Morgunblaðið - 12.02.2005, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Loftur Eiríkssonfæddist í Steins-
holti í Gnúpverja-
hreppi 16. september
1921. Hann lést 5.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Eiríkur Loftsson
bóndi í Steinsholti, f.
1884, d. 1968 og Sig-
þrúður Sveinsdóttir,
f. 1885, d. 1977. Loft-
ur var fimmti í röð
sex systkina en þau
eru auk hans: Jón, f.
1913, d. 2003; Sveinn,
f. 1914, d. 1998; Sig-
ríður, f. 1917, d. 1977; Guðbjörg, f.
1919; Margrét, f. 1925.
Hinn 28.10. 1961 kvæntist Loft-
ur Jóhönnu Björgu Sigurðardótt-
ur, ljósmóður frá Efri Langey á
Breiðafirði, f. 10.11. 1931, d. 18.4.
1997. Foreldrar hennar voru Sig-
urður Sveinbjörnsson, f. 1894, d.
1975 og Þorbjörg Lilja Jóhanns-
dóttir, f. 1903, d. 1987. Börn Lofts
og Bjargar eru Eiríkur, f. 1962,
kvæntur Stefaníu Birnu Jónsdótt-
ur, f. 1963, þau eiga þrjú börn. Sig-
urður, f. 1963, kvæntur Sigríði
Björk Gylfadóttur, f. 1967, þau
eiga fjögur börn. Daði Viðar, f.
1965, kvæntur Bente Hansen, f.
1967, þau eiga fjögur börn. Lilja, f.
1967, í sambúð með
Guðna Árnasyni, f.
1967, þau eiga einn
son. Sigþrúður, f.
1969. Sonur Bjargar
og uppeldissonur
Lofts er Gunnar Örn
Marteinsson, f. 1958,
í sambúð með Kari
Torkildsen, f. 1970,
hún á tvö börn.
Loftur hlaut hefð-
bundna skólagöngu í
barnaskóla sveitar-
innar og stundaði
nám í Handíðaskól-
anum í Reykjavík
veturinn 1942-1943. Loftur var
alla sína ævi búsettur í Steinsholti,
bjó þar félagsbúi með foreldrum
sínum og systkinum og síðar konu
sinni og systkinum. Meðfram bú-
skapnum vann hann ýmis störf ut-
an heimilis, mest við akstur á vöru-
bifreiðum sínum. Loftur var mikill
hestaáhugamaður og ferðaðist
víða um hálendi Íslands á hestum.
Meðal annars var hann í átján
sumur á árunum1959-1977, fylgd-
armaður með ferðahóp sem stund-
aði hestaferðir um landið.
Útför Lofts verður gerð frá
Skálholtskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13. Jarðsett verður
að Stóra-Núpi.
Það er ekki sjálfsagt að alast upp
við ást, umhyggju og öryggi. Þessa
alls fékk ég að njóta. Mamma, pabbi,
amma og afi í föðurætt, öll hér í
Geldingaholti og ekki er langt upp
að Steinsholti en þar var allt móð-
urfólkið. Amma og afi, auk systkina
mömmu þeirra Nonna, Svenna,
Böggu, Lofts, Siggu og Þóris sonar
hennar. Þau bjuggu í sama húsinu
þar til Loftur giftist.
Við andlát ástvina streyma minn-
ingarnar fram. Nú er Loftur horfinn
sjónum okkar og er hann sá fjórði
systkinanna sem kveður þennan
heim. Steinsholtssystkinin voru svo
nátengd, þótt ólík væru, að ef eitt
þeirra er nefnt koma öll hin upp í
hugann. Heimsóknir að Steinsholti í
bernsku. Amma og afi voru hætt að
bera ábyrgð á daglegum störfum og
nutu þess að fá gesti. Sigga var frá
unga aldri heilsuveil, sat því oft og
gerði við föt eða prjónaði, hún sá
allri fjölskyldunni fyrir ullarsokkum.
Verkaskiptingin var ákveðin en
samt hjálpuðust allir að. Nonni bar
ábyrgð á kúnum, Svenni á fénu og
Loftur sá um vélar og aðdrætti.
Einnig stundaði hann oft vinnu utan
búsins, sérstaklega vörubílaakstur.
Bagga stjórnaði í eldhúsinu og oft
mæddi mikið á henni, því að gest-
risnin var í hávegum höfð. Allt var
svo öruggt, allir á sínum stað. Allir
gengu fumlaust að ákveðnum verk-
um sem unnin voru af alúð og vand-
virkni. Þau höfðu næmt auga fyrir
mönnum og málleysingjum og voru
ávallt reiðubúin til að leggja hönd á
plóginn, hvar sem þurfti.
Steinsholtssystkinin fæddust öll í
torfbæ og mundu tímana tvenna og
minni þeirra var alveg einstakt. Það
var hægt að „fletta upp“ í þeim, þau
sögðu vel frá og þeim fannst gaman
að miðla liðnum atburðum til yngra
fólks. Samveran við þau er ómet-
anleg og ég minnist þeirra með virð-
ingu og þökk fyrir allt sem þau hafa
kennt mér.
Fráfall Lofts móðurbóður míns
bar brátt að. Hann kvaddi þennan
heim í fjárhúsinu, nýbúinn að gefa á
garðann. Höggið er sárt fyrir þá
sem eftir lifa en er hægt að hugsa
sér betri ævilok fyrir bónda sem
unni skepnunum? Loftur var afar
næmur á lífið í kringum sig og eink-
um var það sauðféð og hestarnir
sem áttu hug hans. Hann fór í hesta-
ferðir um hálendi Íslands löngu áður
en það komst í tísku. Manni fannst
Loftur ekki gamall þótt árin væru
orðin 83. Hann var hýr, kátur, léttur
í spori, hafði ákveðnar skoðanir á
mönnum og málefnum, naut þess að
vera með barnabörnunum, var afar
sjálfbjarga og þátttakandi í daglegu
lífi til hinstu stundar. Það verður
tómlegt að hitta ekki Loft á Steins-
holtshlaðinu, hjá Böggu eða mæta
honum á förnum vegi.
Loftur giftist Jóhönnu Björgu
Sigurðardóttur árið 1961 og byggðu
þau sér reisulegt hús í Steinsholti.
Okkur systkinunum þótti nokkuð
skrýtið þegar Loftur var allt í einu
kominn með konu og barn, en Björg
átti soninn Gunnar áður og gekk
Loftur honum í föðurstað. Þau urðu
strax hluti af fjölskyldunni og Björg
varð vinkona okkar allra. Hún lést
um aldur fram fyrir 8 árum og var
sárt saknað. Loftur og Björg eign-
uðust 5 börn á sjö árum. Það var því
mikið að gera á stóru heimili og
krakkarnir voru tápmiklir. Loftur
var ákaflega natinn við börnin sín og
liðtækur við heimilisstörfin, þrátt
fyrir langan vinnudag við bústörf og
annað. Það er auðvelt að sjá Loft
fyrir sér við eldhúsvaskinn og elda-
mennskan var ekki vandamál. Síð-
ustu árin bjó Loftur einn og oft dáð-
ist ég að því hversu fínt var alltaf hjá
honum, enda snyrtimennska og ná-
kvæmni honum í blóð borin. Það var
ekki alltaf auðvelt að gera honum til
hæfis enda ætlaðist hann til að við
sem yngri vorum lærðum almenni-
leg vinnubrögð, því að hann vildi
okkur svo vel. Það var líka gott að
leita til hans, sérstaklega þegar
vanda þurfti verk, hann var afar lag-
hentur og útsjónarsamur. Loftur
var farsæll maður og þau Björg
skilja eftir sig einstaklega myndar-
legan hóp afkomenda.
Margt af því sem var svo sjálfsagt
er nú liðið hjá og kemur ekki aftur,
en minningarnar lifa og það er hugg-
un í sorginni. Ég kveð Loft frænda
minn með söknuði. Guð blessi minn-
ingu hans og fólkið hans allt.
Árdís Jónsdóttir.
Enn eitt skarðið er höggvið í hóp-
inn okkar. Það er aðeins rúmt ár síð-
an við kvöddum Nonna frænda.
Svona er lífsins gangur.
Loftur í Steinsholti, móðurbróðir
minn, sem við kveðjum nú svo
snögglega var 83 ára en mér fannst
hann alltaf ungur. Þessi svipsterki
maður sem ávallt var snyrtilegur
hvort sem hann var að gera við vélar
eða uppáklæddur á mannamótum.
Loftur var hlýr maður, ekki síst ef
eitthvað bjátaði á. Það var stutt í
glettnina og brosið. Hann var líka
stríðinn en aldrei svo að það særði.
Þetta var bara svona til að krydda
tilveruna.
Loftur var mjög laghentur og
hafði gaman af að smíða og vandaði
vel það sem hann gerði. Einnig hafði
hann gaman af hestum og naut þess
að fara á bak. Mörg sumur fór hann í
hestaferðir um hálendi landsins sem
fylgdarmaður og voru það oft langar
ferðir.
Eitt er það sem ég hef alltaf þakk-
að Lofti. Hann kenndi mér að bjóða
góðan dag. Hann var skólabílstjóri
um tíma á hvíta Land-Rovernum og
þá fór enginn upp í bílinn hjá honum
á morgnana án þess að bjóða góðan
dag.
Loftur átti alla tíð heima í Steins-
holti. Þar bjó hann félagsbúi með
bræðrum sínum Nonna og Svenna,
en hann vann líka mikið utan búsins,
mest við vörubílaakstur, enda fannst
mér rauða Scanían hans X 621 vera
tákn hans í mörg ár. Mér er minni-
stætt þegar hann kom austur með
bílinn og ég, lítil hnáta, hitti hann
fyrir neðan bæinn heima í Geldinga-
holti.
Honum voru falin verk sem vanda
þurfti til. Hann kastaði ekki til þess
höndunum að taka grafir og ganga
frá leiðum í Stóra-Núpskirkjugarði.
Það gerði hann af mikilli vandvirkni
og virðingu. Þá umsjón hafði hann
lengi.
Kaffisoparnir í eldhúsinu hjá Lofti
verða ekki fleiri að sinni, þaðan á ég
margar góðar minningar. Hann
hafði gaman af að segja frá því sem
á daga hans hafði drifið og það var
ekki bara með orðum, ekki síður
með svipbrigðum og hendurnar töl-
uðu líka. Og gjarnan brá hann fyrir
sig röddum annarra.
Þær eru margar minningarnar
sem rifjast upp enda mikill sam-
gangur milli Geldingaholts og
Steinsholts og sönn vinátta. Loftur
eignaðist góða konu, Björgu, sem dó
fyrir 8 árum og var það mikill missir.
Það er föngulegur hópur barna sem
þau skilja eftir sig. Ég sendi frænd-
liði mínu, börnum þeirra og fjöl-
skyldum, mínar innilegustu samúð-
arkveðjur. Nú eru þær tvær eftir
mamma og Bagga af sex börnum
ömmu og afa í Steinsholti. Góðar
minningar styrkja okkur öll. Ég
kveð Loft frænda minn með hlýju og
söknuði.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Ég fel í forsjá þína,
Guð faðir, sálu mína,
því nú er komin nótt.
Um ljósið lát mig dreyma
og ljúfa engla geyma
öll börnin þín, svo blundi rótt.
(Matthías Jochumsson.)
Sigrún Jónsdóttir.
Það mun hafa verið sumarið 1921
að sú frétt barst að Hæli að fæðst
hefði drengur í Steinsholti daginn
áður, þriðji drengurinn og fimmta
barn hjónanna þar, Eiríks Loftsson-
ar og Sigþrúðar Sveinsdóttur en þá
var elsta barnið Jón orðinn 8 ára og
næstur var Sveinn 6 ára og síðan
tvær systur fjögurra og tveggja ára.
Litli drengurinn hlaut nafn föðurafa
síns Lofts Loftssonar fyrrum bónda
í Steinsholti, þegar hann var skírður
síðar þetta sumar.
Á Hæli vorum við þá 4 systkini á
barnsaldri, þrír drengir og ein
stúlka, strákarnir 8, 6 og 5 ára og
telpan tveggja ára. Það er stutt á
milli bæjanna, aðeins 2 km, en bratt-
lendi og heitir Ásgeirsholt. Þar
ákváðum við börnin að hafa búslóð
okkar barnanna á báðum bæjum á
sumrin og þar var réttað á haustin
og messað á sunnudögum eins og
gert var hjá fullorðna fólkinu í sveit-
inni. Þessir leikir barnanna á þess-
um tveimur grannabæjum gerðu
okkur börnin samrýnd og nánari
vini og kunningja en annars hefði
verið og vafalítið hefur söknuðurinn
verið meiri á kveðjustundunum þeg-
ar einhver í hópnum lagði af stað í
óvissuferðina löngu að leiðarlokum.
Bræðurnir þrír í Steinsholti stofn-
uðu félagsbú í Steinsholti þegar for-
eldrar þeirra hættu búskap vegna
aldurs árið 1951 og bjuggu þar með
aðstoð systra sinna í full 40 ár, miklu
fyrirmyndarbúi og hlutu að lokum
heiðursverðlaun Búnaðarsambands
Suðurlands árið 1990 fyrir frábæran
árangur í ræktunarstarfi fjárhjarð-
arinnar í Steinsholti, sem var eitt-
hvað um 350 talsins, norður-þing-
eyskt fé en að mestu ættað úr
Kelduhverfi. Á þessum árum höfðu
þeir selt um tug kostamikilla hrúta á
sæðingarstöð og þar fyrir utan all-
marga lambhrúta í nágrannabyggð-
arlögin og þannig stutt ræktunar-
starfið í sveit sinni og héraði svo um
munaði.
Í Steinsholti voru flest þessi ár tvö
heimili. Í gamla bænum ráku tveir
eldri bræðurnir skemmtilegt heim-
ili, lengst af með systrum sínum
tveimur, en yngsta systirin Margrét
giftist að Eystra-Geldingaholti og
býr þar enn stórbúi með aðstoð
barna sinna. En stóra breytingin á
búskapnum í Steinsholti varð þegar
Loftur kvæntist árið 1962 Björgu
Sigurðardóttur frá Fremri-Langey
á Breiðafirði og skömmu síðar reistu
þau þar stórt hús, og þar ólust upp 6
börn þeirra hjóna og síðan þá voru
tvö heimili starfrækt í Steinsholti og
nú eru búin orðin tvö, annað stórt og
vel rekið kúabú, en hitt er hestabú,
þar sem er stundað hestauppeldi,
tamningar og ferðaþjónusta.
Þeim Lofti og Björgu búnaðist vel
í félagsbúi með systkinum Lofts eins
og áður er getið. Þau hjónin voru
bæði mjög vel verki farin svo bar af.
Loftur var mjög lagvirkur og jafn-
vígur smiður á bæði tré og járn og
auk þess mjög sýnt um alls lags
vélaviðgerðir. Hann eignaðist fljótt
vörubíl og stundaði oft vinnu með
bílnum þegar tíminn við bústörfin
leyfði.
Loftur var góður hestamaður og
eignaðist fljótt glæsilega reiðhesta,
sem hann naut að láta sýna hvað
þeir gætu á mótum hestamanna.
Loftur varð ágætur bóndi eins og
bræður hans, og hafði þá skapgerð
sem hæfði í félagsstarfi í búskap, og
hygg ég að samstarf systkinanna í
Steinsholti hafi verið með fádæmum
gott og árekstralaust. Þá voru systk-
inin í Steinsholti bæði félagslynd og
listræn og tóku mikinn þátt í öllu fé-
lagsstarfi í sveitinni, svo sem söng-
iðkun í kirkju og á mannfundum og
voru flest góðum hæfileikum gædd í
leikstarfi ungmennafélagsins, sem
gerði það að verkum að fjölþætt
skemmtanalíf var um áratuga skeið í
sveitinni og áttu Steinsholtssystkin-
in drjúgan þátt í því menningar-
starfi.
Fyrir utan alla þá góðu eiginleika
sem Steinholtssystkinin voru gædd
og hér hafa verið nefndir má nefna
hve heimakær þau voru og undu sér
vel við heimastörfin og við umbætur
á lífsháttum í heimasveit. Nú þegar
alltof margir flýja sveitirnar er gott
að hafa hópa af fólki sem seint mun
flýja af hólmi þó tíðarandinn leitist
við að fá það burt með straumnum.
Loftur í Steinsholti hefur nú lokið
sínu merka ævistarfi með miklum
sóma, en hann og hans mikilhæfa
kona eiga hér marga afkomendur og
frændfólk, sem eru líkleg til að elska
landið og halda hér við blómlegri
byggð. Sú kynslóð mun ekki láta
gleymast fallegu búskaparsöguna
sem kynslóð Lofts Eiríkssonar hef-
ur skráð á undanförnum áratugum
með svo miklum sóma og myndar-
skap.
Hjalti Gestsson.
Loftur í Steinsholti er látinn.
Hann hef ég þekkt frá því ég man
eftir mér og þó hann væri um 20 ár-
um eldri fannst mér við alltaf álíka
gamlir.
Mín fyrsta endurminning er að
Loftur og faðir minn voru að henda
mér á milli sín í baðstofunni á Hæli.
Ég kom oft að Steinsholti og Loft-
ur oft að Hæli og var mikill aufúsu-
gestur, jafnt hjá ungum sem öldn-
um.
Það mátti t.d. ekki fljúgast á í
stofunni á Hæli, en það var ekkert
sagt við því ef Loftur var með í
leiknum.
Loftur var góður lærifaðir í ýms-
um uppátækjum eins og hve hratt
væri hægt að aka þessa eða hina
beygjuna og ekki var ég hár í loftinu
þegar hann kenndi mér að taka hluti
upp af jörðu þegar maður var á hest-
baki. Hann lét t.d. ópal detta á jörð-
ina og varð maður að ná því án þess
að fara af baki.
Svona mætti lengi telja, en aðal-
atriðið var að í Lofti eignaðist ég af-
burðagóðan vin og á þá vináttu hefur
aldrei borið skugga og alltaf er jafn
gaman og gott að koma að Steins-
holti. Ég og fjölskylda mín þökkum
Lofti samferðina og vottum fjöl-
skyldu hans innilega samúð.
Gestur Einarsson.
Á bernskuheimili mínu og í öllum
uppvexti mínum bar fólkið í Steins-
holti og lífið þar oft á góma. Þau
voru og eru návinir okkar. Afi
Magnús og amma Pálína bjuggu á
Bala, 1913–1919, en bæði býlin stóðu
í sama túninu. Þar fæddist Bergur
föðurbróðir minn og pabbi nýfædd-
ur, er afi og amma hófu þar búskap.
Við systkinin fjögur vorum öll eitt-
hvað í sveit í Steinsholti.
Að undanförnu hefur þetta úrvals-
fólk verið að kveðja okkur eitt af
öðru. Nú var það Loftur.
Hann varð bráðkvaddur við gegn-
ingar 83 ára að aldri, dæmigert –
eitthvað að sýsla við kindur og hesta
– hinn vakandi bóndi.
Við sitjum hljóð og rifjum upp
ánægjustundir liðinna ára og ára-
tuga.
Það er ljómi yfir gamla Steins-
holtsheimilinu. Systkinin fimm,
Nonni, Svenni, Sigga, Bagga og
Loftur bjuggu þar rausnarbúi. Aldr-
aðir foreldrar þeirra lifðu í skjóli
þeirra og sjötta systkinið, Magga,
varð húsfreyja í næsta nágrenni, í
Eystra-Geldingaholti og býr þar
með börnum sínum myndarbúi.
Í Steinsholti stóð allt traustum
fótum, afurðasamt bú, víðfrægt fé,
hánytja kýr og öflugur hestastofn.
Nú situr Bagga ein eftir í nýlegu
húsi á miðju hlaðinu og fylgist með
búskapnum, sem er í höndum barna
Lofts og Bjargar og alltaf er sama
rausnin.
Ég kynntist Lofti mjög náið ung-
ur og átti hann að vini og velgjörð-
armanni alla tíð. Einkenni Lofts
voru hjálpsemi, mjög þægileg nær-
vera, oft glettinn, þó alvörugefinn í
bland, og mikið traust. Hann var
náttúruunnandi og ræktunarmaður,
átti afbragðs hesta og fáa veit ég
hafa farið víðar um hálendi Íslands
ríðandi að sumarlagi og á haustin en
Loft. Hann var hestamaður af Guðs
náð, athugull og nærfærinn. Hann
var mjög handlaginn og úrræðagóð-
ur.
Margar minningar skjóta upp
kolli, útreiðartúrar við alls kyns
tækifæri. Þá naut ég oft gæðinga
LOFTUR
EIRÍKSSON
Hjartans þakkir til allra þeirra, sem sýndu
okkur samúð og hlýhug við andlát og útför
ástkærs eiginmanns míns, föður okkar,
tengdaföður, afa og langafa,
ODDS SVEINBJÖRNSSONAR
kennara,
Sléttuvegi 3,
Selfossi.
Sérstaklega þökkum við Marianne Brandson Nielsen lækni og hjúkrunar-
fræðingum á Heilsugæslustöð Suðurlands fyrir frábæra ummönnun og
ómetanlegan stuðning.
Jóhanna Margrét Einarsdóttir,
börn, tengdabörn og fjölskyldur þeirra.