Samvinnan - 01.08.1973, Blaðsíða 23

lögðu, frjálsu íþróttastarfi, ein-
mitt á því aldursskeiði þegar
auðveldast er að hafa varan-
leg áhrif á þau, þar sem þau
þá eru gjarnan að leita fyrir-
mynda. Nægir að benda á gull-
öld frjálsiþróttamanna á sín-
um tíma, en þá sóttu unglingar
fyrirmyndir sínar þangað. Síð-
an er ekki úr vegi að nefna
feril Akranesliðsins í knatt-
spymu og þau áhrif sem árang-
ur þess hafði á ungmenni
byggðarlagsins. Að lokum má
svo nefna Hafnarfjörð og þau
áhrif, sem nokkrir afreksmenn
þaðan höfðu á þróun hand-
knattleiksins hér á landi. Vegna
afreka þeirra er handknatt-
leikur vinsælh íþrótt hér á
landi en í nokkru öðru landi
álfunnar, enda árangur þar í
samskiptum við aðrar þjóðir
góður. Það hefur þau áhrif að
verkefni eru óþrjótandi, mögu-
leikarnir fyrir unglinga miklir,
enda berst þar fjöldi ung-
menna um að skipa sveitir af-
reksmanna. Á þennan hátt
vinnur afreksmaðurinn ef til
vill þjóðfélaginu hvað mest
gagn, því sá einstaklingur sem
kynnist frjálsu íþróttastarfi á
unglingsárum er líklegri til að
halda þjálfun af einhverju tagi
áfram fram eftir árum. Þannig
stuðlar afreksmaðurinn að þvi
að leggja grunninn að almenn-
ingsiþróttum, og er mér ekki
grunlaust um að það fé, sem
veitt er og veita þarf til afreks-
íþrótta, skili sér aftur til þjóð-
arbúsins í aukinni starfsgetu
þegnanna, svo ekki sé talað um
þá vellíðan sem heilbrigð lík-
amsrækt hefur í för með sér.
Án afreka engin íþrótta-
hreyfing
Hvað sjálfa íþróttahreyfing-
una varðar og uppbyggingu
hennar, er afreksmaðurinn eins
þarfur og sól grænum gróðri.
Án afreka engin íþróttahreyf-
ing.
íþróttahreyfingin má svo
sannarlega taka sig mikið á
hvað afstöðu til afreksmanns-
ins varðar. Að vísu er margt
vel gert, en betur má ef duga
skal. Einnig þarf íþróttahreyf-
ingin að vinna meira og betur
að uppbyggingu almennings-
iþrótta, svo þeir nýliðar, sem
afreksmennirnir afla, hverfi
ekki til annarrar og þá oft á
tíðum óæskilegri tómstunda-
iðju. Ekki efa ég að viljinn er
fyrir hendi, en efnin eru þvi
miður engin, ef litið er á það
gildi sem íþróttahreyfingin
hefur fyrir þjóðfélagið. Svo er
rætt um að ríki og bæir styrki
iþróttastarfið og jafnvel ætl-
ræða undirbúning stærri átaka
og eftirtektarverðs árangurs.
En er þá þessi „eftirtektar-
verði“ árangur einhvers virði
fyrir þjóðfélagið, fyrir iþrótta-
hreyfinguna og fyrir einstakl-
inginn?
Ef við lítum fyrst á gildi hans
fyrir þjóðfélagið, koma mér
fyrst tvö atriði í huga.
Með afreki sinu vekur i-
þróttamaðurinn athygli á landi
og þjóð, og þeim mun meir
sem afrekið er stærra. íþróttir
njóta engrar sérstöðu hvað
þetta atriði varðar; öll afrek,
sama á hvaða sviði mannlegs
lífs, vekja athygli, en hópur
þeirra, sem fylgjast með í í-
þróttaheiminum, er mjög stór.
Nú má deila um gildi auglýs-
inga, en kynning af þessu tagi
hlýtur að vera með þvi bezta
sem eitt þjóðfélag hefur fram
að færa.
Áhrif á unglinga
í annan stað er það hverju
þjóðfélagi nauðsynlegt að varð-
veita starfsorku borgaranna
eins lengi og kostur er á og
halda henni nærri hámarki, en
eins og störfum er háttað í nú-
tímaþjóðfélagi verður starfs-
getan aðeins varðveitt með
líkamsrækt. Góður afreksmað-
ur og eftirtektarverð afrek
laða önnur ungmenni að skipu-
Þeir beita sér til hins ýtrasta í lokasprettinum.
Sovézki spretthlauparinn Valerí Borzov, sem vann gullpeninga í 100 og
200 metra hlaupum á Ólympíuleikunum í Miinchen 1972.
azt til að þeir sem þessum mál-
um sinna falli fram í auðmýkt
og þakki veitta aðstoð. Ekkert
er fjær lagi en að íþróttahreyf-
ingin sé einhver þiggjandi í
þessum samskiptum. Ég held
því fram, að þarna sé um að
ræða litla þóknun fyrir mikil
og góð störf.
Hvað gildi afreka fyrir af-
reksmanninn sjálfan varðar, er
erfitt að segja mikið, ef undan
er skilin sú likamlega vellíðan
og hreysti sem þjálfunin veitir.
Oft finnst manni, þegar mað-
ur stendur nærri afreksmönn-
unum, að afrekið sjálft sé ekki
það sem þeim finnist mest um
vert, heldur baráttan að af-
rekinu. Einnig sá félagsskapur
og sá andi sem er ríkjandi á
keppnisstað og við allan undir-
búning.
Enginn leikur
Stundum finnst mér til of
mikils ætlazt af okkar afreks-
mönnum, þar sem þeim er ekki
búin nándar nærri nógu góð
aðstaða. Stöku sinnum verður
maður einnig var við, að
keppnisferðir þeirra teljast
„lúxusflakk“, og jafnvel látið
að þvi liggja að íþróttirnar
sitji ekki ætíð í fyrirrúmi, þeg-
ar út fyrir pollinn er komið.
Af þeim kynnum, sem ég hef af
þessum ferðum, fullyrði ég að
flestum mundi þykja litið til
„lúxussins“ koma ef þeim byð-
ist hann. Mín reynsla er sú, að
sá einstaklingur sem ekki er
reiðubúinn til að helga sig all-
an iþróttinni, bæði hvað öllum
undirbúningi og hegðun við-
víkur, hverfi fljótlega af sjón-
arsviðinu. Honum tekst ekki að
verja sitt sæti.
Að lokum, íþróttir eru eng-
inn leikur, hvað svo sem sagt
hefur verið, og ekkert fánýtt
tómstundagaman. íþróttir eru
nauðsynlegur þáttur i þjóðfé-
lagsuppbyggingunni, þáttur
sem er og hefur verið meira
og minna vanræktur. Og af-
reksíþróttir eru almennu í-
þróttastarfi sá hvati, sem ekki
verður án verið.
Með því að bæta aðstöðu
okkar afreksmanna, þannig að
hún verði sambærileg við það
sem gengur og gerist, mun
þeim takast að vinna afrek,
sem vekja athygli meðal ann-
arra þjóða, og þeim mun einnig
takast að laða fjölmörg ung-
menni til þátttöku í heilbrigðu
tómstundastarfi, starfi sem
ekki aðeins einstaklingurinn
nýtur góðs af, heldur þjóðfé-
lagið jöfnum höndum.
Afreksmaðurinn aflar meira
en hann eyðir.
Jón Erlendsson
23