Morgunblaðið - 12.02.2005, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
GÍSLI Gíslason á Akranesi
svarar í Morgunblaðsgrein hinn
10. febrúar sl. ábendingum mínum
um fjarskiptamál og ver fjárfest-
ingar Orkuveitu Reykjavíkur á því
sviði. Gísli setur skoðanir sínar
fram í miklu bróðerni, eins og
hans er von og vísa. Greinilegt er
þó af máli Gísla að mér hefur ekki
lukkast í skrifum mín-
um að útskýra nægi-
lega vel hvað ég tel
kjarna þessa máls.
Mér þykir því rétt að
reyna á ný, enda tugir
milljarða almannafjár
í húfi.
Síminn hagnast
ekki á grunnnetinu
Gísli telur að Sím-
inn vilji ríghalda í
svokallað grunnnet
sitt. Svo er ekki,
ákvörðun um eign-
arhald þessarar
stærstu eignar Sím-
ans verður einungis
tekin af eigendunum,
en ekki fyrirtækinu
sjálfu. Forsætisráð-
herra og einkavæðing-
arnefnd hafa tjáð þá
afstöðu sína að fjar-
skiptanetið verði ekki
skilið frá fyrirtækinu
við sölu ríkisins á hlut
sínum. Raunar má
segja að ef hagsmunir
Símans eru skoðaðir
þröngt, gæti verið
betra fyrir fyrirtækið
ef einhvers konar grunnnet yrði
skilið frá öðrum hlutum fyrirtæk-
isins. Síminn hagnast á því að
veita þjónustu í fullri samkeppni á
fjarskiptamarkaði, svo sem far-
símaþjónustu, ADSL og talsíma.
Strangar reglur gera Símanum
ókleift að hagnast á rekstri fjar-
skiptanetsins. Póst- og fjar-
skiptastofnun verðstýrir netinu og
allir greiða sama verð hvort sem
um er að ræða Símann, Og Voda-
fone eða aðra. Á netinu hvílir
einnig sérstök þjónustukvöð, sem
hefur kostað Símann milljarða.
Engar slíkar kvaðir gilda um net
Orkuveitu Reykjavíkur. Því gæti
hentað Símanum út af fyrir sig að
losna undan núverandi ástandi og
veita þjónustu á annarra netum.
Við sölu á eignarhlut sínum í Sím-
anum lítur ríkið þó væntanlega
ekki eingöngu til hagsmuna Sím-
ans. Aðalatriðið er að þjónustan
knýr áfram þróun fjarskiptaneta,
en reglusett net sem væru aðskilin
frá þjónustunni geta hæglega orð-
ið eftir í þróuninni. Sem dæmi um
framþróun netsins má nefna að í
dag njóta 10 bæjarfélög á lands-
byggðinni stafrænnar sjónvarps-
þjónustu frá Símanum – og fer
þeim ört fjölgandi. Sérstakur
reglusettur netrekstraraðili hefði
vart eflt netið á þennan hátt, en
þessi nýja þjónusta Símans leiddi
þó einmitt til þeirrar jákvæðu nið-
urstöðu. Engin önnur lönd hafa
skilið fjarskiptanet símafyrirtækja
sinna frá þjónustuhlutnum við
einkavæðingu, sem segir sína
sögu.
Síminn hefur byggt upp
stærsta ljósleiðaranetið
Gísli virðist standa í þeirri
meiningu að Síminn hafi einungis
lagt kopar og byggi allt sitt á sk.
ISDN tækni. Í fyrsta lagi nær
ADSL nú til 92% þjóðarinnar og
er hún allt að 200 sinnum hrað-
virkara en ISDN. Aðalatriðið er
þó að ljósleiðaranet Símans, um
4.500 km, hefur verið í uppbygg-
ingu á undanförnum 20 árum. Það
er stærsta og öflugasta ljósleið-
aranet landsins. Öll heimili á Ís-
landi tengist netinu á einhvern
hátt, en það nær til flestra gatna á
höfuðborgarsvæðinu og um land
allt. Um ljósleiðaranetið fer sjón-
varpsþjónusta Símans, talsími og
bandbreiðir gagnaflutningar. Rétt
er að benda á að það kostar Sím-
ann álíka mikið að tengja beint við
ljósleiðara tiltekin 40 þúsund
heimili á höfuðborgarsvæðinu og
það kostar OR að
tengja 4 þúsund
heimili á Seltjarn-
arnesi og Akranesi!
Vísbending um yf-
irvofandi sóun al-
mannafjár er því klár.
Þó er viðskiptavinum
í raun sama hvort það
er ljósleiðari inni á
heimilinu, í kjall-
aranum, götuskápn-
um eða símstöðinni,
svo fremi hann fái þá
þjónustu sem hann
vill. OR einblínir á
hinn bóginn á eina
tækni, og vill kosta
milljarðatugum til
hennar, að því er
virðist án tillits til
þjónustunnar sem
viðskiptavinurinn ósk-
ar eftir.
Jarðvinna 75%
kostnaðar
Jarðvinnan er lang-
stærsti kostnaðarlið-
urinn við ljósleið-
aravæðingu
heimilanna, eða yfir
75%. Til hagsbóta
fyrir neytendur hefur Síminn
dregið verulega úr kostnaði við
ljósleiðaravæðinguna með því að
nýta sér jarðvinnu og skurði sem
grafnir eru upp vegna annarra
ástæðna. Því hefur Síminn brugðið
á það ráð að leggja ljósleiðara í ný
hverfi þar sem jarðvinna er þegar
í gangi og einnig í eldri hverfi þar
sem ráðist hefur verið í jarðvinnu
af öðrum ástæðum.
Neytendur bera
kostnaðinn
Ljóst er að sú aðferð sem Orku-
veitan notar við lagningu eigin
ljósleiðara verður aldrei jafn hag-
kvæm og sú samnýting sem Sím-
inn hefur notað, auk þess sem enn
er töluverður tími þar til núver-
andi lagnir úreldast. Þann tíma er
rétt að nýta til þess að leggja ljós-
leiðarann víðar með hagkvæmum
hætti. Slík ráðdeild sparar neyt-
endum að auki verulegar upp-
hæðir, því það eru þeir sem ávallt
borga framkvæmdirnar, hvort sem
þeir gera það beint í fjarskipta-
þjónustinni, á orkureikningnum
eða í útsvari.
Offjárfestingar í tveimur
ljósleiðarakerfum
Það getur vart verið sjálfstætt
keppikefli að leggja tvö dýr fjar-
skiptakerfi hlið við hlið, þegar
neytandinn nýtir aldrei nema ann-
að þeirra. Samkeppni er vissulega
eftirsóknarverð, en hér er hún
rammskökk þar sem fjarskipta-
rekstur OR er niðurgreiddur og
óreglusettur, en Símans er á sam-
keppnismarkaði og með reglusett
net um allt land. Orkuveita
Reykjavíkur hefur fé af lögvernd-
uðu einkaleyfi á sölu rafmagns og
vatns. Því er í hæsta máta óeðli-
legt að fyrirtækið nýti rekstur
sinn á því verndaða sviði til þess
að greiða niður framkvæmdir á
öðru sviði og óskyldu þar sem
hörð samkeppni ríkir.
Stefnir í milljarða
tuga offjárfest-
ingu á SV-horninu
Orri Hauksson fjallar
um fjarskipti
Orri Hauksson
’Það getur vart verið sjálf-
stætt keppikefli
að leggja tvö
dýr fjarskipta-
kerfi hlið við
hlið, þegar neyt-
andinn nýtir
aldrei nema
annað þeirra.‘
Höfundur er framkvæmdastjóri
þróunarsviðs Símans.
FRÁ og með áramótunum tóku
gildi viðamiklar breytingar á lög-
um um kirkjugarða,
greftrun og lík-
brennslu nr. 36/1993.
Kirkjugarðaráð hefur
falið Kirkjugarða-
sambandi Íslands
(KGSÍ) að kynna
breytingarnar og
áhrif þeirra og verður
það gert í þessari
grein.
Það eru einkum út-
reikningar á tekju-
skiptingu kirkjugarða
sem breytast og hafa
þær breytingar áhrif
til hækkunar eða
lækkunar, allt eftir því hvernig
forsendur þeirra eru, þ.e.a.s.
stærð garðanna í fermetrum talið
og umsvif þeirra varðandi graf-
artöku. Það tekjukerfi, sem verið
hefur við lýði sl. áratugi, hefur
miðað við fjölda gjaldenda og
ákveðna upphæð á mann 16 ára og
eldri á þjónustusvæði hvers
kirkjugarðs en nú verður horfið
frá þeirri viðmiðun sem þykir ekki
mæla tekjuþörfina nógu raunhæft.
Samkvæmt samningi við ríkið hef-
ur kirkjugarðaráði verið falið að
ákveða og annast útdeilingu þeirr-
ar upphæðar sem ríkið hefur
ákvarðað í þennan málaflokk.
Við undirbúning lagabreyting-
arinnar var farið yfir helstu verk-
efni sem kirkjugörðum er gert
skylt að sjá um samkvæmt lögum,
s.s. umhirðu garðanna, grafartöku,
annað viðhald, prestkostnað, hús-
næðiskostnað, stjórnunarkostnað,
nýframkvæmdir o.fl. og þessum
liðum var síðan steypt saman í 3
megingjaldaliði, sem tekjur
kirkjugarða frá ríkinu (kirkju-
garðsgjaldið) eiga að sjá um:
Vægi umhirðu og fasts kostn-
aðar í útgjöldum 80% Vægi graf-
artöku og breytilegs kostnaðar í
útgjöldum 18% Vægi líkbrennslu í
útgjöldum (bálstofa KGRP) 2%
Við útreikninga á framlagi ríkisins
(714 milljónir árið 2005) til kirkju-
garða vegna ársins
2005 var nýja aðferðin
notuð. Miðað var við
upphæð ársins 2004
sem grunn (678 millj-
ónir), fjölda greftrana
2003 og flatarmál
grafarsvæða í um-
hirðu í árslok 2003.
Framlaginu verður nú
skipt í ofangreindum
hlutföllum með sér-
stöku útdeiling-
arforriti sem kirkju-
garðaráð hefur látið
hanna.
Við árlegan und-
irbúning fjárlaga fyrir komandi ár
verður framlag úr ríkissjóði til
starfsemi kirkjugarða byggt á eft-
irtöldum viðmiðunum:
a) Reikna skal ákveðna upphæð
fyrir hverja grafartöku og jarð-
setningu á næstliðnu ári.
b) Reikna skal ákveðna upphæð
fyrir hverja líkbrennslu og graf-
artöku í duftgarði á næstliðnu ári.
c) Reikna skal ákveðna upphæð
fyrir hvern fermetra grafarsvæða
í umhirðu næstliðið ár. Alls skal
miðað við 1.242.657 fermetra árið
2003 vegna framlags í fjárlögum
ársins 2005. Fjöldi fermetra skal
aukinn árlega um 8,3 fyrir hverja
jarðsetningu skv. lið a. og um 1,5
fyrir hverja grafartöku í duftgarði
skv. lið b.
Fjárhæðir í lið a), b) og c) taka
breytingum í fjárlögum hvers árs
samkvæmt almennum verðlags-
ákvæðum við fjárveitingar. Með
þessu er tryggt endurgjald vegna
stækkunar garðanna (stærra um-
hirðusvæði) og viðurkennd er þörf
kirkjugarða fyrir auknar tekjur
þegar greftranir aukast.
Nýja fyrirkomulagið mun
minnka verulega þá mismunun
sem hefur verið á tekjum kirkju-
garða eftir íbúatölu vegna þess að
forsenda nýju laganna er greining
á lögbundnum verkefnum kirkju-
garða og mat á kostnaði við að
framkvæma þau. Stórir kirkju-
garðar í dreifbýli munu fá meiri
tekjur en áður en meðalstórir og
stórir kirkjugarðar í þéttbýli
munu margir fá minni tekjur
vegna þess að vægi íbúatölu í
tekjum þeirra mun minnka en
vægi stærðar garðanna í fermetr-
um mun aukast. Til lengri tíma lit-
ið munu kirkjugarðar sem hafa
mikið umleikis auka tekjur sínar í
nýja kerfinu vegna þess að það
mælir umsvif þeirra og miðar
greiðslu í samræmi við verkefni
þeirra.
Allar kirkjugarðsstjórnir og
sóknarnefndir á landinu hafa feng-
ið ítarlegar útskýringar á þessum
breytingum og einnig upplýsingar
um fyrirkomulag greiðslu vegna
grafarkostnaðar. Undirbúningur
þessara breytinga og aðdragandi
allur hefur verið unninn með vit-
und og samþykki biskups og
kirkjuráðs. Kynning hefur farið
fram meðal félaga Kirkjugarða-
sambandsins, á héraðsfundum og
tvívegis á kirkjuþingi, sem sam-
þykkti frumvarp Björns Bjarna-
sonar dóms- og kirkjumálaráð-
herra sl. haust og ráðherra lagði
síðan fram sem ríkisstjórnar-
frumvarp á haustþinginu.
Fulltrúar Kirkjugarðasambands
Íslands og kirkjugarðaráðs áttu
gott samstarf við fulltrúa ráðu-
neytanna í samninganefndinni og
þakkað er fyrir góðan skilning og
málefnalega niðurstöðu.
Menn voru sammála um að hér
væri á ferðinni málaflokkur sem
brýnt væri að sinna vel og fullvíst
er að það sé vilji allra lands-
manna.
Breyting á skipt-
ingu fjármagns
til kirkjugarða
Þórsteinn Ragnarsson
fjallar um breytingar á lögum
um kirkjugarða
’Nýja fyrirkomulagiðmun minnka verulega
þá mismunun sem hefur
verið á tekjum kirkju-
garða eftir íbúatölu …‘
Þórsteinn
Ragnarsson
Höfundur er stjórnarformaður
Kirkjugarðasambands Íslands
og forstjóri Kirkjugarða
Reykjavíkurprófastsdæma.
FJARSKIPTAMIÐSTÖÐ lög-
reglu, FML, er starfrækt af rík-
islögreglustjóranum
og er til húsa í Björg-
unarmiðstöðinni
Skógarhlíð eins og al-
mannavarnadeild og
umferðardeild. Fjar-
skiptamiðstöðin þjón-
ustar embætti lög-
reglustjóranna í
Reykjavík, Kópavogi,
Hafnarfirði, Keflavík,
á Keflavíkurflugvelli
og Selfossi. Fjar-
skiptamiðstöðin að-
stoðar einnig lögreglu
á landsbyggðinni sé
eftir því leitað. Fjar-
skiptamiðstöðin notast við TETRA
fjarskiptatækni og samnýtir gagna-
grunn 112. Í tengslum við TETRA
fjarskipti er notast við ferilvöktun
þannig að allir lögreglubílar eru
sýnilegir á tölvuskjá hjá starfs-
mönnum FML.
112 tekur við um 300 þúsund sím-
tölum árlega og af þeim fara 60–80
þúsund til FML. Hinn almenni
borgari er oft og tíðum að leita eftir
upplýsingum og þá vísa starfsmenn
112 til viðkomandi embætta. Þeir
sem hins vegar þurfa aðstoð lög-
reglu fá samband við
FML sem eftir atvikum
sendir lögreglumenn til
aðstoðar.
Styttri
viðbragðstími
Með tilkomu FML
varð nokkur breyting á
samstarfi og upplýs-
ingaflæði milli lögreglu-
embætta. Viðbragðs-
tími í neyðartilfellum
styttist til muna með
svokallaðri ferilvöktun
en starfsmenn FML
hafa heimild til að
senda næsta lögreglubíl á vettvang,
óháð því frá hvaða embætti hann er.
Er hægt að fullyrða að það hafi
skipt sköpum í nokkrum tilfellum.
Einnig hefur það gerst að mál hafa
upplýst strax vegna upplýsinga-
miðlunar til allra útivinnandi lög-
reglumanna og hafa brotamenn ver-
ið handteknir í næsta umdæmi
örfáum mínútum eftir afbrot. FML
samhæfir störf lögreglu og sjúkra-
liðs í mörgum tilfellum.
FML stjórnar leit og björgun, á
landsvísu þegar ekki er ljóst hvar
vettvangurinn er og eins ef atburð-
ur er þannig að hann kalli á aðkomu
tveggja eða fleiri lögregluumdæma.
Starfsmenn FML koma að samhæf-
ingarstöð almannavarna þegar hún
er virkjuð. Við upphaf aðgerða eru
það starfsmenn FML og 112 sem
virkja stöðina og halda henni gang-
andi þar til aðrir viðbragðsaðilar
mæta, svo sem starfsmenn al-
mannavarnadeildar, Slysavarna-
félagsins Landsbjargar, Rauða
krossins, Landlæknis og Vegagerð-
arinnar.
Samstarf milli FML og 112 er
mikið. Stjórnendur funda reglulega
þar sem farið er yfir atburði og rætt
hvað fara mætti betur. Reynt er að
halda því „formlegu“ því skrá þarf
nánast alla hluti, allar upplýsingar
og allar ákvarðanir.
Náið samstarf 112
og lögreglunnar
Jónína Sigurðardóttir
fjallar um samstarf
lögreglunnar og 112 ’Viðbragðstími í neyð-artilfellum styttist til
muna með svokallaðri
ferilvöktun …‘
Jónína Sigþrúður
Sigurðardóttir
Höfundur er aðstoðaryfirlögreglu-
þjónn og forstöðumaður
Fjarskiptamiðstöðvar lögreglu.
Fáðu úrslitin
send í símann þinn