Náttúrufræðingurinn - 1960, Blaðsíða 45

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
211
hún sé brimklif; að brim hafi sorfið úr hlíðinni ofan til og lagt það
neðan hamra. Hlíðin hefur, áður en brim svarf hana, liaft bratta
Skorufjallsgerð. Sézt glögglega í sjálfum Stóruskriðuhömrum,
hvernig fjallið ofan hamranna hefur ávala lögun en er svo allt í
einu skorið af (sbr. 1. mynd og til samanburðar 6. mynd). Ef línan
ofan hamranna er framlengd niður í þann boga, sem hún senni-
lega hefur haft, sér maður, að brimklifið er ekki grafið langt inn
í hlíðina — sennilega aðeins einn til nokkra tugi metra. Þetta vatns-
yfirborð, sem myndaði hamrana, hefur því verkað þarna í tiltölu-
lega stuttan tíma og aðeins getað myndað hamra þar, sem hlíðin
var mjög brött fyrir.
Hellar, skútar og afdrep eru að sjálfsögðu mynduð af sama vatns-
yfirborði og myndaði hamrana. Afdrepin liggja yfirleitt við rætur
þeirra, en hellarnir aftur á móti nokkuð upp í þeim. Gólfinu í
hellunum hallar alltaf mikið upp á við frá munnanum. Tel ég það
stafa af því, að öldurnar hafa ekki haft neitt efni að sverfa með
þarna uppi í hömrunum. Það efni, sem þær losuðu, hefur sokkið
til botns fljótlega neðar í hlíðinni. Hafa því hellarnir fyrst og fremst
myndazt við, að öldurnar sprengdu laus stykki ofan við hellis-
munnann með sogi og samanþjöppun lofts (Lake 1952, bls. 275).
Ef ég nú reyni út frá hellunum að ákveða hæð vatnsyfirborðs
þess, sem myndaði þá, myndi ég halda, að hellar með lítið op
(Skessuból, Kaldiskúti), hljóti að hafa myndazt við vatnsyfirborð,
sem náði upp undir loft í opinu, en hellar með stór op (Mosaból,
Stóri Gapi) geta verið mvndaðir við vatnsyfirborð, sem aðeins náði
lítið eitt upp fyrir gólfið í munnanum, Joví hið stóra op getur
verið myndað síðar við hrun.
Hcesta strandlinan. í livaða hæð hefur þá þetta vatnsyfirborð
verið, sem myndaði hamrana og hellana? Varla getur verið um sama
vatnsyfirborðið að ræða fyrir Fálkabólshamra, og hamrana þar inn
af annars vegar, og við Hemru hins vegar. Mun ég því aðeins ræða
um innri hamrana að sinni.
Hafi verið um kyrrstæða strandlínu að ræða, hlýtur hún í Kalda-
skúta að hafa náð upp í 265 m hæð og í Skessubóli í 235 m og
falla þá Stóri Gapi og Mosaból inn í þessa strandlínu, þótt þeir
gefi ekki neitt nákvæmt gildi vegna stærðar munnanna.
Áður en lengra verður haldið, held ég rétt sé að reyna að gera
sér grein fyrir, hvers konar vatn það var, sem myndaði þessa strand-