Morgunblaðið - 14.10.2001, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. OKTÓBER 2001 33
er þar um meðaltal að ræða. Það þýðir að fjöl-
mörg útgerðarfyrirtæki skila mun meiri fram-
legð nú þegar. Þessa tölu þarf að skoða betur og
margt bendir til þess að færa megi efnisleg rök
fyrir því, að hún geti verið töluvert lægri. Nán-
ari skoðun á þessum þætti í tillögu endurskoð-
unarnefndar í meðferð þingflokka og þingsins
getur átt þátt í að færa menn nær hver öðrum.
Jafnframt hefur komið fram, að til grundvall-
ar þeirri tillögu, að greiða skuli 7,5% í auðlinda-
gjald eftir 20% framlegð liggja engin efnisleg
rök. Þessi prósentutala er augsýnilega fundin út
með því að ákveða að auðlindagjaldið sem slíkt
skuli ekki vera nema 500 milljónir. Endurskoð-
un á þessari prósentutölu mundi einnig færa
þessa tvo hópa nær hvor öðrum.
Af þessu er ljóst að í tillögum endurskoð-
unarnefndar sjávarútvegsráðherra er hægt að
finna leið til þess að komast að samkomulagi á
milli tveggja fyrrnefndra fylkinga.
Það á svo eftir að koma í ljós, hvort frekari
umræður um fyrningaleiðina leiði til þess, að
stuðningur við hana vaxi. Það vakti athygli á
landsfundi Sjálfstæðisflokks í gær, föstudag, að
einn af fyrrverandi þingmönnum flokksins, Ell-
ert B. Schram, kom þar fram á sjónarsviðið og
lýsti stuðningi við fyrningaleiðina.
Smábáta-
útgerðin
Það má vel vera, að
umræður um fisk-
veiðistjórnarkerfið
séu komnar á það
stig, að það verði auðveldara að ná samkomulagi
á milli þeirra tveggja fylkinga, sem tekizt hafa á
um það hvort greiða skuli gjald fyrir afnot af
auðlindinni eða ekki, en um málefni smábátanna.
Afstaða þeirra, sem telja, að kvótakerfið eigi
að ná að fullu til smábátanna ekkert síður en
stærri fiskiskipa er einfaldlega að það sé ekki
hægt að sætta sig við að smábátum fjölgi stöð-
ugt og verði einhvers konar ofurtrillur, sem hafi
mikla afkastagetu í krafti þess, að þeir geti sótt
með litlum takmörkunum í ákveðna fiskistofna
utan þorsksins.
Þeir sem berjast fyrir sjónarmiðum smábát-
anna og þar eru fremstir í flokki tveir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins, þeir Einar Kristinn og
Einar Oddur, halda því fram, að það sé fjar-
stæða að ætla, að nokkur þúsund tonn til eða frá
í ýsu og öðrum fisktegundum hafi nokkur úr-
slitaáhrif á stöðu viðkomandi fiskistofna en það
hafi hins vegar úrslitaáhrif á möguleika sjáv-
arplássanna til þess að lifa af hvernig þessu
verði fyrir komið. Þeir benda m.a. á og óneit-
anlega með sterkum rökum, að fiskistofnunum
stafi ekki meiri hætta af nokkrum þúsundum
tonna, sem smábátar mundu veiða, ef kvóti væri
ekki á ýsu og öðrum fisktegundum fyrir utan
þorsk í smábátakerfinu heldur en af röngu mati
Hafrannsóknastofnunar á stöðu þeirra.
Í Morgunblaðinu í gær, föstudag, birtist frétt,
sem lýsir nokkuð áhrifum þess, að keila og langa
voru settar í kvóta hinn 1. september sl. á útgerð
smábáta. Þar segir m.a.: „Mjög lítið framboð
hefur verið á keilu- og löngukvóta, það sem af er
fiskveiðiárinu, en eins og kunnugt er voru þess-
ar tegundir settar í kvóta hinn 1. september sl.
Útgerð fjölda krókabáta, aðallega sunnanlands,
hefur stöðvazt vegna þess en krókabátar fengu
ekki úthlutað kvóta í keilu og löngu á þessu fisk-
veiðiári.“
Þorvaldur Garðarsson, útgerðarmaður og
fiskverkandi í Þorlákshöfn, lýsir ástandinu með
þessum orðum í samtali við Morgunblaðið: „Bát-
arnir hafa lítið getað róið vegna þess, að þeir
fengu ekki úthlutað kvóta í þessum tegundum,
auk þess sem það er ekki neinn kvóta að fá á
leigumarkaði. Ég reri sjálfur ekkert í þrjár vik-
ur og sendi starfsfólk vinnslunnar heim á með-
an. Núna er maður að vonast til að það sé komið
eitthvað af ýsu á þessar hefðbundnu slóðir og þá
ættum við vonandi að geta byrjað að róa aftur.
Það þarf hins vegar að leysa þessi mál, ann-
aðhvort að færa krókabáta í fyrra horf eða að út-
hluta þeim kvóta í þessum tegundum.“
Þetta er eitt dæmi um áhrif einstakra ákvarð-
ana í fiskveiðistjórnarkerfinu á atvinnurekstur
þess fólks, sem byggt hefur afkomu sína á smá-
bátaútgerð.
Minna hefur verið rætt um brottkast afla
seinni árin en áður. Gera má ráð fyrir að þær
umræður hefjist á nýjan leik vegna þess, að lík-
urnar á því að brottkast aukizt hjá smábátum
eftir breytingarnar 1. september sl. eru yfir-
gnæfandi.
Líkurnar á því að hægt verði að halda smá-
bátaútgerðinni við það kerfi, sem gekk í gildi
hinn 1. september eru takmarkaðar. Með þeim
orðum er ekki sagt að það sé rangt að sama kerfi
eigi að gilda á báðum vígstöðvum, þ.e. hjá smá-
bátum og stærri fiskiskipum. Í þeim felst miklu
fremur pólitískt mat á afstöðu fólksins í sjáv-
arplássunum á vestari hluta landsins. Óánægja
þess með það kerfi, sem nú hefur verið komið á
sé einfaldlega svo megn, að við hana verði ekki
ráðið.
Vettvangur
málamiðlunar
Morgunblaðið hefur
ítrekað lýst þeirri
skoðun, að Sjálfstæð-
isflokkurinn sé bezti
vettvangur fyrir málamiðlun um fiskveiðistjórn-
arkerfið, sem völ er á utan Alþingis að sjálf-
sögðu. Það byggist á þeim þverskurði þjóð-
félagsins, sem þar kemur saman og
endurspeglast á hverjum landsfundi flokksins á
fætur öðrum. Öll sjónarmið í þessu stóra máli,
hverju nafni sem nefnast, birtast þar.
Deilurnar um fiskveiðimálin hafa ekki verið
jafnharkalegar síðustu þrjú árin og áður. Sumir
hafa viljað túlka það á þann veg, að málið sé ekki
lengur sama hitamál og áður. Það er misskiln-
ingur. Þessar umræður hafa verið rólegri vegna
þess, að það hefur markvisst verið unnið að því
að finna lausn, sem flestir gætu sætt sig við,
fyrst innan Auðlindanefndar í tvö ár og síðan
innan endurskoðunarnefndar sjávarútvegsráð-
herra, sem skilaði skýrslu fyrir skömmu.
Umræðurnar um málið á landsfundi Sjálf-
stæðisflokksins sýna, að málið er jafnmikið á
dagskrá nú og áður. Hins vegar hefur sú breyt-
ing orðið á, að þær eru markvissari og það liggja
fyrir nokkuð skýrar hugmyndir um hinar mis-
munandi leiðir. Framan af héldu útgerðarmenn
og stuðningsmenn þeirra því fram, að talsmenn
auðlindagjalds gætu ekki sýnt fram á hvernig
ætti að framkvæma hugmyndir þeirra. Það er
ekki lengur hægt að halda því fram. Það liggja
fyrir útfærðar hugmyndir um það og endurskoð-
unarnefndin hefur m.a. bætt töluverðu við þær
umræður. Það er jafnframt búið að prófa mörg
kerfi í smábátaútgerðinni og hagnýt reynsla
komin á flestar leiðir í þeim efnum.
Þegar á allt þetta er litið er full ástæða til að
þingflokkar og Alþingi leggi mikla vinnu í það á
þessu þingi að leysa þessi álitamál öll og fella
saman í heildstæða stefnu og löggjöf, sem við-
unandi sátt geti tekizt um. Það dugar ekki að
leysa einungis ágreininginn, sem enn er til stað-
ar um hvernig haga skuli innheimtu auðlinda-
gjalds og hversu hátt það skuli vera. Það verður
líka að finna lausn, sem íbúar sjávarplássanna
sætta sig við vegna smábátanna.
Morgunblaðið/RAX
Leikið í rigningu.
Laugardagur 13. október
Þeir sem berjast
fyrir sjónarmiðum
smábátanna, og þar
eru fremstir í flokki
tveir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins,
þeir Einar Kristinn
og Einar Oddur,
halda því fram, að
það sé fjarstæða að
ætla, að nokkur þús-
und tonn til eða frá í
ýsu og öðrum fisk-
tegundum hafi
nokkur úrslitaáhrif
á stöðu viðkomandi
fiskistofna en það
hafi hins vegar úr-
slitaáhrif á mögu-
leika sjávarpláss-
anna til þess að lifa
af hvernig þessu
verði fyrir komið. . .
. . . fiskistofnunum
stafi ekki meiri
hætta af nokkrum
þúsundum tonna,
sem smábátar
mundu veiða. . .
. . . heldur en af
röngu mati Haf-
rannsóknastofnunar
á stöðu þeirra.