Skírnir - 01.01.1930, Page 8
2
Merkisár i sögu Alþingis.
[Skírnir
inu hlaut að hafa í för með sér fyrr eða síðar. Saga lands-
ins á 14. öld er lítt skráð enn þá, enda eru heimildir magr-
ar. Þó mætti þar staðnæmast við nokkur þing, svo sem
1320, að því er ætla má, er landsmenn neituðu að hylla
Magnús konung Eiríksson smekk, þar til er þeir fengi lofun
hans um að halda sáttmála þann, er feður þeirra höfðu
fyrrum gert við konungdóminn. Liklega hefir Alþingi 1361
líka orðið meira en lítið sögulegt. Þá börðust þar menn
Árna Þórðarsonar og Jóns Guttormssonar skráveifu, þá
kom út Smiður, er síðar var veginn á Grund, Andrésson,
og þá var land fyrst á leigu selt umboðsmönnum konungs-
valdsins, svo að vitað sé. Á 15. öld og fyrra hluta 16.
aldar stendur veldi kirkjunnar hér á landi hæst. Oft sló þá
í brýnu rriilli hinna riku kirkjuhöfðingja og fyrirliða leik-
manna. Alþingi 1481 hefir t. d. orðið mjög minnisstætt.
Þá urðu einhver hörðustu átök milli klerka og leikmanna,
þau er orðið hafa hér á landi. Þá stóðu sem hæst mál
þeirra Ólafs biskups Rögnvaldssonar, einhvers ríklundað-
asta og voldugasta biskups, sem setið hefir hér að stóli,
og Hrafns lögmanns Brandssonar, sem lika hefir verið rík-
ur höfðingi og fylginn sér.
Á 16. öld gerast hér mikil tíðindi, er síðan hafa mjög
mótað skap landsmanna og skift meginmáli um hag lands-
ins. Þessara tiðinda eru siðaskiftin langþýðingarmest. Það
þingið, sem lengst mun verða minnzt, þegar rakin er saga
siðaskiftanna hér á landi, mun verða þingið 1541. Þar
lætur Gizur biskup Einarsson presta sína lofa sér fylgi við
hina nýju kirkjuskipun. Þar er dæmt um víg Diðriks frá
Minden og fylgjara hans o. fl. Svara siðaskiftin nokkuð til
kristnitökunnar árið 1000, þó að ólíku sé saman að jafna
að sumu leyti. 1564 er og allmerkilegt ár í sögu lands og
þings. Þá er dæmdur »stóridómur« svo nefndur, um ýmis-
konar skírlífisbrot, og var hann síðan lög í landi hér
hátt á 3. öld. 1593 hefir sjálfsagt orðið minnisstætt þing.
Þá lukust að sinni mál tveggja mestu höfðingja landsins,.
Guðbrands biskups og Jóns lögmanns. Og þá breyttist
dómaskipun landsins. Áður höfðu lögmenn verið æðstu