Skírnir - 01.01.1930, Síða 42
36
Merkisár í sögu Alþingis.
[Skírnir
um lögréttu. Þeir menn, sem eigi áttu goðorð, en voru
fyrir öðrum mönnum sakir vitsmuna eða ættar, gátu með
setu á frampalli eða afturpalli tekið beinan þátt í störfum
lögréttu. Og forystumenn, er goðorð áttu í félagi við aðra,
en gátu ekki farið með goðorðið á Alþingi vegna ákvæð-
anna um goðorðatöluna og lögréttuskipan, gátu líka fengið
sæti á frampalli eða afturpalli lögréttu. Ef goðorð t. d. var
í sameign þriggja manna, þá gátu allir á sama Alþingi
setið í lögréttu: Sá á miðpalli, sem með goðorð fór, en
hinír á frampalli og afturpalli, sínum hvor. Og jafnvel þótt
fleiri en 3 ætti saman goðorð, þá gátu þeir skifzt á um
meðferð goðorðs, og hver tekið að sínum hluta þátt í lög-
gjöf og landstjórn.
Þessi tilhögun á skipun goðorða og lögréttu var vel
löguð til þess að fá samþykki allra forystumanna til stofn-
unar Alþingis með þeim hætti, sem lýst var, og er varla
vafamál, að hún hefir verið upp tekin þegar í öndverðu
árið 930.
Þegar menn höfðu komið sér saman um goðorðatöl-
una, þá varð að velja þá úr forystumönnum landsins, er
skipa skyldi á því þingi miðpall lögréttu, sem þá hefir ver-
ið gerð, eins og lög stóðu til. Fyrirmenn hverra einstakra
byggðarlaga hafa orðið að koma sér saman um það, hverir
skyldi á því þingi skipa miðpall. Síðan hafa þeir, er mið-
pall skipuðu, kjörið aðra forystumenn og beztu bændur.
Einn maður var enn ókosinn, er sæti hefir tekið í lög-
réttu. Það var lögsögumaðurinn. Hann er jafngamall AI-
þingi og stofnun lýðríkisins. Og er þetta beint sagt í ís-
lendingabók Ara fróða. Enginn slíkur sýslunarmaður var i
Noregi, hvorki fyrir 930 né eftir, og víst hvergi í löndum
Germana. Og er embætti þetta því alíslenzkt. Lögsögu-
maður var kjörinn í lögréttu til þriggja ára í senn, enda
skyldi hann segja upp lögin á hverjum þremur þingum.
Hann var eini sameiginlegi embættismaður allra goðorð-
anna, alls landsins. í þá stöðu voru venjulega kjörnir hinir
vitrustu og ágætustu menn. Ulfljótur mun hafa gegnt starf-
anum til loka fyrsta þingsins, »sagt upp« hin fyrstu Iög.