Samvinnan - 01.08.1973, Blaðsíða 27

Öll afrek kosta erfiði og þrotlausa vinnu. Keppni í 80 metra grinda-
hlaupi kvenna milli Bandaríkjanna og Bretlands fyrir áratug. Sigur-
vegarinn, Rosie Bo7ids frá Bandaríkjunum, er yzt til hœgri. Tími hennar
var 11,1 sekúnda.
sem að framan eru nefnd, ríkti
verulegur einhugur um mark-
mið. Hinir eftirsóknarverðu
eiginleikar voru ekki svo ýkja
sundurleitir. Allir þurftu að
vera „vel íþróttum búnir“;
vöðvaaflið og ýmiskonar leikni
var lykillinn að velgengni og
frama. í flóknu tækniþjóðfé-
lagi nútímans eru ýmsir aðrir
eiginleikar ómissandi, og tor-
velt að segja hverjir séu þýð-
ingarmestir. Að hvaða mark-
miðum á uppeldið að stefna?
Sitt sýnist hverjum, sem eðli-
legt er í lýðræðisríki með
frjálsa skoðanamyndun, þar
sem menn skiptast í flokka eft-
ir persónulegum hagsmunum
eða ólíkum skoðunum á því,
hvað einstaklingnum, og þar
með þjóðfélaginu, sé fyrir
beztu.
Æskilegir eiginleikar
Hvar í flokki, sem við stönd-
um, hvort sem við viljum
leggja megináherzlu á ein-
staklingshyggj u eða félags-
hyggju, hlýtur þó að vera all-
traustur sameiginlegur grund-
völlur til að byggja á, sem
allir geta orðið sammála um.
Okkur ber að leitast við að
beita hinu iþróttalega uppeldi
þannig, að uppvaxandi kyn-
slóð verði sem bezt hæf til að
takast á við vandamál lífsins,
rétt eins og gert var og er
jafnvel enn gert meðal „frum-
stæðra“ þjóðflokka.
Reynt skal að nefna hér
nokkra þætti þess sameigin-
lega grundvallar, sem heil-
brigð íþróttastarfsemi í lýð-
frjálsu, friðarsinnuðu ríki ætti
að byggja á:
1. Þátttakan sé sem almenn-
ust. Leitast þarf við að starfið
nái til sem flestra og þeir séu
virkir — ekki óvirkir. Mögu-
leikarnir þurfa að vera fjöl-
breyttir til þess að hver fái
nokkuð við sitt hæfi. Rækta
þarf jafnframt tillitssemi til
hópsins eða félagsheildarinn-
ar.
2. Skilningur á mikilvægi
keTfisbundinnar á^eynslu
(vinnu). Öll afrek, andleg sem
líkamleg, kosta erfiði og þrot-
lausa vinnu. Framfarirnar geta
látið bíða eftir sér, þolinmæði
er því nauðsynleg. Erfiðið má
ekki verða þjakandi og leiðin-
legt. Leiðbeinandinn þarf að
leggja sig fram um að flétta
það inn i leik með léttri glað-
værð. Einstaklingurinn verður
að geta fundið árangurinn af
erfiðinu með einföldum mæl-
ingum, sem með tímanum gefa
til kvnna aukna getu. Slík
leiðsögn leiðir til aukins sjálfs-
trausts, bjartsýni, lífsgleði,
starfsgleði.
3. Sjálfsagi. Allt kerfisbundið
starf krefst aga. í fyrstu þarf
aginn að koma frá góðum
stjórnanda, sem þó stjórnar
með það fyrir augum að með
tímanum verði aginn leystur
af hólmi og sjálfsagi komi í
staðinn. Iðkendur þurfa, svo
fljótt sem þeir hafa þroska til,
að öðlast skilning á því, hvers
vegna þeim er sagt að gera
þetta eða hitt. Það þarf að
hvetja þá til að spyrja ef þeir
skilja ekki, hugsa sjálfstætt og
gagnrýna jákvætt. Unglingur,
sem fengið hefur slíka leiðsögn,
er betur fær um að velja og
hafna af skynsemi öllum þeim
lystisemdum og freistingum,
sem hvarvetna verða á vegi
hans.
4. Drengileg keppni — heið-
arleiki. Rækta ber það viðhorf,
að það borgi sig ekki að hafa
rangt við. Lög og reglur íþrótt-
arinnar og dómarinn, sem
dæmir eftir þeim, veita að-
hald. Það er þó ekki nóg. Allt
hið íþróttalega uppeldi skal
miðast við að skapa það við-
horf, að það sé betra að tapa
með sæmd en að sigra með
skömm. Auðvelt er að sjá mik-
ilvægi slíkrar mótunar ein-
staklingsins, þegar út í lífið
kemur.
Nokkrar samvizku-
spurningar
Hér að framan hefur verið
minnzt á sameiginlegan grund-
völl, sem allir ættu að geta
verið á einu máli um að stefna
beri að. Við gætum e. t. v. o-ðið
sammála um að kalla þetta
takmark eða hugsjón, sem
aldrei næst til fulls. Heilbrigð
íþróttaforysta hlýtur að leggja
áherzlu á að stefnt sé að slíkri
hugsjón. Víða er líka unnið
gott starf í þessum anda, bæði
í íþrótta- og ungmennafélög-
um landsins. En víða skortir
mikið á að svo sé gert.
1. íþróttaiðkendur! Notið
þið þau tækifæri, sem þið
raunverulega hafið til aukinn-
ar þjálfunar og fræðslu, eins
vel og þið gætuð? Kennið þið
e. t. v. of oft öðru eða öðrum
um ef illa gengur? Krefjizt þið
of mikils af öó>um, of lítils af
ykkur sjálfum? Fer ykkur sjálf-
um að vaxa í augu eigin geta,
áður en þið hafið náð nærri
því eins langt og þið hefðuð
möguleika á, og farið að njóta
„frægðarinnar" í ykkar litla
hóp?
2. Félagsforysta, kennarar,
þjálfarar, leiðbeinendur! Er
takmarkið nógu hátt og grund-
völlurinn nógu breiiður? Er
starfið skipulagt nógu langt
fram í tímann? Er hugsað um
yngri aldursflokka og eldri á-
hugamenn aðra en afreks-
menn? Er starfið nógu
skemmtilegt og fjölbreytt?
3. Forysta íþróttamála! Hef-
ur þeim fjármunum, sem í-
þróttahreyfingin hefur handa
á milli, verið nægilega mikið
varið til hvatningar og fræðslu
kennara og leiðbeinenda? Hef-
ur útbreiðslustarfið verið nógu
öflugt?
4. Atvinnurekendur! Vitið
þið, að frændur vorir á Norð-
urlöndum, starfsbræður ykkar,
hafa fyrir löngu séð hag sinn
í því að hvetja og styrkja í-
þróttastarfsemi fyrirtækja?
Fyrirtækin kosta leiðbeinendur
til náms, sem síðan útbreiða
likamsrækt, iþróttir og leiki
meðal starfsliðsins. Þessi í-
þróttafélög fyrirtækja hafa
meira að segja með sér lands-
samtök og reka mjög víðtæka
íþróttastarfsemi. Starfsbræður
ykkar hafa komizt að því, að
þessi fjárfesting borgar sig
mjög vel. Starfsfólkið skilar
meiri afköstum. Eftir hverju
eruð þið að biða? Viljið þið
ekki græða meira?
5. Stjórnvöld! Hafið þið,
herrar mínir, komið til fulls
auga á það stórkostlega mikil-
vægi, sem heilbrigð iþrótta-
hreyfing hefur fyrir þjóðfélag-
ið? Vitið þið um hið mikla ó-
launaða starf sem þúsundir
forystumanna inna af hendi?
Fjölmörg dæmi eru um það,
að mikilhæfir leiðtogar draga
sig í hlé, segja sig jafnvel úr
félögum, þegar þeir geta ekki
lengur fært slíkar fórnir og
forystu skortir. í flestum fé-
lögum liggur við stiórnar-
kreppu á hverjum aðalfundi.
Vitið þið, að víða stendur
aðstöðuskortur mjög fyrir þrif-
um? Er ekki liklegt að aukin
íþróttaaðstaða og almennari
iðkun iþrótta og leikja geti
minnkað þörfina á sjúkrahús-
um og hælum? Þurfið þið ekki
að stórauka fjárveitingar til
iþrótta- og æskulýðsstarfsins,
en jafnframt að fá tryggingu
fyrir því að það starf, sem
styrks nýtur, sé ósvikiS? Á ekki
góð og heilbrigð starfsemi af
þessu tagi að fá sömu viður-
kenningu og skólarnir og sama
rekstrargrundvöll? Eða eiga
e. t. v. skólarnir að taka
slíka starfsemi upp á sína arma
í stórauknum mæli? Hafið þið
athugað þá margvíslegu vá,
sem í dag steðjar að æsku
heimsins (sú islenzka er engin
undantekning) og að bezta
vörnin er þróttmikið æskulýðs-
starf?
Lokaorð
Greinarkorni þessu er ekki
ætlað að vera ádeila á einn
fremur en annan, heldur hug-
leiðingar til umhugsunar. Mik-
ið og gott starf er víða unnið
í félögum, skólum og hjá fyrir-
tækjum. Skilningur almenn-
ings og stjórnvalda fer vax-
andi með ári hverju. Þeim, sem
þetta ritar, finnst þó ekki nóg
að gert; „betur má ef duga
skal“. Iðkun íþrótta og leikja
út af fyrir sig er ekki allra
meina bót og þarf ekki að leiða
til neins góðs fyrir einstakl-
ing eða þjóðfélag sem slíkt.
Allt er undir því komið, að vel
sé á málum haldið, rétt sé
staðið í ístaðinu. Hafi greinar-
höfundi tekizt að auka skiln-
ing lesandans á mikilvægi þess,
að þar standi hver eins vel og
hann hefur vit og getu til í
sinni stöðu, er tilganginum
náð.
Vilhjálmur Einarsson
27