Skírnir - 01.01.1930, Page 46
40 Merkisár í sögu Álþingis. [Skírnir
Loks verður að geta hreppaskiftiiigar landsins. Hún
mun forn vera, og líklega þegar ákveðin 930, þó að ræki-
legri ákvæði hafi síðar verið sett. Ekkert alveg samsvar-
andi hreppaskiftingunni virðist hafa verið í Noregi.
Sjálfsagt hafa hin fyrstu lög landsins verið stutt og
ófullkomin. Og mörg viðbót og skýring hefir síðar verið
við þau gerð, sem nú eru engar sagnir um. Auk aðalá-
kvæðanna um stjórnarskipun landsins hafa þó verið sett
fyrirmæli um ýms efni. Og kynni menn þar að hafa frem-
ur stuðzt við Gulaþingslög en þegar þeir settu ákvæðin
um stjórnarskipun sína. En eigi verður nú ráðið, nema af
likum, að hve miklu leyti löggjöf landsins um önnur efni
hefir verið sniðin eftir Gulaþingslögum. Veldur því tvennt:
Gulaþingslög, eins og þau hafa verið fyrir 930, eru ekki
til, og Úlfljótslög eru ekki heldur til. Gulaþingslög í þeirri
mynd, sem þau hafa nú, eru frá 11. og 12. öld. En í þeim
er auðsjáanlega margt rammfornt, er vel getur verið frá
fyrra hluta 10. aldar. Þegar undan er skilinn kristinréttur
og nokkur önnur lagafyrirmæli, þá vitum vér ekki heldur,
hversu gömul eru lög þau, er til vor hafa geymzt í hand-
ritum Grágásar. En sum þeirra ákvæða virðast líka afar-
forn, t. d. Baugatal, Rannsóknáþáttur og margt í Vígslóða.
Ef nú ákvæði, sem að verulegu leyti hver likjast öðrum,
eru í Grágás og Gulaþingslögum, þá eru öll líkindi á því,
að hvortveggja stafi frá sömu heimild. Og sú heimild er
líklegt, að sé eldri Gulaþingslög en þau, sem nú eru til,
því að engar sérstakar líkur finnast til þess, að íslendingar
hafi síðan tekið lög sín úr Gulaþingslögum eða Norðmenn
sín úr íslenzkum lögum. Og svo má ekki gleyma því, að
landnámsmennirnir íslenzku komu langflestir frá Noregi
með norskar réttarhugmyndir og norska siðferðisvitund, og
því hlaut óhjákvæmilega margt í frumlögum þeirra að vera
af sama stofni komið sem samtíða norsk lög, enda þótt
það væri ekki beinlínis úr þeim tekið. En svo var ýmislegt
i norskum lögum og venjum, sem ekki gat átt við á ís-
landi. Þó að t. d. bygging landsins væri svipuð á báðum
stöðum, þá áttu ekki allar norskar landbúnaðarreglur við