Náttúrufræðingurinn - 1960, Blaðsíða 70

236
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
þeirri hefð í Flóru, þar sem Chrysanthemum leucanthemum er
nefnd freyjubrá.
Matricaria Chamomilla hefur fundizt á nokkrum stöðum hér-
lendis sem slæðingur hin síðustu ár. Ég hef t. d. fundið hana í
óræktaðri jörð uppi í Grímsnesi. Hennar er ekki getið í Flóru ís-
lands, en í ísl. jurtum er hún nefnd kryddbaldursbrá. Jurt þessi
er notuð til lækninga. Seyði af henni er drukkið við hálsbólgu og
hitasótt, kamillute, og úr henni má búa til græðandi smyrsl. Nafn-
ið kryddbaldursbrá er síður en svo fallegt, og orðið kryddbaldurs-
brárte væri of kátbroslegt til þess að nokkur tæki sér það í munn í
alvöru. — Hlín var ein af ásynjum. Um hana segir Snorri: „Hon er
sett til gæzlu yfir þeim mönnum, er Frigg vill forða frá háska nokkr-
um.“ Öllum krankleik fylgir nokkur háski. Vil ég leggja til að jurt
þessi verði nefnd hlínarbrá.Te það, sem af henni er seytt, mætti
þá nefna hlínarte, og væru það ný meðmæli með þeim ágæta, lækn-
andi drykk.
Matricaria matricarioid.es hefur á íslenzku verið nefnd gulbrá.
Senr betur fer hefur það nafn aldrei orðið almenningseign, enda
er það ófært nafn og ber tvennt til. í fyrsta lagi hafa þær jurtir, sem
kenndar eru við brá, fengið nafn sitt af hinum mjallhvítu geisla-
krónum jaðarblómanna, en þessi jurt hefur engar geislakrónur. I
öðru lagi svipar nafninu of mjög til heitis annarrar jurtar af stein-
brjótsætt, sem heitir gullbrá og ber nafn sitt af krónublöðunum,
sem liafa roðagullslit. Ég legg til að þessi jurt verði nefnd g u 1 -
k o 11 a . Enga jurt þekki ég kollóttari, og bæri hún nafn með réttu.
Senecio vulgaris fluttist hingað til lands á öðrum tug aldarinnar.
Plöntu þessari var gefið nafnið krossgras eða krossfífill. í ísl. jurt-
um er aðeins gefið nafnið krossgras. Sjálfsagt er að liafa heldur
krossfífilsnafnið, þar sem jurtin telst til körfublómaættarinnar og
körfurnar bera mjög svip af körfum fífilsins. Auk þess hefur Ingólf-
ur Davíðsson sýnt fram á það í grein í Tímanum 27. júní 1956, að
jurt sú, sem Jónas skáld Hallgrímsson nefnir krossgras í kvæði sínu
Ferðalok, sé lyfjagrasið. Mun það sumsstaðar enn í dag vera nefnt
því nafni.
Einar M. Jónsson.