Morgunblaðið - 14.10.2001, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 SUNNUDAGUR 14. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Hreinn Þor-steinn Garðars-
son fæddist í Reykja-
vík, 4. maí 1929.
Hann lést á St. Jós-
efsspítala í Hafnar-
firði 7. október síð-
astliðinn. Foreldrar
Hreins voru Garðar
Þorsteinsson, hæsta-
réttarlögmaður og
alþingismaður, f.
29.10. 1898, d. 29.5.
1947, og kona hans
Anna Pálsdóttir hús-
móðir, f. 25.8. 1896,
d. 11.10. 1978. Systk-
ini Hreins eru Hilmar, f. 5.12. 1922,
Rannveig María, f. 1.9. 1927, og
Anna, f. 23.11. 1939. Hreinn kvænt-
ist Elsu Jóhannesdóttur, f. 7.7.
1929, árið 1949. Þau slitu samvist-
um. Börn þeirra eru: 1) Garðar, f.
4.9. 1950, kvæntur Ástu Gestsdótt-
ur, f. 9.9. 1955. Börn þeirra eru
Garðar Þór, f. 29.7. 1986, og Tanja
Bryndís, f. 11.12. 1991. Áður átti
Garðar soninn Eggert f. 7.2. 1972.
kona Elín Ósk Þorsteinsdóttir, f.
22.9. 1970. Sonur þeirra er Þor-
steinn, f. 15.7. 2000. 2) Elín Anna, f.
12.12. 1971, sambýlismaður Helgi
Vigfússon, f. 5.5. 1974. Dóttir
þeirra er Líney f. 7.6. 2000.
Hreinn fæddist í Reykjavík og
ólst þar upp hjá foreldrum sínum.
Hreinn stundaði nám við Mennta-
skólann á Akureyri en varð síðan
framkvæmdastjóri Nýja Bíós á Ak-
ureyri 1951-60. Hann var jafnframt
starfsmaður Búnaðarbanka Ís-
lands og Útvegsbanka Íslands á
Akureyri þessi ár. Hreinn flutti til
Reykjavíkur 1960. Þar starfaði
hann hjá Landsbanka Íslands til
ársins 1964. Hann starfaði hjá
Varnarliðinu á Keflavíkurflugvelli
árin 1964-77. Hreinn stundaði síð-
an eigin rekstur og starfrækti þá
m.a. Sælgætisgerðina Víking hf. til
1982. Hreinn var skrifstofustjóri
hjá SÁÁ 1982-89. Frá árinu 1991
vann Hreinn hjá Bæjarsjóði Hafn-
arfjarðar þar til hann lét af störfum
árið 2000, fyrst sem verkefnastjóri
en síðan sem húsnæðisfulltrúi og
innkaupastjóri. Hreinn var félagi í
Oddfellow-reglunni frá 1952.
Útför Hreins fer fram frá Hafn-
arfjarðarkirkju á morgun, mánu-
daginn 15. október og hefst athöfn-
in klukkan 15.
Sambýliskona hans er
Laufey Alda Sigvalda-
dóttir, f. 30.12. 1972.
Sonur þeirra er Sig-
valdi, f. 9.6. 2000. 2)
Anna Karólína, f. 1.12.
1952, gift Guðbergi
Rúnarssyni, f. 11.7.
1951. Börn þeirra eru:
Jóhann Rúnar, f. 20.3.
1974, sambýliskona
hans er Dagný Guð-
jónsdóttir, f. 24.10.
1979, og er sonur
þeirra Aron Bergur, f.
29.10. 1999; Garðar
Thor, f. 3.9. 1977; og
Elsa Kristín, f. 2.6. 1980. 3) Rann-
veig María, f. 29.10. 1959, gift Gesti
Valgarðssyni, f. 2.2 1955. Þeirra
börn eru Valgarður Daði, f. 18.3.
1980, Hildigunnur Jóna, f.
29.1.1990, og Brynhildur María, f.
17.7. 1992. 28. maí 1966 kvæntist
Hreinn eftirlifandi konu sinni
Helgu Friðfinnsdóttur, f. 8.3. 1936.
Börn þeirra eru: 1) Friðfinnur
Valdimar, f. 7.12. 1967, sambýlis-
Að leiðarlokum langar okkur til að
kveðja Hrein og þakka honum fyrir
að hafa verið svo lánsöm að eiga hann
sem eiginmann og föður. Á milli okk-
ar fjögurra mynduðust órjúfanleg
tengsl mörkuð af kærleika, um-
hyggju og vináttu. Síðast liðið sumar,
og það sem af er hausti, reyndist okk-
ur erfiður tími. En þá sýndi Hreinn
okkur svo sannarlega hvaða mann
hann hafði að geyma, hefðum við ver-
ið í vafa áður. Frá því að hann varð
fyrir slysi í lok júní í sumar háði hann
baráttu við að halda velli og sigrast á
afleiðingum slyssins. Við sem tókum
þátt í þessari baráttu með honum
dáðumst takmarkalaust að honum;
hann sem var svo veikur gerði barátt-
una léttbærari með skopi og spaugi.
Alltaf sá hann það jákvæða og bros-
lega, hvað sem á gekk. Þótt Hreinn
hafi beðið lægri hlut í þessari baráttu
við dauðann finnst okkur hann samt
hafa staðið uppi sem sigurvegari.
Honum tókst að heyja baráttuna í
samræmi við eigið lífsmottó: taka
hlutina ekki of alvarlega, gráta ekki
yfir spilltri mjólk og sjá það skoplega
við allar aðstæður. En ekki er unnt að
sjá eitthvað skoplegt við dauðann,
mölduðum við í móinn. En Hreinn var
ekki á sama máli, einmitt þá og að-
allega þá – fyrir þá sem eftir lifa. Lífið
heldur áfram þó að ástvinur kveðji.
Hreinn var ævinlega þakklátur
ónafngreindum manni, sem dvaldi á
heimili foreldra hans þegar faðir hans
lést í flugslysi. Þessi maður sá æv-
inlega bjartar hliðar lífsins, hvað sem
á gekk. Það var Hreini og fjölskyldu
hans ómetanlegt á þeim erfiðu stund-
um sem í hönd fóru. Þetta viðhorf til-
einkaði Hreinn sér ungur og missti
aldrei sjónar á því.
Margs er að minnast, margt höfum
við brallað saman; öll ferðalögin okk-
ar, allt frá því að Elín Anna og Frið-
finnur voru lítil kríli. Við höfum skoð-
að heiminn saman, farið til Ameríku,
til sólarlanda og ferðast um þvera og
endilaga Evrópu. Ekki má gleyma
innanlandsferðunum, þær voru bæði
margar og skemmtilegar. Nú ber
hæst samverustundirnar okkar á
Reykjabóli í Hrunamannahreppi og
Miðkoti í Þykkvabæ. Minningarnar
um þær verma nú á skilnaðarstundu.
Í lífinu skiptast á skin og skúrir og
við höfum ekki farið varhluta af því
frekar en aðrir. Svo lánsöm vorum við
að erfiðleikarnir þjöppuðu okkur æv-
inlega saman en sundruðu okkur
ekki. Líka lokasennan sem var háð
við ósigrandi andstæðing.
Í minningu okkar verður Hreinn
ávallt kletturinn sem aldrei brást. Sá
sem var alltaf til staðar og reiðubúinn
að hjálpa, hvort sem var á nóttu eða
degi. Eitt lítið dæmi:
Þegar ég gekk með Friðfinn, var
ég rúmliggjandi í fimm mánuði á
sjúkrahúsi. Hreinn kom til mín í
hverjum einasta heimsóknartíma. Á
daginn leit hann í gættina en væri
einhver hjá mér, brosti hann bara,
veifaði og fór aftur í vinnuna en kom
svo ævinlega um kvöldið.
Við söknum Hreins öll og hefðum
viljað gefa mikið til þess að fá að hafa
hann lengur hjá okkur. Hann langaði
svo sannarlega til þess að fá að fylgj-
ast með litlu gimsteinunum okkar
tveimur, barnabörnunum Líneyju og
Þorsteini, sem bættust í hópinn og
kynnast enn frekar tengdabörnun-
um, Elínu Ósk og Helga, sem urðu
honum strax svo kær. Áætlanirnar
voru svo ótalmargar en mennirnir
áætla en það er guð sem ræður. Nú
reynir á okkur sem eftir lifum að lifa
eftir boðskap hans; taka því sem að
höndum ber með æðruleysi, sjá
björtu hliðarnar, nota skopið og njóta
lífsins.
Við kveðjum þig, elsku Hreinn,
með bæninni okkar:
Guð gefi mér æðruleysi
til að sætta mig við það
sem ég get ekki breytt,
kjark til þess að breyta því
sem ég get breytt
og vit til að greina þar á milli.
Við felum þig guði og þökkum þér
fyrir allt.
Helga, Friðfinnur
og Elín Anna.
Elsku afi.
Ég veit að Guð þig mun geyma
þó glitrar mér tár á kinn,
við elskum og virðum allt heima
vökum og biðjum um sinn.
Við kveðjumst með klökkva í sinni
er kallinu þú hefur hlýtt,
en lífsstarf þitt lifir í minni
þín leiðsögn og viðmótið blítt.
(Reynir Hjartarson.)
Líney og Þorsteinn.
Vertu ekki grátin við gröfina mína
góða, ég sef ekki þar.
Ég er í leikandi ljúfum vindum.
Ég leiftra sem snjórinn á tindum.
Ég er haustsins regn sem fellur á fold
og fræið í hlýrri mold.
Í morgunsins kyrrð, er vakna þú vilt
ég er vængjatak fuglanna hljótt og stillt.
Ég er árblik dags um óttubil
og alstirndur himinn að nóttu til.
Gráttu ekki við gröfina hér
gáðu – ég dó ei – ég lifi í þér.
(Ók. höf., þýð. Ásgerður Ingimarsdóttir.)
Mig langar til að minnast Hreins
Þorsteins Garðarssonar með nokkr-
um fátæklegum orðum. Hann var
giftur eldri systur minni, Helgu, sem
nánast gekk mér í móðurstað er
mamma okkar lést þegar ég var að-
eins fjórtán ára. Hjá því varð því ekki
komist að ég kynntist Hreini nokkuð
vel. Hann bar nafn sitt með rentu, var
hreinn og beinn og stóð eins og klett-
ur við hlið Helgu og barna þeirra,
Friðfinns og Elínar Önnu. Helga var
oft önnum kafin við sín störf sem
skólastjóri og var Hreinn þá heldur
betur hjálplegur við heimilisstörfin
og taldi það ekki eftir sér. Áberandi
var hve samheldin og kærleiksrík
þessi fjölskylda var.
Margar minningar og myndir
koma upp í hugann: Hver getur
gleymt fjölskylduboðunum, sem
Hreinn og Helga buðu til ár eftir ár
þar sem höfðinglegar kræsingar voru
fram bornar. Þar stóð Hreinn við
hliðina á sinni konu og sýndi að á ferð
var snillingur í matargerð og ekkert
til sparað, þótt kjörin væru kannski
stundum kröpp eins og gengur í lífs-
ins ólgusjó. Hver getur gleymt ynd-
islegum ferðum til þeirra í rauða hús-
ið góða á Reykjabóli í
Hrunamannahreppi og ógleymanleg-
um útreiðartúrum, sem Hreinn bauð í
um nágrennið á úrvalsgæðingum og
var „Prinsinn“ þar fremstur í flokki,
svo þýður að það var sem maður svifi
um á arabísku töfrateppi, sem stjórn-
aðist af hug manns? Og svo í ylvolga
sundlaugina, sem var í garðinum á
Reykjabóli og grillveislur með til-
heyrandi á eftir. Hreinn var mat-
reiðslumaður af fyrstu gráðu og grill-
meistari „par excellence“. Hann var
alveg einstaklega skapgóður maður,
sem hafði upplífgandi áhrif á alla, sem
í nánd hans voru, og hjálpsamur með
afbrigðum.
Ég gæti talið upp ótalmargar ljúf-
ar minningar um Hrein en læt þessar
nægja, því þær segja sitt um góðan
dreng með hlýtt hjartalag. Blessuð sé
minning hans.
Að leiðarlokum viljum við Reynir
þakka fyrir kynnin við Hrein og votta
öllum aðstandendum dýpstu hlut-
tekningu.
Líney Friðfinnsdóttir.
Hreinn Þ. Garðarsson kvaddi
þennan heim aðfaranótt sunnudags-
ins 7. október eftir að hafa háð erfiða
baráttu fyrir lífi sínu um nokkurra
vikna skeið.
Þegar við kvöddum hann skömmu
fyrir andlátið einkenndi hann það
æðruleysi, sem þeir einir öðlast, sem
gefist hafa upp og sætt sig við það
sem þeir ekki fá breytt. Við skildum
því við hann með þakklæti fyrir það
að fá að kveðja hann með þessum
hætti.
Við Hreinn höfum verið mágar og
vinir í fjóra áratugi. Kynni okkar eru í
raun enn eldri, því að þau hófust er
hann var forstjóri Nýja bíós á Akur-
eyri. Þessi langi tími hefur gefið mér
tækifæri til að kynnast kostum hans,
sem hann hafði marga, en hér verða
aðeins örfáir taldir. Hreinskiptni
hans var viðbrugðið, hann kom ætíð
til dyranna eins og hann var klæddur.
Hann var sérstaklega greiðvikinn og
gekk enginn bónleiður til búðar hans.
Einnig var hann einstaklega jákvæð-
ur og geðgóður maður og man ég
varla til þess að hafa séð hann skipta
skapi.
Hreinn tók þátt í starfi Oddfellow-
reglunnar í hartnær hálfa öld. Hann
var sannur Oddfellowi og bar heill
reglunnar mjög fyrir brjósti. Þessari
löngu reynslu miðlaði hann til ann-
arra og taldi það ekki eftir sér frekar
en annað.
Nú skiljast leiðir um stund. Viljum
við fjölskyldan þakka Hreini vináttu
hans og tryggð. Þá ekki síður það
góða fordæmi sem hann sýndi með
æðruleysi sínu í vonlausri baráttu við
manninn með ljáinn. Við biðjum al-
góðan Guð að geyma góðan dreng.
Styrkja og hugga Helgu og börnin
hans og að blessa minningu hans í
huga okkar sem eftir lifum.
Marinó.
Þakklæti er mér efst í huga er ég
minnist Hreins Garðarssonar.
Hreini kynntist ég fyrst er ég var
fimm ára gamall er hann og móður-
systir mín Helga Friðfinnsdóttir
felldu hugi saman. Ég var svo hepp-
inn að fá að vera mikið í samvistum
við þau hjónakorn og börn þeirra tvö
Friðfinn og Elínu, fyrst á Álfhólfs-
veginum og síðar í Goðatúninu, og
einnig fór ég í ófáar sumarbústaðar-
ferðir með þeim og var oft mikið fjör í
þeim ferðum.
Á þessum tíma mynduðust mikil og
sterk tengsl sem aldrei hafa rofnað.
Hreinn var einstaklega glaðlyndur
maður og hjartahlýr og fékk ég notið
þessara kosta í ríkum mæli. Einhvern
veginn lágu leiðir okkar Hreins alltaf
saman þar til yfir lauk. Stundum var
það tilviljun en oftar en ekki var það
Hreinn sem passaði upp á það.
Þegar ég var nítján ára vann ég á
tímabili fyrir Hrein og fór ég þá
stundum með honum í söluferðir. Við
keyrðum þá um landið og naut ég
þess að vera með Hreini vegna þess
að á þessum tíma var ég villuráfandi
unglingur.
Ég og Hreinn glímdum báðir við
Bakkus á sama tíma og reyndist
Hreinn mér betri en enginn í þeirri
baráttu og í hvert skipti sem hann
hitti mig spurði hann mig áhyggju-
fullur á svip hvort ég færi ekki á fundi
og þegar ég kvað já við hýrnaði yfir
kalli, því Hreini var umhugað um fólk
en hvort það var beygla á bílnum
skipti ekki máli.
Nú í seinni tíð hefur Hreinn tekið
þátt í öllum stórviðburðum í lífi mínu
og verður mikill missir að honum í
veislum framtíðarinnar. Þar var hann
ávallt í forystusveit þegar kom að því
að ganga til matar því matmaður var
Hreinn af guðsnáð, og fékk ég ósjald-
an að kynnast því í hans eigin
veislum.
Ég er búinn að vera í Hveragerði í
átján ár og hefur Hreinn verið ötull
að heimsækja mig, bæði heim og í
gróðurhúsið, og undanfarin þrjú ár
hefur hann komið til mín með reglu-
legu millibili og höfum við ávallt sest
niður, fengið okkur kaffisopa og rætt
um allt milli himins og jarðar. Það var
einstaklega gaman að tala við Hrein,
hann hafði einstakt lag á að gera gott
úr öllu þannig að alltaf stóð ég upp frá
borði með ró í hjarta.
Mig var farið að lengja eftir Hreini
í vor en einmitt er ég var að hugsa til
hans var barið á rúðurnar og þar var
Hreinn kominn. Hann spurði hvað
væri að frétta af mér og mínum og
þegar ég sagði að það væri allt gott
glaðnaði yfir kalli.
Mér þykir vænt um þá umhyggju
sem þú sýndir mér og minni fjöl-
skyldu Hreinn minn. Einn af stærri
vinningum mínum í lífinu er að hafa
fengið að verða samferða þér, það er
til fullt af fólki sem er líkt en það er
bara til eitt eintak af Hreini Garð-
arssyni og kveð ég þig með orðunum
sem þú kvaddir mig ávallt með: Vertu
blessaður kallinn minn og hafðu þökk
fyrir allt. Hreinn skilur eftir sig stóra
minningu með gleði og manngæsku í
öndvegi, sem við, sem eftir stöndum,
getum yljað okkur við um ókomin ár
og deilt til niðja okkar.
Helgu, börnum Hreins og öðrum
aðstandendum votta ég mína dýpstu
samúð og megi guð gefa ykkur styrk
á þessum erfiðu tímum.
Andrés Úlfarsson.
„Glaður og reifur skyli gumna hver
uns sinn bíður bana.“
Ég hafði ekki þekkt Hrein lengi
þegar mér varð ljóst að ættu þessar
ljóðlínur úr Hávamálum við nokkurn
mann, þá væri sá hinn sami Hreinn
Þorsteinn Garðarsson. Aldrei víl eða
vol, aldrei ráðaleysi, aldrei úrtölur,
aldrei uppgjöf. Nei, stuttu lífi skyldi
ekki varið í harmatölur. Lífið var til
þess að lifa og njóta. Lokaðar leiðir?
Þetta eða hitt útilokað? Nei, ekki þeg-
ar Hreinn var annars vegar. Allt
hægt, ekkert mál – og sjálfsagt, hver
sem í hlut átti.
Nú að leiðarlokum koma upp í hug-
ann hinar margvíslegustu aðstæður,
þar sem þetta sannaðist: Hreinn að
grilla löngu áður en íslenskir heim-
ilisfeður tóku ástfóstri við það tæki.
Stundum við aðstæður sem voru ekki
beinlínis hinar ákjósanlegustu. En
hvað gerði það til þó að svolítill sand-
ur slæddist á kóteletturnar eða rign-
ingin slökkti í kolunum? Ekkert til að
nefna. Bara dusta burt sandinn og
kveikja upp aftur. Hreinn í sveitinni í
sælureitunum að Reykjabóli og í Mið-
koti. Hann eins og heima hjá sér með
bændunum og ráðagóður, ef á bját-
aði. Hreinn að leika sér við krakkana
og busla með þeim, ýmist í sundlaug-
inni eða gamla fjárbaðinu í Hruna. Og
hver nema Hreinn lá rifbeinsbrotinn
utan við dyrnar heima hjá sér í kulda
og trekki og Helga brunuð burt á
bílnum. Ja, hvað gerir maður þá?
Kallar á hjálp? Liggur og króknar?
Nei, maður mjakar sér að dyrunum,
teygir sig í hurðarhúninn, skríður inn
og að símanum og hringir eftir hjálp.
Og hlær svo að öllu saman.
Þetta var Hreinn, æðrulaus eins og
hetjurnar til forna, og brá sér hvorki
við þetta sár né önnur þau, er hann
hlaut á lífsleiðinni. Í „bylnum stóra
seinast“ brá hann sér ekki heldur, en
varð þó að lúta þar í lægra haldi eins
og aðrir dauðlegir menn.
En þetta var ekki maðurinn allur.
Skáldið Einar Benediktsson vissi, að
„maðurinn einn er ei nema hálfur“ og
að „með öðrum er hann meiri en hann
sjálfur“. Þetta vissi Hreinn Garðars-
son líka og hafi nokkur maður nokkru
sinni átt skilið heitið félagsvera, þá
var það hann. Hreinn hafði yndi af að
umgangast fólk, en best naut hann
sín þó í sveitinni og meðal fólks sem
stundum er nefnt óbrotið alþýðufólk.
Þar var Hreinn á heimavelli. Hann
þekkti sögur þessa fólks, hann skildi
harða lífsbaráttu þess fyrr á tíð í köld-
um kofum og dimmum, þegar hver
dagur var barátta upp á líf og dauða.
Hvers vegna? Hvers vegna skildi
Hreinn Garðarsson, kaupstaðar-
drengurinn með gullskeið í munni,
þetta fólk og fann til með því? Það var
af því að Hreini þótti vænt um fólk.
Og ekki aðeins íslenskt alþýðufólk til
sjávar og sveita heldur alla menn.
Slíkan þroska öðlast ekki nema fáir
menn í þessari jarðvist.
Að leiðarlokum þökkum við Þórir
tryggð Hreins og vináttu. Börn okkar
þrjú Brynjólfur, Herdís og Gísli Frið-
rik, þakka honum líka og ekki síður.
Ævinlega voru þau velkomin á heimili
hans til lengri eða skemmri dvalar.
Þar sem þau dveljast öll erlendis um
þessar mundir geta þau ekki fylgt
honum síðasta spölinn. Það hefðu þau
þó svo gjarnan viljað en segja þess í
stað: Hjartans þakkir fyrir allt, góði
vinur.
Helga Sigurjónsdóttir.
Hreinn Garðarsson vinur minn er
látinn um aldur fram.
Mér fannst það bera of brátt að,
allt of brátt.
Einhvern streng áttum við sameig-
inlegan, líklega var það gildi Mýrdæl-
inga, ef það er eitthvað slíkt gildi til.
Hann var í sveit á Syðra-Hvoli strák-
ur, ég hjá Ingu frá Syðra-Hvoli strák-
ur minnar æsku.
Í það minnsta áttum við einhvern
streng sameiginlegan.
Ég sá Hrein fyrst sumarið ’61 eða
2, þá var sonur hans Garðar sendur í
sveit hvar ég var hjá Ingu í Norð-
urgarði.
Hreinn var hress, hló hátt og gerði
grín við okkur krakkana.
Næst hitti ég hann feginn og glað-
an að losna úr þjónustu Bakkusar og
fáa hefi ég hitt sem fannst sér jafn-
létt. Hann fylltist strax eldmóði sem
beindi honum inn í hóp einlægustu
baráttumanna SÁÁ á erfiðum tímum.
Hreinn vann nánast ómögulegt
starf við skelfilegar aðstæður þá
hann var orðinn gjaldkeri og skrif-
stofustjóri SÁÁ upp úr miðjum ní-
unda áratugnum. Viðleitni hans og
HREINN ÞORSTEINN
GARÐARSSON