Morgunblaðið - 08.12.2007, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ALÞINGI
NEMENDALÝÐRÆÐI og gjaldfrjáls leikskóli er meðal
þess sem Katrín Jakobsdóttir, VG, hefði viljað sjá tryggt í
frumvörpum menntamálaráðherra um skólamál en var
engu að síður jákvæð í garð breytinganna. „Gott skóla-
samfélag byggir á því að allir sem mynda samfélagið taki
virkan þátt í mótun þess,“ sagði Katrín og hafði jafnframt
efasemdir um auknar heimildir foreldra til að kenna börn-
um sínum heima. Dæmin frá Bandaríkjunum sýndu að í
slíkum tilvikum væri oft um foreldra með sérstakar trúar-
skoðanir að ræða. „Skóli er einmitt samfélag þar sem börn
læra að til er meira en þau þekkja heima hjá sér,“ sagði
Katrín og lagði einnig áherslu á kjarabætur fyrir kennara.
Katrín fagnaði þeirri hugmyndafræði að stúdentspróf séu ólík innbyrðis
en áréttaði að gera þyrfti ráð fyrir mismiklum kostnaði ríkisins við ólík stúd-
entspróf, t.d. eftir því hvort þau eru 180 eða 220 einingar. Þá sagðist Katrín
hafa viljað sjá lengra gengið varðandi samræmd próf þannig að stöðluð próf,
sem geti verið stýrandi, séu ekki bundin í lög og við ákveðin ár.
Nemendalýðræði og efasemd-
ir um leyfi til heimakennslu
Katrín
Jakobsdóttir
Mætti ganga lengra varðandi samræmd próf
„ÉG SÉ í sjálfu sér ekki ríkar ástæður fyrir því að við
séum að keyra ungt fólk fyrr út á vinnumarkaðinn,“ sagði
Höskuldur Þór Þórhallsson, þingmaður Framsóknar-
flokksins, í umræðum um lagafrumvörp um menntamál á
Alþingi í gær og lagði áherslu á að ekki yrði settur þrýst-
ingur á framhaldsskóla að stytta nám til stúdentsprófs.
Höskuldur sagðist hefðu viljað sjá gjaldfrjálsa leikskóla
sem og gjaldfrjálsar skólamáltíðir í grunnskólum og var
ekki sáttur við að „kristilegt siðgæði“ yrði tekið út úr
grunnskólalögum. „Þjóðfélagið okkar er byggt upp á
kristilegu siðgæði. Við lifum í mjög friðsömu og umburð-
arlyndu þjóðfélagi,“ sagði Höskuldur en varaði við „um-
burðarlyndisfasisma“. „Ég tel að þrýstingur vissra trúleysingja sé ekki alveg
af hinu góða.“ Höskuldur hafði jafnframt efasemdir um auknar heimildir til
heimakennslu og spurði hvaða kröfur yrðu gerðar til foreldra sem kenna
börnum sínum heima við. „Þeir sem eru teknir út úr skólastarfi og kennt
heima, það eru oft börn sem mest þurfa á umhverfi skólans að halda.“
Verði ekki þrýst á styttingu
náms til stúdentsprófs
Höskuldur Þór
Þórhallsson
Kristilegt siðgæði sé áfram í grunnskólalögum
Eftir Höllu Gunnarsdóttur
halla@mbl.is
NÝ FRUMVÖRP um menntamál
marka ákveðin tímamót í íslenskri
menntasögu, sagði Þorgerður Katr-
ín Gunnarsdóttir menntamálaráð-
herra, þegar hún mælti fyrir fjórum
frumvörpum um leikskóla, grunn-
skóla, framhaldsskóla og menntun
kennara á Alþingi í gær. „Fræðslu-
lögin sem samþykkt voru fyrir um
hundrað árum lögðu grunninn að
velsæld okkar Íslendinga,“ sagði
Þorgerður og bætti við að þá hefði
Ísland verið meðal fátækustu ríkja
Evrópu. „En nú erum við meðal
þeirra þjóða þar sem mest velsæld
ríkir.“
Þingmenn voru almennt jákvæðir
í garð frumvarpanna en þau fela í sér
heildarendurskoðun á löggjöf um
skólamál. Að sögn Þorgerðar er lögð
áhersla á samfellda menntun frá
leikskóla til grunnskóla auk þess
sem lögfest yrði að leikskólar og
grunnskólar skuli vera án aðgrein-
ingar, þ.e. taka móti öllum börnum
óháð stöðu og sérþörfum.
Lengur í leikskóla
Þorgerður sagði að grundvallar-
breyting yrði á mörkum milli leik-
skóla og grunnskóla. „Í frumvarpinu
er gert ráð fyrir að félagsþroski og
námsframvinda barna geti ráðið því
hvenær þau ljúki leikskólanámi og
hefji nám í grunnskóla.“
Samkvæmt frumvarpi um grunn-
skólalög er ekki gert ráð fyrir að
skólastarf eigi að mótast af kristi-
legu siðgæði eins og í núgildandi lög-
um. Þorgerður benti á að í frumvarp-
inu væri vísað til jafnréttis,
ábyrgðar, umhyggju, sáttfýsi og
virðingar fyrir manngildi og að þau
hugtök endurspegluðu inntak kristi-
legs siðgæðis. „Áhersla er lögð á að
með þessari breytingu er ekki verið
að draga úr mikilvægi kristinnar trú-
ar og kristilegs gildismats, menning-
ar og hefða,“ sagði Þorgerður og tók
jafnframt vel í hugmynd Karls V.
Matthíassonar, þingmanns Samfylk-
ingarinnar, um að kærleika yrði
bætt við í upptalninguna.
Gert er ráð fyrir að grunnskóla-
nám sé gjaldfrjálst en að sveitar-
félög megi taka gjald fyrir skólamál-
tíðir og lengda viðveru. Hins vegar
megi ekki láta nemendur greiða fyrir
vettvangsnám sem er hluti af
skyldunáminu þó að heimilt sé að
innheimta gjald fyrir uppihald í
námsferðum.
Mesta breytingin verður á starfs-
umhverfi framhaldsskóla og gert er
ráð fyrir nýju framhaldsskólaprófi
auk þess sem skólar geta fengið skil-
greind annars konar námslok með
staðfestingu frá menntamálaráðu-
neyti. „Frumkvæði að stofnun slíkra
námsbrauta getur eftir atvikum
komið m.a. frá launþegasamtökum
og fagfélögum, atvinnurekendum,
starfsgreinaráðum í samstarfi við
skóla eða aðra fræðsluaðila,“ sagði
Þorgerður en jafnframt er gert ráð
fyrir sveigjanlegum námstíma til
stúdentsprófs.
Tímamót í menntasögu
 Almenn jákvæðni í garð fjögurra frumvarpa menntamálaráðherra um skólamál
 Áhersla er lögð á samfellda menntun frá leikskóla til framhaldsskóla
Morgunblaðið/Kristinn
Í leikskóla er gaman Börn munu eiga möguleika á að ljúka leikskólanámi
yngri eða eldri en venjan er ef frumvörpin verða að lögum.
Í HNOTSKURN
»Ef frumvörp mennta-málaráðherra verða sam-
þykkt verður iðn- og verknám
metið til jafns á við bóknám.
»Framhaldsskólar munu getaboðið upp á framhaldsskóla-
próf til viðbótar við stúdents- og
starfsréttindapróf.
»Kennaramenntun verðurlengd í fimm ár og leikskóla-
kennarar munu eiga kost á sí-
menntun.
»Samræmd próf í núverandimynd verða lögð af en tekin
upp samræmd könnunarpróf.
Íslensk tunga
Íslensk tunga og menntamál voru í
aðalhlutverki á Alþingi í gær.
Menntamálráðherra mælti fyrir fjór-
um frumvörpum um skólamál auk
þess sem rætt var utandagskrár um
nýja ályktun íslenskrar málnefndar
og í upphafi þingfundar um nið-
urstöður PISA-könnunarinnar. Þing-
menn höfðu almennt áhyggjur af
niðurstöðunum en Ísland lenti þar
undir meðaltali OECD-ríkja.
Falleinkunn
„Með þessari könnun er komin
mæling á menntastefnu Sjálfstæð-
isflokksins. Niðurstaðan er fall-
einkunn,“ sagði Höskuldur Þór Þór-
hallsson og vakti athygli á því að
Sjálfstæðisflokkurinn hefði farið
með menntamál í rúm sextán ár.
Bæði Framsóknarmenn og Frjáls-
lyndir hnýttu í Sjálfstæðisflokkinn
fyrir að hafa barið sér á brjóst yfir
lífskjarakönnun SÞ, þar sem Ísland
lenti í efsta sæti, en vilja síðan sem
minnst tala þegar Ísland lendir neð-
arlega á lista. „Þeir sem þakka sér
sólskinið verða að láta sér lynda að
þeim sé kennt um rigninguna,“
sagði Jón Magnússon.
Ekki eins hugljúf
Einari Má Sig-
urðssyni þótti
hins vegar
spaugilegt að
Framsókn skyldi
gagnrýna Sjálf-
stæðisflokkinn á
þennan hátt. For-
maður þess
flokks hefði til-
kynnt að nið-
urstaða lífs-
kjarakönnunar SÞ hefði verið
Framsókn að þakka en skelli síðan
skuldinni á Sjálfstæðisflokkinn þeg-
ar niðurstaðan er ekki „jafn hug-
ljúf“.
Viðamikil könnun
Stjórnarliðar sögðu niðurstöðu
PISA-rannsóknarinnar vera vonbrigði
en lögðu áherslu á að ekki væri
hægt að dæma allt skólakerfið út
frá einni könnun. Undir það tóku
þingmenn VG. Katrín Jakobsdóttir
benti á niðurstöður Hafsteins Karls-
sonar, skólastjóra, um að finnska
skólakerfið, sem alla jafna er mjög
ofarlega í samanburðarrann-
sóknum, sé tiltölulega íhaldssamt
en hið íslenska frjálslyndara og Kol-
brún Halldórsdóttir sagði PISA rann-
sóknina það viðamikla að ekki væri
hægt að ræða um hana í upphróp-
unarstíl. Hún lagði því til að
menntamálanefnd þingsins fengi
sérfræðinga á sinn fund eftir ára-
mót til að fara yfir rannsóknina.
Einar Már
Sigurðsson
ÞETTA HELST …
Þegar íslensk tunga er ræddá Alþingi gerast flestirræðumenn hátíðlegir.Samhljómur er um að
tungan eigi í vök að verjast og að all-
ir þurfi að leggjast á eitt við að
vernda hana, enda sé það hún sem
geri Íslendinga að þjóð.
Mér finnst síðasta fullyrðingin
alltaf óþarflega dramatísk og í of-
análag er ég svo bjartsýn að halda
því fram að íslenskan standi á styrk-
um stoðum. Börn og unglingar eru
skapandi í málnotkun sinni og frá
kennaravinum mínum heyri ég alls
konar skemmtilegar sögur af ljóða-
lestri og jafnvel besta skáldskap hjá
æsku landsins.
Það þýðir þó ekki að unnendur
málsins geti setið með hendur í
skauti sér, enda má einmitt þakka
þeim ágæta stöðu tungumálsins.
Ég verð að játa á mig smá kvik-
indisskap. Ég hef stundum punktað
hjá mér skondin ummæli sem falla á
Alþingi og í þessum umræðum um
tunguna fór ég að velta fyrir mér
hvort ég ætti kannski að greina frá
mannlegum tungumálamistökum
þingmanna. Ég var ekki komin langt
í þeim hugleiðingum þegar síminn
hringdi og á línunni var Íslendingur,
búsettur í Bandaríkjunum. Hann
benti mér kurteislega á að ég hefði í
frétt frá Alþingi gefið dauðum hlut
vilja og vit og vísaði hann til fréttar
um að orrustuflugvélum sé í sjálfs-
vald sett hvort þær séu vopnaðar
eða ekki. Duglegar flugvélar það!
Þetta kom vel á vondan. Ég hef
nefnilega ekki þá afsökun að ég sé
óundirbúin í ræðustóli.
Þrátt fyrir þetta þá stenst ég ekki
mátið að segja a.m.k. frá ónefndum
framsóknarþingmanni sem lét þessi
orð falla í ræðustóli: „Róm var ekki
unnin á einum degi“. Og enn er ég
að reyna að fá botn í þessa setningu
úr nefndaráliti: „Tekjur ríkissjóðs
eru vanáætlaðar og verða meiri en
gert var ráð fyrir.“
Getur frelsi verið vopn?
Þingskapafrumvarp forseta Al-
þingis er mikið rætt þessa dagana en
Vinstri græn standa ein flokka gegn
því þó að efasemdarraddir um ákveð-
in atriði megi heyra í fleiri flokkum.
Athugasemdir VG snúa aðallega að
því að frumvarpið sé ekki lagt fram í
sátt allra flokka sem og að umbætur
á starfsaðstöðu þingmanna sé spyrt-
ar saman við breytingar á þing-
sköpum. Ég verð að játa að mér þótti
dálítið undarlegt að lesa um þessar
áætluðu umbætur í greinargerð með
frumvarpi um annað efni. Engu að
síður hlýtur að teljast eðlilegt að
fjallað sé um þessi mál samhliða
breytingum á þingsköpum, enda
hafa Vinstri græn sjálf sagt að ekki
sé hægt að skerða ræðutíma nema að
þingið, og þá ekki síst stjórn-
arandstaðan, séu styrkt verulega.
Mér hefur líka þótt dálítið und-
arlegur málflutningur hjá VG að
nota orðið vopn yfir málfrelsi, eða
hvernig getur frelsi verið vopn? Hins
vegar mætti kalla málþóf vopn en
persónulega er ég almennt á móti
beitingu vopna.
Ég á líka dálítið bágt með að
kaupa þau rök að ef ekki sé hægt að
halda langar ræður á Alþingi geti
mál runnið í gegnum þingið án þess
að þjóðfélagið taki eftir. Ég vona
a.m.k. að fjölmiðlar séu öflugri en
svo, sem og þingmenn í að koma
skoðunum sínum á framfæri.
Hins vegar má taka undir þau
sjónarmið VG að fleiri breytingar
þurfi að gera. Þingmenn verða að
hafa nægilegan tíma til að kynna sér
mál til hlítar og þá ekki síst stjórn-
arandstöðuþingmenn. Lýðræðið
snýst ekki bara um að meirihlutinn
ráði heldur líka að öll sjónarmið
heyrist.
Frumvarpið er samt sem áður
skref í átt að betra þingi og ég held
að flest fjölmiðlafólk hljóti að fagna
styttri og markvissari ræðum og
snarpari skoðanaskiptum.
Jesú í Sjálfstæðisflokknum
„Jesú er greinilega genginn í
Sjálfstæðisflokkinn,“ sagði sjálf-
stæðisþingmaður kankvís í vikunni
eftir að VG hafði sakað Sjálfstæð-
isflokkinn um að selja sjálfum sér
eignir á gamla hersvæðinu í Kefla-
vík. Forsætisráðherra vísaði þessu á
bug og tók sem dæmi að Þjóð-
kirkjan hefði verið meðal kaupenda,
varla væri kirkjan Sjálfstæðisflokk-
urinn.
Í framhaldinu fór ég að velta því
fyrir mér í hvaða flokki Jesú væri.
Það vinnur óneitanlega með Sjálf-
stæðisflokknum að gamli presturinn
minn er giftur inn í hann og svo á ég
líka vin sem er prestur og er blár í
gegn. En á móti kemur að Jesú virt-
ist ekkert sérstaklega hrifinn af
kapítalisma, a.m.k ekki í guðs húsi.
Og svo þekki ég líka prest í Sam-
fylkingunni!
En svo er auðvitað önnur spurn-
ing um hvort Jesú væri yfirleitt í
Þjóðkirkjunni? Kannski væri hann
bara í einhverjum vingjarnlegum
búddistasöfnuði. Ég þori nú samt
ekki að spyrja hvort hann gæti verið
í Siðmennt enda myndi ég þá líklega
fá báða aðila í stærsta deilumáli
þessara daga upp á móti mér.
Duglegar flugvélar og íslenska tungan í góðum málum
ÞINGBRÉF
Halla Gunnarsdóttir