Morgunblaðið - 08.12.2007, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Hlutverk myndlistargagn-rýnanda er í sífelldri end-urskoðun. Sérstaklega hjá
gagnrýnendum sjálfum því þessu
hlutverki fylgir þónokkur ábyrgð.
Á fimmtudögum hittumst við fjög-
ur, myndlistargagnrýnendur Morg-
unblaðsins, förum yfir sýningar-
dagskrána og deilum niður
verkefnum okkar á milli. Ég tók að
mér, um daginn, að skoða sýningu í
Galleríi Sævars Karls. Sýnandinn
var kona sem ég þekkti ekki að
nafninu til og var þar af leiðandi
óviss á hverju ég ætti von. Þegar á
hólminn var komið reyndist sýn-
andinn ekki fagmaður í greininni
og gengu málverk hennar svo ná-
lægt verkum sem Guðrún Ein-
arsdóttir hefur verið að þróa í rúma
tvo áratugi að mér stóð alls ekki á
sama. Ég sendi þá tölvupóst til koll-
ega minna hjá blaðinu og velti fram
nokkrum spurningum um hlutverk
okkar. Fékk svör um hæl; „Sleppa
að skrifa um sýninguna,“ „ástæða
til að gagnrýna galleríið“ og „gæti
verið áhugavert að fjalla um akk-
úrat þetta vandamál í listum á Ís-
landi?“
  
Það hefur löngum verið stefnaMorgunblaðsins í myndlistar-
gagnrýni að sinna sem flestum
myndlistarviðburðum í senn. Mikil
fjölgun sýningarstaða og sýninga
hefur gert blaðinu erfitt fyrir að
halda utan um þessa stefnu og er nú
farið að sleppa umfjöllun um sýn-
ingar í auknum mæli. Mín fyrstu
viðbrögð við sýningunni í Sævari
Karli voru þau sömu og fyrsta svar-
ið. Þ.e. að skrifa ekki um hana. Og
til þess hafði ég tvær ástæður. Sú
fyrri var vegna þess að sýnandinn
var áhugamaður. Ekki vegna þess
að hana skorti gráðu í myndlist, því
að í hópi minna uppáhalds-
myndlistarmanna eru t.d. Louis
Soutter og Jean-Michael Basquiat,
sem hvorugur gekk menntaveginn
til myndlistar. Þeir voru hins vegar
frumlegir í listsköpun sinni og/eða
persónulegir í túlkun og tjáningu.
Eitthvað sem var ekki að sjá í Gall-
eríi Sævars Karls. Ástæðurnar
giltu þá einungis ef þær stóðu tvær
saman.
  
Vissulega er samt hlutverk gagn-rýnanda að láta í ljós skoðun
sína á stefnu sýningarstaða ef svo
ber við, en í þessu tilfelli fannst mér
óþægileg tilhugsun að ráðast að
galleríinu. Það yrði óumflýjanlega
á kostnað sýnandans sem í sakleysi
hengir upp myndir sínar og sýnir
þær og selur af góðum hug. En
varla getur maður gagnrýnt áhuga-
menn fyrir að vera ekki fagmenn?
Auðvitað ekki. En maður getur
gagnrýnt gallerí, sem gefur sig út
fyrir að vera faglegt, fyrir að stíga
út af sporinu. Í stærri borgum þar
sem opinber umfjöllun á sýningum
er einungis brot af sýningarflór-
unni sjálfri kynni slíkt hliðarspor
að kosta viðurkennt gallerí algera
útskúfun frá opinberri gagnrýni
sem gæti tekið galleríið óratíma að
vinna upp. Á Íslandi er fallið aldrei
svo hátt, en hvað Gallerí Sævars
Karls varðar hefur það gefið sig út
fyrir fagmennsku í 20 ár og þar
hafa margir okkar fremstu mynd-
listarmanna sýnt verk sín. Þ. á m.
Guðrún Einarsdóttir. Í ljósi eig-
endaskipta má vel vera að það hafi
nú breyst.
  
Vandamálið, sem þriðji kolleginnbenti á, sem gæti verið áhuga-
vert að fjalla um felst í almennri
óvissu um fagmennsku og áhuga-
mennsku þegar kemur að myndlist-
arsýningum. Jón úr Vör ku hafa
skrifað grein um málefnið fyrir ein-
hverjum árum (sem ég hef ekki les-
ið en eingöngu heyrt af) þar sem
hann greindi frá því hve nauðsyn-
legt hafi verið að upphefja list-
hneigð Íslendinga eftir að landið
öðlaðist sjálfstæði og hrósa því sem
borið var á borð til almennings,
skipti ekki máli hvort það væri list
eða fúsk. Þetta var þáttur í upp-
byggingu á sjálfstrausti þjóð-
arinnar.
Með tímanum hefur þessi eilífa
upphafning á öllu listastássi gert
myndlistarmönnum sem starfa af
metnaði og/eða framsækni erfitt
um vik. Margt hefur nú verið reynt
til að lagfæra ástandið, s.s stofnun
Kynningarmiðstöðvar íslenskrar
myndlistar og Sjónlistarverðlauna,
en það er rétt komið yfir byrj-
unarreit. Þótti mér umrædd sýning
því góð áminning um hve stutt
þrepið er til baka, aftur í sama far-
ið.
Aftur í sama farið
AF LISTUM
Jón B.K. Ransu
»En maður geturgagnrýnt gallerí, sem
gefur sig út fyrir að vera
faglegt, fyrir að stíga út
af sporinu.
Ábyrgð „Hlutverk myndlistargagnrýnanda er í sífelldri endurskoðun.“ Verk eftir Guðrúnu Einarsdóttur frá 2001.
ransu@mbl.is
ÍSLENSKA óperan hefur löngum
verið illa liðin af strengjaleikurum.
Eða öllu heldur hús Íslensku
óperunnar. Hljómburðurinn í Gamla
bíói er afleitur þegar strengjaleikur
er annars vegar. Endurómunin er
svo lítil að glansinn, sem á að ein-
kenna hljóm fiðlunnar, sellósins og
annarra fjölskyldumeðlima
strengjaættarinnar, hverfur með
öllu. Eftir stendur undarlega mött
tónlist sem sjaldan er gaman að
hlýða á, nema þá hún sé hluti af ein-
hverju miklu stærra, eins og heilli
óperu.
Af þessum ástæðum var ein-
kennilegt að fara á tónleika með tón-
listarhópnum Camerata Dramma-
tica, en hann samanstendur af sex
fiðluleikurum, tveimur sellóleikurum
og víóluleikara, auk þess sem leikið
er á violone (eins konar kontrabassa)
og sembal. Heildaráferð leiksins var
svo þurr og litlaus að jafnvel þótt
spilamennskan hafi oftast verið
ásættanleg var ekki sérlega ánægju-
legt að hlýða á hana. Dramað, sem
greinilega átti að vera til staðar í
músíkinni ef marka má nafngift
hópsins, var ekki til staðar. Auk þess
voru feilnótur óþægilega áberandi.
Vissulega eru alltaf einhverjar mis-
fellur í lifandi flutningi, og þær
skipta sjaldnast máli. Hér gerði tak-
mörkuð endurómunin hins vegar að
verkum að maður heyrði hnökrana
of vel. Blæbrigðin, sem hefðu gert
tónlistina lifandi, voru aftur á móti
lítt greinanleg.
Sennilega var besta atriðið hjá
hópnum Concerto grosso VII eftir
Händel. En meira að segja hann
kom ekki nægilega vel út. Hljóm-
burðurinn gerði hann svo flatan og
tilbreytingarlausan að það var ekki
annað hægt en láta sér leiðast, þótt
auðheyrt væri að allir hljóðfæraleik-
ararnir legðu sál sína í flutninginn.
Tveir söngvarar komu fram með
sveitinni, þau Ágúst Ólafsson og
Hallveig Rúnarsdóttir, en hún hljóp í
skarðið á síðustu stundu fyrir Mörtu
Guðrúnu Halldórsdóttur. Hallveig
hefur fíngerðan söngstíl sem er varla
heppilegur fyrir Gamla bíó, en hún
söng engu að síður vel. Og Ágúst,
sem er án efa einn besti söngvari
þjóðarinnar, var frábær að vanda.
Vonandi fær maður að heyra
Camerata Drammatica undir ákjós-
anlegri kringumstæðum næst. Megi
hún þá standa undir nafni.
Drammatica? Nei
TÓNLIST
Íslenska óperan
Tónlist eftir Händel, Telemann og Muffat
í flutningi Camerata Drammatica. Ein-
söngvarar: Ágúst Ólafsson og Hallveig
Rúnarsdóttir. Sunnudagur 2. desember.
Kammer- og söngtónleikar
 Jónas Sen
JÓLATÓNLEIKAR Mótettukórs
Hallgrímskirkju eru árviss við-
burður og ávallt ánægjulegur. Tón-
leikarnir sem ég fór á síðasta sunnu-
dagskvöld voru þar engin
undantekning. Efnisskráin var að
mestu hefðbundin, þetta voru Betle-
hemsstjarnan, Kom þú, kom vor
Immanúel, Slá þú hjartans hörp-
ustrengi, Það aldin út er sprungið,
Guðs kristni í heimi, Bjart er yfir
Betlehem og margt fleira.
Kröftugur, vandaður söngur Mót-
ettukórsins undir innblásinni stjórn
Harðar Áskelssonar var svo stór-
fenglegur að það var eins og maður
væri að heyra þessa músík í fyrsta
sinn. Það kveikti í mér löngun til að
koma í jólamessu í Hallgrímskirkju.
Máttur tónlistarinnar er mikill!
Einsöngvari með kórnum var
Gissur Páll Gissurarson tenór. Hann
söng sérlega vel, enda með gríð-
arlega fallega rödd sem unun var að
hlýða á.
Í síðustu lögunum fékk Hörður
tónleikagesti til að syngja með kórn-
um. Þá var stemningin orðin svo
mögnuð að ég þurfti að hafa mig all-
an við til að hefja ekki upp raust
mína líka (það er hálfhallærislegt
þegar tónlistargagnrýnandi fer að
syngja með þeim sem hann er að
skrifa um). En ég söng með kórnum
í andanum!
Stemning í Hallgrímskirkju
Jónas Sen
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Mótettukór Hallgrímskirkju flutti jóla-
tónlist. Einsöngvari: Gissur Páll Giss-
urarson. Stjórnandi: Hörður Áskelsson.
Sunnudaginn 2. desember klukkan 20.
Kórtónleikar  Ársfundur
Listaháskóli Íslands boðar til ársfundar
mánudaginn 10. desember kl.16:30.
Fundurinn verður haldinn í húsnæði
kennaranáms í Laugarnesi, gengið inn
að vestan.
Á fundinum kynna stjórnendur skólans
starfsemi hans og rekstur.
Fyrirspurnir og umræður.
Fundurinn er öllum opinn.
2007
Stjórn Listaháskóla Íslands
Listaháskólans