Samvinnan - 01.08.1973, Blaðsíða 57

Hvíta musterið í Erek einsog það leit út þegar það var og hét.
Sippar og Kutha og hin fylgdi núverandi
vatnsfarvegi allt til Babylón, þar sem hún
tók austlæga stefnu og rann rétt norðar,
en í meginstefnu, nútíðarár, Shakah al
Hadith, hjá Kish og Nippur. Neðar kvísl-
aðist hún aftur; vestri kvislin tók megin-
stefnu nútíðarár, Shatt al Kar, hjá borg-
unum Kisurra og Shuruppak og eystri
kvíslin rann hjá bænum Bismayah að
nýju, Adab að fornu, í suðausturátt, unz
hún mætti Shatt al Gharraf, sem fellur
í Tígris."23) Rústir borga Súmer eru nú
sandorpin fell, sums staðar fjarri vatns-
bóli.
Til forna var sléttan á milli fljótanna,
Pljótatunga, þrengri en hún er nú. Og
voru þá auðgrafnari skurðirnir á milli
fljótanna, sem voru meginæðar áveitn-
anna. Linnulaust hlýtur þá að hafa verið
unnið að viðhaldi stiflna og skurða.
Vatnsmagn fljótanna fer öðru fremur
eftir óárvísu regnfalli á hálendinu norð-
an sléttunnar, veðri og vindum, svo að
yfirborð þeirra steig eða seig ára á
milli. „Samantalið hárennslisskeið Tigris
og Evfrates á sér stað á milli apríl og
júní, of seint fyrir vetrarkornið, of
snemma fyrir sumarkornið, svo að menn
þurftu að geta hleypt Vatni á akrana að
vild sinni; og flókið kerfi skurða, vatns-
bóla, stíflna og vatnshlera gerði þeim
það meðfærilegt,"24)
Munur árstíða er mikill i Mesópótamíu.
„Á sumrin í (Neðri Mesópótamíu) fer
lofthiti upp í 126 stig á Fahrenheit-mæli
í forsælu; og er að jafnaði ofar 110 stig-
um frá júní til september. Á þessu svæði
fellur lofthiti venjulega niður að frost-
marki á veturna, en snjór sést sjaldan
neðan Bagdad. Allan ársins hring blása
vindar lengstum úr norðvestri, en sá raki,
sem þeir kunna að flytja frá Svartahafi
og Miðjarðarhafi á hitaskeiðinu, fellur á
hálendi Litlu-Asíu og Armeníu og í hæða-
drögum Efri Mesópótamíu, löngu áður
en þeir ná til Súmer-lands. í september
blása heitir vindar úr suðri, á stundum
án afláts dögum saman. Að vísu er þá
hiti og svækja, en ræktun döðlupálma
byggist á þeim.“25) Döðlur ásamt kom-
meti voru helzta viðurværi Súmverja.
Súmversku borgirnar hafa flestar verið
grafnar upp. Þær skiptust í hverfi, sem
hvert um sig hafði musteri. Húsin, hlaðin
úr ferhyrndum hertum leirmoldar-
„steini“, stóðu þétt saman við hlykkjótt
mjó stræti. Þau voru ein hæð, sem hlutuð
var í sundur í nokkur herbergi. „Um víð-
áttu landsvæðis miðlungsborgríkis er
ókunnugt, þótt gizkað hafi verið á, að
1800 fermílur hafi heyrt til Lagash, en
áætlað hefur verið, að heildartala íbúa
hennar hafi verið um 30.000—35.000 á
þessu tímabili.“20)
Hagar og aldingarðar voru utan borg-
anna. „Óræktað víðlendi sléttunnar á
milli svæðanna, sem vatni var á veitt,
var almenningur og það kölluðu Súm-
verjar ,,edin.“.27)
Haraldur Jóhannsson.
1) Henri Frankfort, The Birth of Civiliza-
tion in the Near East, London, 1959,
bls. 60.
2) í borgunum voru nokkrir ófrjálsir menn,
bandingjar, sem í fyrstu virðast aðallega
hafa verið stríðsfangar.
3) G. Roux, Iraq, Harmondsworth, 1964,
bls. 124.
4) H. Frankfort, op. cit., bls. 59—60.
5) Gordon Childe, New Light on the Most
Ancient East, London, 1954, bls. 129.
6) Ibid., bls. 149.
7) H. Frankfort, op. cit, bls. 55—56.
8) Thorkild Jakobsen, „Mesopotamia", rit-
gerð í safnritinu Before Philosophy, sem
út gáfu H. og H. A. Frankfort, Harmonds-
worth, 1949.
9) H. Frankfort, op. cit., bls. 58.
10) Ibid., bls. 55.
11) T. Jacobsen, op. cit., bls. 141.
12) H. Frankfort, op. cit., bls. 71
13) T. Jacobsen, op. cit., bls. 141.
14) H. Frankfort, op. cit., bls. 69.
15) Ibid., bls. 70.
16) Ibid, bls. 70.
17) V. Gordon Childe, op. cit., bls. 148.
18) Ibid., bls. 154.
19) Ibid., bls. 154—155. V. Gordon Childe
bætti við: „í Ur og í Kish voru hinztu
villimannlegu ályktanirnar dregnar af
hugmyndunum að baki grafhvelfinganna
sem í Abýdos í Egyptalandi. Hinir „kon-
unglegu" dauðu, klæddir öllum viðhafn-
arskrúða sínum, höfðu verið fluttir í graf-
irnar á stríðsvögnum eða sleðum. Ekki
aðeins dráttardýrin, heldur einnig öku-
menn, varðlið, hirðmenn, tónlistarmenn
oor stássstúlkur úr kvennabúrinu urðu að
fylgja herra sínum inn í framtíðarheima.
I mnganginum að „Kóngsgröfinni“ í Ur
lágu ekki færri en fimmtíu og níu lík-
amar, meðal þeirra af sex albúnum her-
mönnum og níu konum, hlöðnum dýrum
djásnum.“ Op. cit, bls. 152.
20) M.E.L. Mallowan, Early Mesopotamia and
Iran, London 1965, bls. 19.
21) Sir Leonard Woolley, The Sumerians,
Oxford, 1928, bls. 45—46.
22) R. Roux, op. cit., bls. 27.
23) Encyclopaedia Britannica, 23. útgáfa, —
prentuð árið 1959, „Mesopotamia“ 15.
bindi, bls. 289.
24) G. Ooux, op. cit, bls. 22.
25) Stephen H. Langdon, „Early Babylonia
and Its Cities1, Cambridge Ancient His-
tory, Cambridge 1923, 1. bindi, bls. 360.
26) G. Roux, op. cit., bls. 111.
27) Ibid, bls. 111. Roux bætir við: „.. orð,
sem biblíu-heitið „Eden“ verður ekki ó-
sennilega rakið til.“
Þessi „ziqqurat“ í Ur er bezt varðveittur allra palla-turna í Mesópótamíu. Hann var reistur
á timum þriðju konungsœttar i Ur (2113—2006 f. Kr.) og endurreistur af ýmsum konungum
Babýlons allt fram til Nabonidusar (556—539 f. Kr.).
57