Skírnir - 01.01.1930, Side 48
42
Merkisár i sögu Alþingis.
[Skírnir
lögum, hlutu að koma fyrir í íslenzku lögunum. En skil-
greining brotanna er allólík. Grágás ber þar, eins og í
öðru, mjög af Gulaþingslögum. En þó hafa þau eflaust
verið höfð hér mjög t,l fyrirmyndar í upphafi, enda hafa
landnámsmönnum verið runnin í merg og bein norsk lög
um þessi efni.
Fyrir víg skyldi t. d. gjalda vigsbœtur (bauga). Um
það eru nákvæmar reglur bæði í Gulaþingslögum og Grá-
gás (Baugatal). Baugatal Grágásar virðist vera rammfornt.
Sama mun mega segja um reglur Gulaþingslaga. En alló-
líkar eru þær. Þó að Gulaþingslög hafi verið höfð til fyrir-
myndar, þá er óliklegt að þau hafi verið tekin að þessu
leyti til óbreytt í Úlfljótslög. Ýms orð eru vitanlega höfð
á báðum stöðum og eru þó ýms í norsku lögunum, sem
ekki eru í Grágás, og önnur þar, sem ekki eru í Gula-
þingslögum. Orðin höfuðbaugur, baugrygur, kvengjafir,
endurbœtingur o. s. frv. koma fyrir í Gulaþingslögum, en
ekki Grágás. Þar eru aftur höfð orðin lögbaugur, niðgjöld,
nœsta brœðra (þrímenningar), annara brœðra og þriðja
brœðra og baugþak, er ekki hittast í norskum lögum. Eftir
Grágás var dýrasti baugurinn þrimerkingur, og skyldi faðir,
sonur og bróðir hins vegna alltaf taka hann, og jafnskyldir
menn veganda alltaf greiða. Dýrasti baugur eftir Gula-
þingslögum hét höfuðbaugur og var 10 merkur, ef hinn
vegni var óðalborinn (höldur), en skyldi vaxa síðan eða
þverra eftir metorðum hins vegna. Og svo má rekja mun-
inn um baugatalið allt.
Grágás hefir reglur um þjófnað og húsrannsókn, er
virðast æfagamlar. Það hafa Gulaþingslög líka. En mjög
eru fyrirmælin um stuld ólik. Fóli er þó orð, sem haft er
um stolið fé í báðum heimildunum. Rannsóknaþætti Grá-
gásar svipar og talsvert til fyrirmæla Gulaþingslaga, og
hafa þau sjálfsagt verið höfð til fyrirmyndar.
Refsingar Grágásar og Gulaþingslaga eru að mörgu
ólíkar. Útlœgur og útlegð táknar sviftingu landsvistarréttar
í Noregi, en í Grágás merkir það jafnan 3 marka fésekt.
Orðin fjörbaugur og fjörbaugsmaður og refsing sú, er þar