Morgunblaðið - 12.02.2005, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2005 17
ERLENT
N
ýjustu yfirlýsingar
stjórnvalda í Norður-
Kóreu koma Kínverj-
um tæpast á óvart.
Líklegt er að ráða-
menn í Peking freisti þess á bak við
tjöldin að fá Norður-Kóreumenn
aftur að samningaborðinu.
Kínverjar eru elstu og helstu
bandamenn hinna stalínísku stjórn-
arherra í Pyongyang. Sérfræðingar
í málefnum þessa heimshluta segja
að yfirlýsing Norður-Kóreumanna
frá því á fimmtudag þess efnis að
þeir hefðu slitið sex ríkja viðræðum
um kjarnorkuáform sín hafi vart
getað komið kínverskum stjórnvöld-
um á óvart. Í yfirlýsingu norður-
kóreska utanríkisráðuneytisins voru
ennfremur ítrekaðar staðhæfingar
um að kommúnistastjórnin í Pyong-
yang réði yfir gjöreyðingarvopnum.
Raunar var þess getið að til stæði að
stækka kjarnorkuvopnabúrið.
„Yfirlýsing Norður-Kóreu mun
ekki skjóta kínverskum ráðamönn-
um skelk í bringu. Þeir þekkja
þankagang stjórnar Kim Jong-il
Norður-Kóreuleiðtoga og munu
áfram þrýsta á um viðræður,“ segir
Cui Yingjiu, sérfræðingur í alþjóða-
samskiptum við háskólann í Peking.
Árangurslausar tilraunir
til að slá á spennuna
Frá því 2003 hafa Bandaríkin,
Kóreuríkin tvö, Kína, Japan og
Rússland haldið þrjár viðræðulotur
er miðað hafa að því að fá Norður-
Kóreumenn til að hætta þróun
kjarnorkuvopna og hljóta í staðinn
efnahagslega og pólitíska umbun.
Enginn árangur hefur náðst í þess-
um viðræðum, að heitið getur.
Fjórðu lotuna átti að halda í sept-
ember sl., en horfið var frá því þar
sem Norður-Kóreumenn neituðu að
mæta og sögðu ástæðuna vera „ógn-
andi“ stefnu Bandaríkjamanna.
Jafnframt sögðu þeir að sú ákvörð-
un yrði ekki endurskoðuð fyrr en
fyrir lægi hverjir fara myndu með
utanríkismál á seinna kjörtímabili
George W. Bush Bandaríkjaforseta.
Nú liggur það fyrir sem og afstaða
Kim Jong-il og undirsáta hans.
Spennan í samskiptum Banda-
ríkjamanna og Norður-Kóreu
braust upp á yfirborðið í október-
mánuði 2002. Þá sökuðu Bandaríkja-
menn stjórnvöld í Norður-Kóreu um
að starfrækja leynilega áætlun sem
miðaði að því að auðga úran þvert á
samning sem gerður hafði verið árið
1994. Stjórnvöld í Pyongyang neit-
uðu þessu en settu af stað á ný áætl-
un um auðgun plútóníums.
Opinber viðbrögð kínverskra
stjórnvalda við yfirlýsingunni frá því
á fimmtudag voru hófstillt og lítt
upplýsandi um hvaða aðferðum
ráðamenn hyggjast beita til að fá
Norður-Kóreumenn aftur að samn-
ingaborðinu. „Við höfum jafnan
hvatt til þess að Kóreuskagi verði
kjarnorkuvopnalaust svæði og að
allt verði gert til að tryggja frið og
stöðugleika í þessum heimshluta.
Við vonum að sex ríkja viðræðunum
verði fram haldið,“ sagði Kong
Quan, talsmaður kínverska utanrík-
isráðuneytisins.
Viðræðum haldið
uppi svo lítið beri á
„Þeir munu eiga viðræður við
Norður-Kóreumennina í því skyni
að fá fram hvort yfirlýsingar þeirra
eru gjörsamlega út í loftið eða hvort
þeir eru með þessu að reyna að
bæta samningsstöðu sína,“ segir
James Seymour, sérfræðingur í
málefnum Kína við Columbia-
háskóla í New York. „Ég býst ekki
við frekari viðbrögðum af hálfu Kín-
verja fyrr en þeir hafa rætt málin í
rólegheitum við Norður-Kóreumenn
og Bandaríkjamenn,“ bætti hann
við.
Kínverjar hafa löngum valið þá
leið í samskiptum við stjórnvöld í
Pyongyang að senda þangað nefndir
embættismanna svo lítið beri á.
Þessir menn hafa síðan borið boðin
á milli ráðamanna í Peking og hinn-
ar einangruðu stjórnar Kim Jong-il.
Þannig kom nokkuð á óvart að Kín-
verjar skyldu lýsa sig fúsa til að
hýsa sex ríkja viðræðurnar sem
Norður-Kóreumenn hafa nú blásið
af. Þetta frumkvæði Kínverja þótti
til marks um þroskaðri og virkari
diplómatísk afskipti af þessu erfiða
deilumáli.
Þá hafa Kínverjar iðulega tekið að
sér það hlutverk að vera eins konar
túlkendur heimssýnar ráðamanna í
Norður-Kóreu. Alkunna er að al-
þjóðasamfélagið á lítinn aðgang að
Kim Jong-il og mönnum hans og
framganga þeirra er iðulega með
öllu óskiljanleg ráðamönnum ann-
arra ríkja.
Kínverjar hafa því lagt verulega
áherslu á að viðræðurnar um kjarn-
orkuáform Norður-Kóreu og þeir
hafa unnið ötullega að því að fá
stjórnvöld þar til að taka þátt í
kjarnorkuviðræðunum. Ákvörðun
stjórnvalda í Pyongyang má í þessu
ljósi túlka sem áfall fyrir Kínverja.
Kínverskir sérfræðingar eru hins
vegar ekki sammála þessari útlegg-
ingu á rás atburða. „Norður-Kórea
og Bandaríkin eru hér í aðal-
hlutverki. Kínverjar hafa gegnt
hlutverki sáttasemjara,“ segir Jin
Jingyi, sérfræðingur í málefnum
Norður-Kóreu við háskólann í Pek-
ing. „Það er Bandaríkjastjórn sem
er ábyrg fyrir þessari stöðu mála
með því að halda því þráfaldlega
fram að Norður-Kóreumenn ráði yf-
ir kjarnorkuvopnum,“ bætir hann
við.
Efst á verkefnalista Kínverja?
James Seymour við Columbia-
háskóla telur hugsanlegt að aukin
harka í afstöðu ráðamanna í Norð-
ur-Kóreu geti orðið til þess að Kín-
verjar auki afskipti sín af deilunni
og kjarnorkuáformum hinna fyrr-
nefndu. „Fram til þessa hefur þetta
mál ekki verið efst á verkefnalista
Kínverja, Taívan-málið er talið mik-
ilvægara,“ segir hann. „Sú stað-
reynd að Norður-Kórea hefur náð
einhverjum árangri á sviði kjarn-
orkumála kann að verða til þess að
stjórnvöld í Kína setji málið nú efst
á forgangslistann,“ bætir hann við.
Fréttaskýring | Líklegt þykir að ráðamenn í Kína freisti þess að fá Norður-Kóreumenn aftur að samningaborðinu enda
hafa þeir iðulega tekið að sér að túlka sýn Kim Jong-il, leiðtoga Norður-Kóreu, og undirsáta hans til veruleikans.
Reuters
YFIRLÝSINGAR Norður-Kóreumanna hafa vakið reiði og skelfingu sunnan
landamæranna. Efnt var til mótmæla í gær í Seúl, höfuðborg Suður-Kóreu,
þar sem fundarmenn fordæmdu kjarnorkuáform norðanmanna. Kveikt var í
fána Norður-Kóreu auk þess mótmælendur báru spjöld sem lýstu afstöðu
þeirra til Kim Jong-il, leiðtoga hinnar stalínísku stjórnar landsins.
Mikil reiði í Suður-Kóreu
Kínverjar í lykilhlutverki
VIÐBRÖGÐ Breta við tilkynning-
unni um að Karl krónprins hygðist
kvænast ástkonu sinni, Camillu
Parker Bowles, voru nokkuð blend-
in. Skoðanakönnun benti til þess að
flestir Bretar væru hlynntir því að
þau gengju í hjónaband en að and-
staðan við að Karl yrði konungur
hefði aukist.
Samkvæmt könnun The Daily
Telegraph vilja nú tveir þriðju Breta
að Karl kvænist Camillu Parker
Bowles. Fyrir tæpum tveimur árum
voru 48% hlynnt hjónabandi þeirra.
Athygli vakti þó að aðeins 40% að-
spurðra vildu að Camilla yrði titluð
prinsessa eins og ráðgert er verði
Karl krýndur konungur. 47% sögðu
að hún ætti ekki að fá neinn titil og
aðeins 7% sögðu að hún ætti að
verða drottning.
Aðeins 37% sögðust vera hlynnt
því að Karl yrði næsti konungur og
41% vildi að elsti sonur hans og
Díönu prinsessu, Vilhjálmur prins,
tæki við af Elísabetu drottningu sem
þjóðhöfðingi. Er þetta í fyrsta skipti
sem fleiri vilja frekar að Vilhjálmur
prins verði næsti konungur en Karl
krónprins.
Að sögn The Daily Telegraph
bendir könnunin til þess að hjóna-
bandið geti veikt breska kon-
ungdæmið. Aðeins átta af hundraði
sögðust telja að hjónabandið myndi
styrkja konungdæmið en 36% töldu
að það myndi veikjast.
Blöðin styðja ákvörðunina
Bresku dagblöðin fögnuðu í gær
þeirri ákvörðun Karls að kvænast
Camillu. The Times sagði þetta væri
rétti tíminn fyrir krónprinsinn að
ganga að eiga konuna, sem hann býr
með, tæpum 35 árum eftir að þau
kynntust. Blaðið lauk lofsorði á þau
fyrir að hafa komið fram með „reisn
og tilhlýðilegri aðgát“ á síðustu ár-
um.
Camilla lét lítið á sér bera í fyrstu
eftir að Díana prinsessa lést í bílslysi
í París 1997 en þau Karl hafa komið
fram saman opinberlega á síðustu
árum. Camilla fær ekki titilinn
prinsessa af Wales, eins og Díana,
sem naut mikilla vinsælda meðal al-
mennings. Hún verður titluð her-
togaynja af Cornwall og síðan prins-
essa verði Karl konungur. Í
forystugreinum blaðanna var ekki
fjallað um hvort Karl ætti að afsala
sér ríkisarfatign til að kvænast frá-
skilinni konu – líkt og Játvarður
VIII sem afsalaði sér konungstign
1936 – heldur um hvernig aðdá-
endur Díönu myndu taka hjóna-
bandinu.
Daily Mirror gagnrýndi þá Breta,
sem eru andvígir ráðahagnum, og
sagði að þótt Karl hefði ekki komið
vel fram við Díönu verðskuldaði
hann „samúð og skilning“.
Daily Mirror tók undir með
nokkrum álitsgjöfum sem spáðu því
að stuðningurinn við hjónabandið
myndi aukast meðal almennings.
The Sun, söluhæsta dagblað Bret-
lands, fagnaði því að Karl og Cam-
illa skyldu hafa ákveðið að hætta að
„lifa í synd“.
The Daily Telegraph hvatti einnig
Breta til að sýna „þroska“ og benti á
að synir Karls og Díönu, prinsarnir
Vilhjálmur og Harry, vildu að hann
yrði hamingjusamur með Camillu.
Vilja slíta konungssambandinu
Skiptar skoðanir eru meðal Ástr-
ala um hvort Karl eigi að kvænast
aftur. Lýðveldissinnar áréttuðu
kröfu sína um að Ástralía sliti kon-
ungssambandinu við Bretland en
konungssinnar, þeirra á meðal John
Howard forsætisráðherra, óskuðu
þeim Karli og Camillu til hamingju.
Samtök ástralskra lýðveldissinna,
ARM, hvöttu Ástrala til að slíta kon-
ungssambandinu áður en Karl yrði
konungur. Framkvæmdastjóri ARM
sagði að fjölmargir Ástralar hefðu
skráð sig í samtökin eftir að skýrt
var frá brúðkaupinu.
Flestir Bretar hlynntir hjónabandi Karls krónprins og Camillu en vilja ekki að hún verði drottning
Aukin andstaða við að
Karl verði konungur
London. AFP.
Reuters
CAMILLA Parker Bowles sýnir demantshring sem Karl prins gaf henni þeg-
ar þau trúlofuðu sig. Um 250 gestir voru í trúlofunarveislu þeirra í Windsor-
kastala í fyrrakvöld. Camilla sagði við fréttamenn að Karl hefði lagst á hnén
þegar hann bað hennar. „Ég er rétt núna að að koma til jarðar,“ sagði hún.
Camilla sýnir trúlofunarhringinn