Náttúrufræðingurinn - 1960, Blaðsíða 27

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
193
vaxtarstaðanna, sem lægst liggja, eru í ca. 350 m hæð, þeir efstu í
ca. 700 m hæð yfir sjávarmál.
Á öllum þessum 7 stöðum vex sifjarsóley á þurrum, lausum, smá-
grýttum, nærri gróðurvana melum, svo það ætti senn að vera full-
reynt, að þessi tegund vex ekki í „grýttu graslendi“ hér á landi.
Það er reginmunnr á íslenzkum háfjallamel, sem veit mót sól og
suðri, og frernur skuggsælum botni laufskóga Mið-Evrópu, en á
báðum þessum stöðum vex Ranunculus auricomus L. coll. Þessi
safntegund er nefnilega í rauninni rnargar smátegundir, sem að
vísu eru heldur svipaðar hver annarri í útliti, þó ýmis einkenni
eins og lögun blaða og hæring aldina skilji þar á milli, en mjög
ólíkar um val vaxtarstaða, svo sem sjá má af þessum dæmum, sem
ég nefndi áðan.
Þessar smátegundir geta borið þroskuð fræ og aldin án þess að
nokkur frjóvgun hafi farið fram. Nefnist slíkt apomixis, og er
þekkt hjá fleiri plöntuættkvíslum, t. d. ættkvíslinni Alchemilla L.,
dökkblöðku, Taraxacum Zinn; Web., f í f 1 i og Hieracium
L., u n d a f í f 1 i .
Sifjarsóley vex um mestalla Evrópu, þó er hún sjaldgæf á Mið-
jarðarhafssvæðinu og í strandhéruðum Vestur-Evrópu, en nær suð-
ur í Kákasushéruðin og norður í nyrztu héruð Skandinavíu og
svo austur um alla Síberíu. Hún vex í Færeyjum, en er þó sjald-
gæf þar; vex á Bretlandseyjum að öðru leyti en því, að hana vantar
á írlandi og í eyjunum við norðanvert Skotland, Orkneyjum, Shet-
landseyjum og Hebrideseyjum ytri. Og svo vex hún á örfáum stöð-
um á Austur-Grænlandi, á Svalbarða og Novaja Zemlja.
Víðast hvar vex hún í skógum eða kjarri og á grasengjum, en
finnst þó í grýttum jarðvegi á stöku stað í Bretlandi; á Grænlandi
vex hún í rökum gras-jurtastóðsgróðri og í fjalldrapakjarri á ein-
um stað.
íslenzku vaxtarstaðirnir eru því allmjög sérstæðir, þar sem þeir
virðast allir mjög þurrir.
Eintökin frá Norðfirði eru 10—35 cm há og Iíkust þeim vestur-
evrópsku um allt ytra útlit, þó eru hneturnar og blómleggurinn ef
til vill aðeins minna hærð á þeirn íslenzku. Aftur á móti eru sum-
ar smátegundirnar, sem norðarlega vaxa, nyrzt í Noregi, á Græn-
landi og Novaja Zemlja, með lítt hærðum eða alveg snöggum
linetum.