Samvinnan - 01.08.1973, Blaðsíða 10

íþróttlr vlrðast vera ákaflega
vlnsælt vlðfangsefnl á (s-
landi, ef marka má þá um-
ræðu sem fram fer í öllum helztu fjölmiðlum um [þróttamál dagsdaglega.
Þessi áhugi er vitaskuld góðra gjalda verður, þareð líkamsrækt af ein-
hverju tagi ætti að réttu lagi að vera snar þáttur I daglegu lífi hvers ein-
asta manns. Sú fyrirlitning, sem ýmsir „andans menn“ hafa á llkamsþjálf-
un eða „sportidjótí" einsog þeim er tamt að nefna það, er að mínu vlti
kynjuð frá kristnum meinlætamönnum miðalda, sem ólu á þelrrl flrru að
holdið og andinn væru andstæð skaut.
íþróttaafrek eru talin vera eln leið til að vekja og vlðhalda áhuga á
íþróttum, og má vel vera að svo sé, en heldur þykja manni langar afreka-
skrár með sínum endalausu mörkum, metrum og mínútum andlítil lesn-
ing I blöðum, að ekki sé minnzt á hljóðvarp og sjónvarp þar sem þessar
romsur verða nánast óbærilegar. Og einhvernveginn fær maður á tilfinn-
inguna, að áherzlan sem lögð er á met og önnur afrek skyggl á þann
megintilgang allrar íþróttastarfsemi að efla líkamlega og andlega hell-
brigði alls almennings. Það er tll dæmis ellítið skrýtln staðreynd, að
íslendingar skull vera meðal þrekminnstu þjóða i Evrópu (samkvæmt
þrekmælingum Benedlkts heitins Jakobssonar) þráttfyrlr annálaðan í-
þróttaáhuga þeirra, og að frammistaða þeirra í frjálsum (þróttum skuli
vera tiltölulega miklu lakari en hún var fyrir aldarfjórðungi, þráttfyrir stór-
um betri aðstæður til íþróttaiðkana. Þetta vekur vissulega þá spurnlngu,
hvort góðæri og velmegun hafl sogið þrótt úr þjóðlnni, gert hana llkam-
lega — og þá væntanlega einnig andlega — slappa og magnlltla.
Einsog fram kemur I sáttmála Evrópuráðslns um svonefndar almanna-
íþróttir, sem hér er birtur, er líkamsrækt tll margra hluta nytsamleg, og
má segja að íslendingar séu tæplega byrjaðir að kanna þá mörgu og
góðu kosti sem almenn þátttaka I íþróttum býður uppá. Áhugi á sund-
iðkun hefur að vlsu vaxið ört á siðustu árum með bættum aðstæðum og
töluverðum áróðri, og vantar þó mlklð á, að nóg hafi verlð að gert, bæðl
að þvl er varðar aðstöðu á sundstöðum og uppfræðslu. Gönguferðlr útl
náttúrunni eru hinsvegar ótrúlega lltið stundaðar, þegar hliðsjón er höfð
af þeim óþrjótandi möguleikum, sem hér eru til gönguferða. I þvi efni
erum við vissulega eftlrbátar frænda okkar á Norðurlöndum. Þó hér sé
misviðrasamt, fer þvi fjarrl að það þurfi að hamla útlvist. Það má vel
klæða sig gegn veðrum og vindum. Hestamennska hefur verið I vexti
I þéttbýlinu, og ber að fagna því. Skfðalþróttln vlrðist líka eiga vin-
sældum að fagna þegar veður leyfa. Laxveiði er orðin svo dýr tóm-
stundaiðja, að hún er vart á færi annarra en hátekjumanna. Ef satt skal
segja, virðist bíllinn vera orðinn helzta tómstundagaman (slendinga, og
er þar efalaust að leita skýringar á alræmdu þrekleysi þeirra.
Því er haldið fram kinnroðalaust af forkólfum íþróttahreyfingarinnar á
íslandi, að hún sé og eigi að vera ópólitísk, og í samræmi vlð það hefur
íþróttasamband ísland stigið það fáránlega skref að senda Æskulýðs-
sambandi (slands tilkynningu um úrsögn (slíkt hið sama gerðu Lands-
samband íslenzkra ungtemplara, Bandalag Islenzkra farfugla og Sam-
band ungra sjálfstæðismannal). Nú þarf enga sérstaka skarpskyggnl tll
að sjá, að sá báttur Iþróttamála, sem veit að mannvirkjagerð og annarrl
aðstöðu til íþróttaiðkana, er hápólitískur. Bæjarstjórnir og menntamála-
ráðuneyti eru pólltískir aðilar, sem hafa I hendi sér fjárveltlngar til
iþróttamála, og sterkustu stjórnmálaöflin I landinu beita sér bæði leynt
og Ijóst innan íþróttahreyfingarinnar. ( þessu sambandl er ekkl úr vegl
að vitna I kunnan iþróttagarp, Urho Kekkonen forseta Flnnlands, en hann
segir m. a. I grein sem birtist I sænska tímaritinu „Folket I Bild“ snemma
á þessu ári: „Aukþess eiga íþróttir að vera hlutlausar og óháðar pólltík,
hafa menn sagt og segja enn. Ég hef engan áhuga á að gera [þróttlr
pólitískarl, þareð ég veit að pólitísk sjónarmið hafa haft og hafa enn
áhrif á starfsemi íþróttahreyfinganna. En ég vil, að Iþróttalíflð losnl við
þá skinhelgi og hræsni, sem er svo yfirgengileg þegar rætt er um
íþróttir."
Á hitt er einnig vert að benda, að pólitisklr gæðingar og bitllngamenn
hafa notað aðstöðu sina innan íþróttahreyfingarinnar til að sölsa til sín
völd og verkefni, sem að réttu lagi hefði átt að dreifa til hæfarl manna.
Er sjálfur forseti fþróttasambands Islands, Gísli Halldórsson, sem jafn-
framt er forseti bæjarstjórnar Reykjavíkur, kannski átakanlegasta dæmlð
um misnotkun pólitiskrar aðstöðu (samanber iþróttamannvirkin I Laugar-
dal og víðar), og má segja að þá kasti tólfunum, þegar sliklr menn og
fylgifiskar þelrra þvo hendur sínar af allri pólitík og þvinga samtök sín
til að segja skilið við heildarsamtök æskufólks í landlnu, afþvf þau leyfa
sér að taka afstöðu til tiltekinna pólitískra deilumála. Kristur talaði um
hræsnara, sem væru einsog kalkaðar grafir hið ytra, en fullar af dauðra
manna belnum, og ósjálfrátt kemur sú litríka samlíking í hugann þegar
hugsað er til slíkra manna.
Annað athyglisvert elnkenni íslenzkrar Iþróttahreyfingar er, hvernig
ýmslr framagosar hafa beinlínis hagnýtt sér Iþróttahreyfinguna tll að
komast til pólitískra metorða og fleyta sér inná framboðsllsta og jafn-
vel inni bæjarstjórnir. Þetta helgast væntanlega af því, að Iþróttir eru
sem fyrr segir mjög I sviðsljósi fjölmlðla, og þá hyllast framagosarnlr til
að hagnýta sér sviðsljósið I pólitlskum tilgangl. Pólitískum þroska fs-
lenzkra Iþróttaforkólfa ber kannski þátttaka (slendinga I Ólymplulelkun-
um 1936 mælskast vitnl, en um hana er fjallað I einni meðfylgjandl grein.
Það hlýtur að vekja eftirtekt og undrun, hve Iftinn þátt erflðlsstéttirnar
I landinu hafa átt I uppbyggingu íþróttahreyflngarinnar og hve áhuga-
lítil verkalýðssamtökin hafa verið um þennan mikilvæga þátt I þroskun
einstaklingsins. Þessu er til dæmis allt annan veg farið I Finnlandl, þar
sem Iþróttahreyfing verkamanna, TUL, er veigamikill og vaxandi þáttur
I finnsku verkalýðshreyfingunni. Um þetta seglr Kekkonen meðal annars:
„(þróttir eiga að gegna félagslegu hlutverki og vera félagslega ábyrgar.
Margir líta svo á, að íþróttir séu fyrst og fremst afþreying fyrlr fólklð.
Þetta er að nokkru leyti rétt, einkanlega að því er varðar keppnisiþróttir.
Mér finnst höfuðmikilvægi íþrótta vera I því fólgið, hve vel þeim tekst
að þjóna mönnunum. — (þróttir gegna veigamiklu hlutverkl I llkamsrækt
og slökun I daglegu lífi sem uppspretta heilbrigðis og llfsþróttar. Frá
þessu sjónarmiði eru íþróttir alltof mikilvægar og afdrifarlkar tll að þær
geti orðið einkamál íþróttaleiðtoga, sem einungis trúa á sjálfgildi íþrótt-
anna. (þróttir hafa ævinlega áhrif útfyrlr eigin mörk, hvort sem mönn-
um líkar betur eða verr.“ s-a-m