bakaðar formkökur
og smákökur, og getum við bara
hugsað okkur hversu erfitt hefur
verið að fylgjast með bakstrinum á
smákökunum. í þá daga var yfir-
leitt ekki sett lyftiduft í jólaköku
heldur pressuger eða búið til súr-
deig. Oft létu húsmæðurnar deigið
lyfta sér í volgum rekkjuvoðunum
þar sem víðast var mjög kalt í hús-
unum.
Enn þann dag í dag þurfa ýms-
ir að hafa mikið fyrir að fá kökur,
sem þeir mega borða, sykursjúkir
og aðrir sem hafa ofnæmi t.d. fyrir
eggjum eða hveiti, baka sér kökur,
sem erfitt er að móta, og telja ekki
eftir sér erfiðið.
Hér er uppskrift af jólaköku
(jólabrauði) úr bók Þóru Andreu
Nikolínu Jónsdóttur frá árinu 1858,
en sú kaka er með pressugeri og
Umsjón: KRISTÍN GESTSDÓTTIR
Teikningar: SIGURÐUR ÞORKELSSON
önnur uppskrift vorra daga
með lyftidufti.
Mælieiningar í jólabrauði
Þóru Andreu Nikólínu eru
framandlegar okkur í dag,
en þar eru notuð pund, lóð
og matspænir. Pund er
500 g, en 32 lóð eru í
einu pundi. Uppskriftin
er hér færð á nútímalega
íslensku.
Jólakaka (jólabrauð)
50 g pressuger
2'/2dl ylvolg mjólk
4 lítil egg
'h dl sykur
250 g smjör
500 g hveiti
6 kardimommur í hýði (1 tsk kardi)
125 g rúsínur
45 g saxaðar möndlur
60 g súkkat
2. Hrærið smjör, egg og
sykur saman.
3. Setjið hveitið og mjólkina
með gerinu saman við og hrær-
ið saman. Þetta á að verða
frekar lint deig. Breiðið stykki
yfir skálina og látið deigið lyfta
sér & volgum stað í um 1 klst.
4. Setjið deigið á hveitistráð
borð, afhýðið og steytið kard-
imommur og setjið saman við
ásamt smátt söxuðum möndl-
um, rúsínum og súkkati. Hnoð-
ið með hveiti þar til deigið verð-
ur seigt.
5. Smyrjið kringlótt djúpt
form, þrýstið deiginu þétt ofan
í formið. Smyijið að ofan með
v *'•..$ eggjarauðu, skerið síðan nokkra
- ■ C -■•. ■ áf skurði ofan í brauðið. Leggið
stykki yfir formið og látið lyfta
sér í 30 mínútur.
6. Hitið bakaraofn í 180°C,
blástursofn í 160°C. Setjið form-
ið neðarlega í ofninn og bakið í
IV2 klst.
7. Kælið örlítið en losið þá úr
forminu.
Athugið: Þetta brauð geymist vel
í frysti.
1. Velgið mjólkina í 37°C, svo
að hún verði fingurvolg. Leysið
pressugerið upp í henni.
Jólakaka vorra daga
400 g lint smjör eða smjörlíki
5 dl sykur
5 eggjarauður
1 dós sýrður ijómi
7 'h bolli hveiti
‘A-l tsk sódaduft
2 tsk allrahanda
safi úr 2 appelsínum, U/2-2 dl
200 g saxaðar möndlur
400 g rúsínur
200 g kúrenur
200 g súkkat
5 þeyttar eggjahvítur
1. Hrærið lint smjör (smjörlíki)
smástund, setjið sykur út í, hrærið
síðan 1 eggjarauðu í senn út í.
Hrærið vel saman.
2. Blandið saman hveiti, sódadufti
og allrahanda, setjið helming út í,
hrærið lauslega saman með sleif.
Setjið þá sýrða ijómann og appels-
ínusafann út í og loks það sem eft-
ir er af hveitiblöndunni. Hrærið
ekki mikið eftir að hveiti er komið
saman "við.
3. Saxið möndlurnar, setjið út í
ásamt rúsínum, súkkati og kúr-
enum.
4. Þeytið eggjahvíturnar og
blandið varlega saman við.
5. Smyijið aflangt eða kringlótt
mót, setjið deigið í mótið.
6. Hitið bakaraofn í 190°C,
blástursofn í 170°C, setjið í miðjan
ofninn og bakið í 50-60 mínútur.
Athugið: Þessi kaka sígur oft
saman í miðjunni. Losið hana ekki
úr mótinu fýrr en hún hefur kólnað
nokkuð.
Stuðninqur þinn
gæti forbab
mörgum
frá slysi!
Heildarverðmæti vinninga 16.854.OOO, m.a. flaggskipið frá Hyundai
og 4 aðrar bifreiðar, vélsleðar,
vöruúttektir o.m.fl. Ágœtibifreiðarei^dn
Við höfum sentþér happdrœttismiða þar sem fram kemur
bílnúmer þitt og hvert hílnúmer hefur sitt ákveðna
lukkunúmer. íboði eru 678 vinningar. Þátttaka og stuðningur
þinn getur leitt tilfœkkunar slysa á bömum í umferðinni.
Það er vinningurinn sem við sœkjumst öll eftir.
Endurskinsborði er einfalt
öryggistæki - hjálpið okkur að láta
ljós barnanna skína
✓ 70
678 6/0
krónur
BANDALAG
ÍSLENSKRA SKÁTA
Landsátak
um velferb barna
í umferbinni
LATUM LJOS OKKAR SKINA
«
SPARISJOÐU R
REYKJAVÍKUR OC NÁCRENNIS