Náttúrufræðingurinn - 1960, Blaðsíða 4

170
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
getur þess réttilega, að hellirinn liggi í blágrýti, en það blágrýti sé
aftur ívaf í móbergi, er sé aðalefni Þórólfsfells (1. c. bls. 239).
Um gerð hellisins hið innra ber lýsingum þeirra Eggerts og Sveins
vel saman: loft, veggir og gólf sé allt gljáslétt með rennslistaumum
og dropsteinum, bersýnilega af völdum bræðslu — en samt liggi
hellirinn ekki í hrauni.
I sóknarlýsingum frá miðri 19. öld er Mögugilshellir ekki nefnd-
ur, og er mér ekki kunnugt um aðrar skráðar lýsingar á honum en
þær, sem nú er getið.
Ég kom fyrst í Mögugilshelli 2. sept. 1946 og næst 7. sept. 1947. í
þau skiptin var ég einn á ferð, og fór mér eins og þeim Eggert og
Bjarna, að ég þorði ekki niður í innhellinn, þótti ekki öruggt, að
ég kæmist þaðan upp aftur hjálparlaust. En nú í haust, 1959, kom
ég þar tvisvar, 13. sept. og 11. okt. Þá vorum við fleiri saman, vel
búin, með vaðspotta og ljós, og könnuðum allan hellinn. Reyndist
nú að vísu vel gerlegt að klifra upp úr innhellinum án þess að nota
vaðinn, en mikil bót var að styðjast við liann, því að gólfklöppin
er hál og brött.
í tveimur síðustu ferðunum voru tekin flest þau mál af hellin-
um, sem teikningarnar, 1., 2. og 3. mynd, eru gerðar eftir, og í hinni
síðustu tók Gísli Gestsson ljósmyndirnar, sem hér birtast af hellin-
um hið innra. Málin eru ekki öll nákvæm, því að engar halla- eða
hornamælingar voru gerðar, og þar sem ekki næst til hellisloftsins,
varð aðeins gizkað á hæð þess. Annars var mælt með málbandi eftir
endilöngum hellinum og á nokkrum stöðum um hann þveran.
Grunnmyndin af gilinu (vinstra megin á 1. mynd) er aðeins riss,
gert á staðnum, en án teljandi mælinga.
2. Lýsing
Eins og sjá má á 1. mynd, liggur hellirinn í austurvegg gilsins því
nær í sömu stefnu og gilið, og er þar á kafla aðeins þunnt bergþil
á milli. Á þessu þili sunnanverðu er hellismunninn, lítið þríhyrnt
op og heldur ógreitt inngöngu. Bergbríkin, sem þar verður að klofa
yfir, var nú í haust 65 cm há yfir lækjaraurinn í gilinu, og 115 cm yfir
hellisgólfið fyrir innan. Hellirinn er alls 15 m langur (í stefnu N 8° A
—S 8° V) og skiptist í þrjá hér um bil jafnlanga, en ólíka kafla: fram-
hellinn, miðhellinn (brekkuna) og innhellinn. Framhellirinn er
með flötu, sléttu klappargólfi, sem er þó hulið þunnu, vikurbornu