Morgunblaðið - 08.12.2007, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
HÖRÐ LENDING?
Nú gætir vaxandi svartsýnivegna þróunar efnahags-mála. OECD telur hættu á
svonefndri harðri lendingu í efna-
hagslífinu en með því er væntanlega
átt við að við Íslendingar fáum harð-
an skell vegna þess að þensla sé of
mikil og efnahagskerfið fari úr
skorðum af þeim sökum.
Aðrir telja, að óróinn á fjármála-
mörkuðum, sem nú er farið að gæta
hér muni reynast okkur erfiður. Ís-
lenzku útrásarfyrirtækin muni verða
illa úti á fjármálamörkuðum í útlönd-
um og áhrif þess muni koma fram
hér.
En til eru þeir, sem líta á þessa
þróun frá öðru sjónarhorni og telja
að það sé alveg ástæðulaust fyrir ís-
lenzkt hagkerfi að fara út af sporinu
af þessum sökum.
Röksemdafærsla þeirra er eitt-
hvað á þessa leið: Það er engin
ástæða til þess að telja að íslenzkt
efnahagslíf verði illa úti á næstu
mánuðum og misserum. Grundvall-
arþættir í efnahags- og atvinnulífi
okkar eru heilbrigðir. Við höfum enn
mikla möguleika á að halda uppi
býsna miklum hagvexti næstu árin ef
við bara viljum. Þeir möguleikar
byggist ekki sízt á áframhaldandi
nýtingu orkuauðlindanna.
Þeir sem halda þessum sjónarmið-
um fram benda á, að við höfum haft
efni á því undanfarin ár að efna til
umfangsmikilla umræðna um um-
hverfið og orkuöflunina. Að við höf-
um haft efni á því að vilja verja land-
ið fyrir frekari áföllum vegna
stórframkvæmda á miðhálendinu
o.s.frv.
Nú kunni þessi viðhorf að breytast
ef augljós merki um samdrátt komi
upp, atvinna dragist saman, útlend-
ingar flytji til síns heima eftir að
hafa verið á eins konar vertíð hér í
nokkur ár og svo megi lengi telja.
Í raun og veru eru talsmenn þess-
ara sjónarmiða að halda því fram, að
á næstu mánuðum verði þjóðin að
gera upp við sig, hvort hún vilji rifa
seglin og fara sér hægar í lífsgæða-
kapphlaupinu eða taka meðvitaða
ákvörðun um að halda því áfram m.a.
með því að greiða fyrir framkvæmd á
borð við álverið í Helguvík.
Þetta er áhugaverð spurning. Er
þjóðin tilbúin til að taka ákvörðun
um að hægja á kapphlaupinu um efn-
isleg verðmæti? Eða er löngunin eft-
ir stöðugt betri lífskjörum svo mikil,
að fólk sé reiðubúið til þess að fórna
því, sem fórna þarf í því skyni að ná
enn lengra á því sviði?
Frammi fyrir þessari samvizku-
spurningu kunnum við að standa að
nokkrum mánuðum liðnum.
Fram undir lok síðustu aldamóta
lék allt í lyndi en svo sprakk blaðran,
sem byggðist á himinháum vænting-
um um afrakstur af tölvu- og hug-
búnaðarbyltingunni. Í kjölfar þess að
sú blaðra sprakk samþykkti Alþingi
að byggja Kárahnjúkavirkjun.
Hvað gerist nú ef fólk sér fram á
samdrátt í efnahagslífinu? Er hugs-
anlegt að þá aukist stuðningur við
fleiri álver? Mun fólk standa við hin
stóru orð undanfarinna ára?
VIÐSNÚNINGUR Í MALAVÍ
Alþjóðabankinn gerir alla jafnakröfur um að lánveitingum fylgi
skuldbindingar um afnám hafta og
ríkisstyrkja í viðkomandi löndum. Yf-
irleitt er staða þessara ríkja svo slæm
að þau eiga ekki annars kost en að
sætta sig við kröfur bankans.
Malaví er eitt af þeim löndum, sem
Alþjóðabankinn og ýmis auðug ríki,
sem veitt hafa landinu aðstoð, hafa
undanfarna áratugi þrýst á um að
lúta lögmálum hins frjálsa markaðar,
þar á meðal að afnema niðurgreiðslur
á áburði til bænda. Á níunda og tí-
unda áratugnum voru stjórnvöld lát-
in afnema niðurgreiðslur með öllu.
Örbirgð í Malaví hefur verið mikil og
um tíma blasti við landinu hungurs-
neyð. Árið 2005 var uppskera svo lé-
leg að fimm milljónir manna þurftu á
neyðarsendingum af mat að halda. Í
landinu búa 13 milljónir manna.
Á undanförnum tveimur árum hef-
ur dæmið hins vegar snúist við og
skyndilega er hafinn útflutningur á
matvælum frá Malaví.
Að baki þessum viðsnúningi er
grundvallarstefnubreyting, sem lýst
var í grein í dagblaðinu International
Herald Tribune í vikunni. Þar kemur
fram að hinn nýi forseti Malaví,
Bingu wa Mutharika, hafi ákveðið að
hætta að hlusta á boðskap vestrænna
ríkja, fara þess í stað að þeirra for-
dæmi og bjóða bændum rækilegar
niðurgreiðslur á áburði og fræi líkt
og bændum í bæði Bandaríkjunum og
Evrópu er boðið upp á. Í greininni
kemur fram að innra eftirlit Alþjóða-
bankans hafi tekið út frammistöðu
hans þegar kemur að landbúnaði í
Afríku og fundist lítið til koma. Af-
nám niðurgreiðslna hefði ekki aðeins
leitt til svimandi hás verðs á áburði,
heldur hefði bankinn ekki áttað sig á
að það væri grundvallaratriði að
bæta jarðveg ef takast ætti að auka
matarframleiðslu.
Viðsnúningurinn í landbúnaði í
Malaví kemur fram í uppskerunni á
maís. 2005 var uppskeran 1,2 millj-
arðar tonna, 2,7 milljarðar árið 2006
og 3,4 í ár. Fyrir vikið hafa tekjur
bænda hækkað og aukið framboð hef-
ur leitt til lækkunar á matarverði,
sem kemur fátækum borgurum
landsins til góða.
Embættismenn Alþjóðabankans í
Malaví segjast styðja stefnu stjórn-
valda, en gagnrýna að ekki skuli vera
kveðið á um það hvenær hætta eigi að
niðurgreiða áburð. Síðast þegar
fréttist hafði ekki heldur verið ákveð-
ið hvenær ætti að hætta að niður-
greiða landbúnað í Bandaríkjunum
og Evrópu. Hlutverk Alþjóðabank-
ans er að veita lán til að aðstoða við
uppbyggingu í þróunarríkjum. Hlut-
verk hans er ekki að nota þróunarrík-
in sem tilraunastofu fyrir tiltekna
hagfræði, sem leiðtogar ríkjanna,
sem ráða mestu í bankanum, láta sér
ekki detta í hug að innleiða heima hjá
sér.
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Í fljótu bragði á lesandi ef tilvill erfitt með að sjá sam-hengi milli heitanna tveggjaí yfirskrift. Allir þekkja
PISA en færri KappAbel. Greinin
er skrifuð til að sýna samhengi
milli þeirra.
KappAbel-stærðfræðikeppnin
er í vetur í boði fyrir 9. bekki í sjö-
unda sinn. Tæpur
þriðjungur nemenda í
þessum árgangi hefur
þegar lokið 1. lotu
keppninnar, en 2. lota
fer fram í janúar.
KappAbel er vissu-
lega keppni en það eru
bekkir sem keppa,
ekki einstaklingar. Og
sem íþrótt er Kapp-
Abel að vísu tækifæri
til afreka, en mik-
ilvægast er að hún
höfðar til allra og ber í
raun einkenni al-
menningsíþróttar. Auk þrautanna
sem nemendur fá til úrlausnar í 1.
og 2. lotu, vinna bekkirnir þema-
verkefni sem í raun er rannsókn á
tengslum stærðfræði við eitthvert
annað svið eða fyrirbæri í sam-
félaginu. Íslenskir nemendur hafa
tvisvar sigrað í Norðurlanda-
keppni KappAbel. Lundarskóli á
Akureyri í þrautunum vorið 2005
og Digranesskóli í Kópavogi í
bekkjarverkefninu vorið 2007.
Stuttu eftir að 9. bekkingarnir
luku 1. lotu KappAbel nú í nóv-
ember, voru kunngjörðar nið-
urstöður PISA-rannsóknarinnar
frá 2006. Stærðfræðiþátturinn
þar var að vísu ekki meginþáttur
en gaf þó skýrar vísbendingar.
Niðurstöður ollu vonbrigðum og
forráðamenn menntakerfisins
boða enn einu sinni að þetta verði
að líta alvarlegum augum og
bregðast við. Undir það taka fjöl-
miðlar en lítið sem ekki hefur ver-
ið fjallað um hvers eðlis verkefnin
í PISA séu. Það hlýtur þó að vera
forsenda uppbyggingar, að gera
sér ljóst hvað er
verið að kanna þar.
Er það af sama toga
og það sem kannað
er á samræmdu
lokaprófi grunn-
skóla, en það er al-
kunna að það hefur
haft mjög mikil
áhrif á efnisval og
efnistök í efstu
bekkjum grunn-
skólanna.
Íslendingar hafa
tekið þátt í tvenns
konar fjölþjóðlegum
samanburðarrannsóknum í
stærðfræði. Í fyrsta sinn var það
TIMSS (Third International Mat-
hematics and Science Study) árið
1995. TIMSS hefur öðlast lengra
líf við að breyta nafninu í Trends
in International Mathematics and
Science Study og var safnað gögn-
um 2003 og 2007, en Íslendingar
tóku í hvorugt skiptið þátt.
TIMSS skoðar hversu vel nem-
endur mæta kröfum námskrár og
ráða við verkefni sem eru hlið-
stæð því sem er í námsefni land-
anna. Að því leyti er TIMSS að
nokkru á svipuðum slóðum og
samræmd lokapróf grunnskól
hafa verið.
PISA (Programme for Inte
national Student Assessment)
upprunnið í allt öðrum farvegi
TIMSS. Þessi rannsókn er til
komin vegna óska OECD um s
við eftirfarandi spurningum og
OECD fullyrðir að þeir hafi fe
svör við þeim á þeim tímapunk
sem rannsókn var lögð fyrir. Þ
hefur nú verið gert þrisvar, ár
2000, 2003 og 2006 og lotan ve
endurtekin 2009, 2012 og 2015
Spurningarnar eru:
– Eru nemendur vel undirb
fyrir ögranir (challenges)
framtíðar?
– Geta nemendur greint sam
hengi, rökstutt og átt sam
skipti á virkan hátt og öfl-
ugan?
– Búa nemendur yfir hæfni
að halda áfram að læra svo
lengi sem þeir lifa?
Grundvöllur PISA er þanni
allt annar en TIMSS og einnig
annar en samræmdra lokapró
grunnskóla á Íslandi. Persónu
PISA og KappAbel
Eftir Önnu Kristjánsdóttur »… stærð skrefahjálpar ekki ef
haldið er í ranga átt
KappAbel vísar í
ákveðna átt, sem
grundvallast á vitn-
eskju um að nemend
eru megnugri en
skólaárangur sýnir.
Anna Kristjánsdóttir
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
Grunnkunnátta í íslensku er lykil-atriði þegar kemur að sam-skiptum og þátttöku innflytjendaí samfélaginu. Dæmi eru um að
börn innflytjenda þurfi að túlka fyrir for-
eldra sína í samskiptum við heilbrigðisstofn-
anir og banka. Er það áhyggjuefni, t.d. þeg-
ar börn eru að túlka fyrir foreldra sína
þegar fjárhagserfiðleikar steðja að. Aðgengi
að túlkum á þessum sviðum getur verið
vandamál og starfsfólki umræddra stofnana
finnst ekki alltaf ljóst hvenær kalla má á
túlk. Þetta er m.a. niðurstaða nýrrar rann-
sóknar, Innflytjendur: Viðurkenning og
virðing í íslensku samfélagi, sem Kristín
Harðardóttir, Kristín Loftsdóttir og Unnur
Dís Skaptadóttir gerðu og kynnt var í Þjóð-
arspeglinum í gær. Rannsóknin náði til
þriggja sveitarfélaga þar sem fjöldi innflytj-
enda er meiri en að meðaltali á landsvísu en
í kynningunni var sérstaklega fjallað um
niðurstöður rannsóknarinnar í Ísafjarðarbæ
og Fjarðabyggð.
Rannsóknin byggist á eigindlegum rann-
sóknaraðferðum sem m.a. felast í því að
taka einstaklings- og hóprýniviðtöl, bæði við
innflytjendur og innfædda.
Tungumálið rauði þráðurinn
Þó ekki væri sérstök áhersla lögð á ís-
lenskukennslu í rannsókninni varð nið-
urstaðan þó sú að íslenskukunnátta og ís-
lenskukennsla voru rauðu þræðirnir í
gegnum flesta þætti sem talað var um. Í
ótengdum málaflokkum s.s. bankastarfsemi,
heilbrigðis-, skóla- og atvinnumálum kom
tungumálið upp sem lykilþáttur bæði hjá Ís-
lendingum og fólki af erlendum uppruna.
Í rannsókninni er tekið fram að innflytj-
endur á Íslandi eru margvíslegur og ósam-
stæður hópur sem á það oft eitt sameig-
inlegt að vera flokkaður sem innflytjendur.
Á síðasta ári voru innflytjendur yfir 6% af
heildarfjölda landsmanna. Í Fjarðabyggð
var hlutfallið 31,7% og í Ísafjarðarbæ 7,9%.
Framtíðarsýn innflytjenda í þessum byggð-
arlögum var mjög ólík. Í Ísafjarðarbæ mátti
finna ákveðið vonleysi vegna atvinnu-
ástandsins, m.a. vegna kvótaskerðingar og
fólksfækkunar. Fólk hafði áhyggjur af að
missa starf sitt, þurfa að flytja burt og geta
ekki selt eignir sínar. Bjartsýni einkenndi
hins vegar ástandið í Fjarðabyggð. Þar
hafði fólk ekki miklar áhyggjur af upp-
sögnum þar sem það taldi sig eiga mögu-
leika á öðru starfi á svæðinu.
Íbúar byggðarlaganna tveggja lögðu
áherslu á mikilvægi íslenskukunnáttunnar
og lýstu margir innflytjendur áhuga á að
læra tungumálið. Mismunandi sýn mátti þó
greina, annars vegar hjá þeim sem vildu
fyrst og fremst læra vinnutengda íslensku
og hins vegar þeim sem höfðu áhuga á að
læra meiri íslensku til að geta átt samskipti
á breiðari grunni. Mikill áhugi var hjá at-
vinnurekendum og þjónustuaðilum að bjóða
upp á kennslu á vinnutíma. Sterkar raddir
komu fram
til að fólk se
tungumál e
dag, á þeirr
skila miklu
skortur væ
fjármagni.
Höfunda
isvert að st
enda og mö
starfi á Ísla
málagetu þ
lensku og j
leika. Þetta
þar sem sta
sendir heim
ekki tungum
sem skilgre
Fulltrúar v
Vonleysi fyrir ves
bjartsýni á Austu
Fjölbreytni fagnað Nemendur í grunnskóla Þorlákshafn